«Ακόμα και το καλύτερο ίδρυμα δεν είναι τόπος για να μένει ένα παιδί» αναφέρει μιλώντας στη «ΜτΚ» η πρώην υπουργός, αναπληρώτρια τομεάρχης Κοινωνικής Πρόνοιας και Στεγαστικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και βουλευτής Β3 Νότιου Τομέα Αθηνών, Θεανώ Φωτίου.

Με αφορμή την υπόθεση της «Κιβωτού του Κόσμου», σας άκουσα να λέτε πως στόχος της πολιτείας πρέπει να είναι η «αποϊδρυματοποίηση». Με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό; Τι κάνατε εσείς προς αυτή την κατεύθυνση όταν ήσαστε κυβέρνηση και τι θα κάνετε ενδεχομένως ως αυριανή κυβέρνηση;

Να ξεκινήσουμε με μία παραδοχή. Ακόμα και το καλύτερο ίδρυμα δεν είναι τόπος για να μένει ένα παιδί. Είναι βλαπτικό για την ψυχική και νοητική του κατάσταση. Ο στόχος ενός κράτους πρέπει να είναι η αποιδρυματοποίηση, η οποία επιτυγχάνεται με πολύ συγκεκριμένες πολιτικές. 

Η αποϊδρυματοποίηση έχει δύο όψεις. Η πρώτη είναι να βγάλουμε τα παιδιά από τα ιδρύματα. Αυτό επιτυγχάνεται με το νόμο για την αναδοχή και την υιοθεσία, με την επαγγελματική αναδοχή και με τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης. Είμαστε υπερήφανοι για τον πρωτότυπο, ψηφιακό, διαφανή νόμο για την αναδοχή και υιοθεσία 4538/18. Η ψηφιακότητα απέκλεισε περιπτώσεις διαπλοκής και διαφθοράς και επιτάχυνε όλες τις διαδικασίες από 6 έως 8 χρόνια, σε 6 έως 8 μήνες. Περιελάμβανε όλα τα παιδιά, ακόμα και αυτά που διαβιούσαν σε νοσοκομεία. Το 2019 δημιουργήσαμε ενδιάμεση δομή στον Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Αττικής σε συνεργασία με τον τότε υπουργό Υγείας, υπουργό Δικαιοσύνης και την Εισαγγελέα Αρείου Πάγου, Ξ. Δημητρίου, ώστε να μεταφερθούν τα παιδιά από τα νοσοκομεία Αττικής. Τότε ήταν 71 παιδιά σε όλα τα νοσοκομεία της Αττικής και όχι, όπως ψευδώς αναφέρεται, 340. Η ΝΔ το εγκατέλειψε.

Η ΝΔ πάγωσε τον νόμο για την αναδοχή-υιοθεσία για δύο χρόνια, αφού όμως, τον εγκαινίασε δύο φορές ο πρωθυπουργός. Παράλληλα, για τα παιδιά με αναπηρίες ή άλλες περιπτώσεις που καθυστερούσαν να βρούνε ανάδοχη ή θετή οικογένεια, θεσμοθετήσαμε τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, δηλαδή σπίτια οικογενειακού τύπου που φιλοξενούν 4-6 παιδιά και βρίσκονται μέσα στην πόλη. Προβλέψαμε επίσης την επαγγελματική αναδοχή. 

Τίποτα από τα παραπάνω δεν υλοποίησε η κυβέρνηση της ΝΔ. Η δεύτερη όψη της αποϊδρυματοποίησης είναι να αποτρέψουμε την είσοδο, στα ιδρύματα, παιδιών που προέρχονται από κακοποιητικά ή ακατάλληλα περιβάλλοντα ή από πολύ φτωχές και ευάλωτες οικογένειες. Και σε αυτές τις περιπτώσεις απαντούσε η κατεπείγουσα επαγγελματική αναδοχή. 

Συγχρόνως, δοκιμάσαμε τον θεσμό της «Πρώτης Αγκαλιάς» για τα βρέφη για να μην μπαίνουνε στα ιδρύματα. Τέλος, ενισχύσαμε με σύνολο μέτρων τις ευάλωτες και ακραία φτωχές οικογένειες (ΕΕΕ-πρ. ΚΕΑ, ΤΕΒΑ, αυξημένο επίδομα παιδιού, σχολικά γεύματα, δωρεάν vouchers για βρεφονηπιακούς, ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠΑμεΑ. Έτσι, καταφέραμε να μειώσουμε την παιδική φτώχεια κατά 5 μονάδες μεταξύ 2015 και 2019. Σήμερα, επί ΝΔ του κ. Μητσοτάκη, έχει αυξηθεί κατά τρεις μονάδες.

Μιλήσατε για «σκάνδαλο» στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας, από το οποίο πρόσφατα «ξηλώθηκε» δια της... παραιτήσεως το δ.σ. μετά το πόρισμα της έρευνας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας. Μάλιστα παραχωρήσατε και σχετική συνέντευξη τύπου. Ποια είναι τα «γκρίζα» σημεία κατά την άποψή σας; Επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ το υπουργείο πάλι δεν διόριζε τα δ.σ.;

Από τη στιγμή που η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων διορίζει διοικητικά συμβούλια, είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την εποπτεία και τον έλεγχο των δημόσιων δομών κοινωνικής πρόνοιας. Οι ευθύνες είναι ακόμα μεγαλύτερες όταν υπάρχουν καταγγελίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, που αφορά στον τραγικό θάνατο δύο παιδιών ΑμεΑ σε δημόσια δομή του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας, είχαν γίνει καταγγελίες από τον Νοέμβριο του 2021 και τον Οκτώβριο του 2021 (για το δεύτερο παιδί), τόσο στη διοίκηση, όσο και στο υπουργείο. Καμία απάντηση από πουθενά. 

Τον Ιανουάριο του 2022 επιλαμβάνεται της υπόθεσης η Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Εντωμεταξύ ο ΣΥΡΙΖΑ από τις αρχές του 2020 αναδεικνύει προβλήματα της διοίκησης του Κέντρου με επάλληλες ερωτήσεις στη Βουλή για τις απευθείας αναθέσεις προμηθειών και υπηρεσιών σε ημέτερους, ακόμη και για θέματα τα οποία δεν αφορούσαν τους περιθαλπόμενους αλλά την προσωπική της προβολή. 

Το σκάνδαλο των «γαλάζιων εμβολίων», δηλαδή αντί να εμβολιάζει τα ανάπηρα παιδιά της Δομής, έδινε τα εμβόλια σε τοπικά «γαλάζια» στελέχη. Τέλος, η πρόεδρος κ. Νάκου, κινούμενη με εκδικητικό μίσος επιχείρησε δικαστικά να αφαιρέσει την επιμέλεια ανάπηρου παιδιού από ανάδοχη μητέρα διότι κατήγγειλε η μητέρα αυτή, μαζί με άλλα μέλη του Συλλόγου των γονιών ότι υπάρχουν σοβαρά θέματα στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας.

Σε όλα αυτά, το υπουργείο μας απαντούσε ότι αυτά που λέμε δεν ισχύουν, ότι όλα είναι απολύτως σύννομα και δεοντολογικά και ότι το επικουρικό προσωπικό είναι επαρκές και ικανό. Και ενώ εκκρεμούσε το πόρισμα της ΕΑΔ στις 23 Νοεμβρίου 2022 η κ. Δόμνα Μιχαηλίδου ανανεώνει τη θητεία της κ. Νάκου και του διοικητικού συμβουλίου για νέα τριετία. Μάλιστα η κ. Νάκου με ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ευχαρίστησε προσωπικά τον πρωθυπουργό για την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπό της. 

Έτσι, λύθηκαν όλες οι απορίες γιατί είχε ασυλία το εν λόγω ίδρυμα που διοικούσε η εκλεκτή του κ. Μητσοτάκη. Αλλά στις 25 Νοεμβρίου, βγήκε το πόρισμα κόλαφος της ΕΑΔ που ανέδειξε τις εγκληματικές ευθύνες της διοίκησης και ανάγκασε την αρμόδια Υφυπουργό να παραιτήσει τη «νέα» διοίκηση.

Έχει ανοίξει πάλι η κουβέντα για την ένταξη των Ρομά. Εσείς ως υπουργός τι πολιτικές ένταξης είχατε δρομολογήσει;

Το 2015 βρήκαμε μια φοβερή κατάσταση. Η Ευρώπη δεν είχε εγκρίνει καθόλου κονδύλια για τους Ρομά, και ήταν πολύ δύσπιστη απέναντι στη χώρα. Καταθέσαμε στην ΕΕ ένα συνεκτικό ολιστικό Σχέδιο Δράσης για τους Ρομά και ιδρύσαμε Ειδική Γραμματεία για να το υλοποιήσει. Εξασφαλίσαμε 150 εκατ. και για πρώτη φορά καταγράψαμε τους 371 οικισμούς-καταυλισμούς όπου ζούνε 100.000 Ρομά. 

Από αυτούς, οι 75 είναι καταυλισμοί ντροπής με άθλιες συνθήκες. Στήσαμε 100 Κέντρα Ρομά με διαμεσολαβητές οι οποίοι έπρεπε να γνωρίζουν τη γλώσσα ρομανί την οποία κάναμε επίσημη γλώσσα του κράτους. 

Εξασφαλίσαμε πλήρη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη και φτιάξαμε προγράμματα υγείας και εργασίας. Εξασφαλίσαμε κονδύλια για να μετεγκαταστήσουμε τους καταυλισμούς σε ανθρώπινους οικισμούς και προχωρήσαμε σε συμβάσεις με 15 οικόπεδα των δήμων. Το 2019 η ΝΔ κατήργησε τα πάντα. Έφερε έναν κατάπτυστο και τιμωρητικό νόμο, που όριζε ότι εάν ένα παιδί έχανε τη σχολική χρονιά λόγω απουσιών, η οικογένεια έχανε όλα τα επιδόματα (ΕΕΕ, επίδομα στέγης και επίδομα παιδιού). 

Ενώ έκανε την αστυνομία σημείο αναφοράς κατά των κοινωνικών διακρίσεων. Τέλος, κατήργησε τον νόμο του ΣΥΡΙΖΑ σύμφωνα με τον οποίο όσοι δεν είχαν πολιτογραφηθεί ως Έλληνες μέχρι 1956, μπορούσαν να το κάνουν. Αντ’ αυτού εξομοίωσε τους Ρομά με τους αλλοδαπούς. 

Οι συνθήκες διαβίωσης των Ρομά στην Ελλάδα είναι οι χειρότερες στην Ευρώπη. Από το 2021 αρχίζει ο κύκλος αίματος. Μετά τη δολοφονία του Νίκου Σαμπάνη, είχαμε τον θάνατο της μικρής Όλγας, την καταδίωξη πέντε ανηλίκων Ρομά στον Αλμυρό που σώθηκαν από θαύμα και τώρα τον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη που χαροπαλεύει. Δυστυχώς η ΝΔ ύψωσε τον ανυπέρβλητο τοίχο του κοινωνικού αποκλεισμού για τους Ρομά. Εμείς είμαστε έτοιμοι την επομένη των εκλογών, να συνεχίσουμε το έργο που είχαμε δρομολογήσει και βίαια διακόπηκε από τη ΝΔ για μία συμπεριληπτική δίκαιη κοινωνία χωρίς διακρίσεις.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 11.12.2022