Ποταμός χωρίς ψάρια και οξυγόνο, λύματα από εργοστάσια μεταποίησης που καταλήγουν σχεδόν ακατέργαστα και ένας υδάτινος αποδέκτης. που εδώ και δεκαετίες μετρά νέα επίπεδα ρύπανσης και λιγότερη ποσότητα νερού. Η έντονη δυσοσμία, ειδικότερα τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδιαίτερα στα τέλη Αυγούστου, την κορύφωση της μεταποιητικής περιόδου, κινητοποίησε τους κατοίκους του Πολυπλάτανου Ημαθίας, μιας περιοχής που απέχει κυριολεκτικά λίγα μέτρα από την τάφρο 66.

Η δημιουργία της Ομάδας Εθελοντών

Αν και ο χρόνος ζωής της Ομάδας Εθελοντών Πολυπλατάνου δεν ξεπερνά τις 20 μέρες, ωστόσο το πρόβλημα της ρύπανσης που επιβαρύνει την υγεία και δυσκολεύει την καθημερινότητα των κατοίκων έγινε η αιτία η Ομάδα να «δηλωθεί» και επίσημα με την πρώτη κινητοποίηση που οργάνωσε για τη διάσωση της Τάφρου 66. Η συμμετοχή πολιτών αλλά και η παρουσία πολιτικών προσώπων από την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και βουλευτών της Ημαθίας έδωσε το στίγμα του προβλήματος με την ποιότητα των υδάτων αφού έχουν ανιχνευθεί υψηλές συγκεντρώσεις χαλκού και χρωμίου.

«Έχει καταστραφεί ο βιότοπος. Αν θα προσέξει κανείς το ρέμα της Αράπιτσας, υπάρχουν ψάρια, ενώ λίγο πιο κάτω, εκεί όπου συναντά την τάφρο δεν υπάρχει ίχνος ζωής. Πρόκειται για «εισαγόμενη μόλυνση» από τα κονσερβοποιεία της Πέλλας, όπως επίσης και αστικά λύματα, αφού δεν υπάρχει βιολογικός καθαρισμός σε κανένα χωριό» καταγγέλλει ο επικεφαλής της Ομάδας Εθελοντών Πολυπλατάνου Παναγιώτης Ευθυμιάδης.

Η περιμετρική τάφρος 66 είναι τεχνητή τάφρος συλλογής επιφανειακών υδάτων στην Κεντρική Μακεδονία, μήκους περίπου 35 χιλιομέτρων. Κατασκευάστηκε το 1935 με σκοπό τη συλλογή των υδάτων που προέκυψαν από την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών. Οι απορροές της λεκάνης που δημιουργήθηκε διοχετεύονται προς τον ποταμό Αλιάκμονα. Σήμερα συμβάλλει στη διοχέτευση των επιφανειακών υδάτων του Αλμωπαίου, του Εδεσσαίου, της Αράπιτσας και του Τριποτάμου, ενώ συμβάλλει και στην άρδευση του καλλιεργημένων πεδινών εκτάσεων των περιφερειακών ενοτήτων Πέλλας και Ημαθίας.

Προειδοποιητικοί οι έλεγχοι

Η ρύπανση που έχει υποστεί η τάφρος 66 κυρίως από μεταποιητικές μονάδες (κονσερβοποιεία) αλλά και από αγροτικά και οικιστικά απόβλητα είναι τεράστια. Οι μετρήσεις που γίνονται ειδικότερα τους καλοκαιρινούς μήνες είναι συχνοί, ωστόσο εκφράζεται η σκέψη ότι οι δειγματοληψίες γίνονται με προειδοποίηση. Η κινητοποίηση της Ομάδας Εθελοντών Πολυπλατάνου έγινε το διάστημα που η Διεύθυνση Περιβάλλοντος περιφερειακής ενότητας Ημαθίας είχε διαπιστώσει μόλυνση πολύ κοντά στο όριο ασφαλείας.

«Πρέπει να βρούμε έναν άλλον τρόπο ελέγχου, που να έχει το στοιχείο της εφόδου. Δεν γίνεται να ενημερώνει η υπηρεσία για τις ώρες και τις μέρες ελέγχου. Έτσι παρατηρούμε ότι το πρόβλημα της δυσοσμίας παρατηρείται έντονα τις βραδινές και πρώτες πρωινές ώρες, όταν κανείς δεν εργάζεται στις αρμόδιες υπηρεσίες» σημειώνει με νόημα στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Νάουσας Νικόλας Καρανικόλας.

Ερωτηθείς για τη διαδικασία των δειγματοληψιών, ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος περιφερειακής ενότητας Ημαθίας Γιώργος Μιχαλιάς απάντησε: «Δεν υπάρχει προειδοποίηση. Ωστόσο πρέπει να γνωρίζουμε ότι το προσωπικό της υπηρεσίας εργάζεται τις ώρες 8.00 με 15.00. Οι βιομηχανίες γνωρίζουν το ωράριο…» σημείωσε στη «ΜτΚ» ο κ. Μιχαλιάς.

Οι περισσότεροι οικισμοί της περιοχής διοχετεύουν τα λύματά τους ανεπεξέργαστα. Η τάφρος 66 συνορεύει επίσης με ανενεργές χωματερές, που αποτελούν πηγή υψηλής μόλυνσης. Όσον αφορά στις περιβαλλοντικές πιέσεις που ασκούνται από την τάφρο στον Θερμαϊκό, έχει εκφραστεί η άποψη ότι τα κονσερβοποιεία που λειτουργούν κοντά παράγουν οργανικά λύματα που δεν είναι δυνατόν να καθαριστούν βιολογικά με ενεργό ιλύ, εξαιτίας του μικρού χρόνου επεξεργασίας των λυμάτων.

«Τα πρόστιμα δεν βοήθησαν ποτέ»

Αν και κάθε χρόνο επιβάλλονται πρόστιμα στα κονσερβοποιεία της Πέλλας και της Ημαθίας, τα οποία, όπως αποδεικνύεται από τις μετρήσεις, κατά καιρούς δεν θέτουν σε λειτουργία τους βιολογικούς καθαρισμούς και ρίχνουν τα λύματα σχεδόν ανεπεξέργαστα, η εικόνα του ποταμού δεν δείχνει να αλλάζει.

Συγκεκριμένα, κάθε καλοκαίρι η Διεύθυνση Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος περιφερειακής ενότητας Πέλλας εκπονεί πρόγραμμα παρακολούθησης ποιοτικών χαρακτηριστικών των νερών με σκοπό την προστασία τους. Πραγματοποιούνται δειγματοληψίες στις εκροές των μεταποιητικών μονάδων για τη διαπίστωση τήρησης των περιβαλλοντικών όρων. 

Αν προκύψουν παραβάσεις, η υπηρεσία προβαίνει στην επιβολή διοικητικών κυρώσεων και αποστέλλονται τα σχετικά στοιχεία, με βάση την περιβαλλοντική νομοθεσία, στις οικείες εισαγγελικές υπηρεσίες. «Από τα μέσα Ιουνίου μέχρι σήμερα πραγματοποιήσαμε 48 δειγματοληψίες σε μεταποιητικές βιομηχανίες, όπου διαπιστώσαμε μία αυξητική τάση της ρύπανσης. 

Στις 20 Ιουνίου και 24 Ιουλίου δεν διαπιστώθηκε κάτι ανησυχητικό, ωστόσο στις επόμενες μετρήσεις, στις 2, στις 13 και στις 21 Αυγούστου αυξήθηκε ο δείκτης ρύπανσης (CdO) και υπερέβη τα όρια, αφού έφτασε τις 120 και τις 141 μονάδες, με όριο το 120» εξηγεί στη «ΜτΚ» ο Στέφανος Αργυράκης, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος περιφερειακής ενότητας Πέλλας.

Το πρόβλημα διοχέτευσης νερού στην τάφρο 66 είναι το βασικότερο, έτσι ώστε να μειωθούν τα επίπεδα ρύπανσης.

Το φράγμα του Αλμωπαίου, η κατασκευή του οποίου βρίσκεται στο στάδιο της εκπόνησης των οριστικών μελετών, θα προσφέρει την ελάχιστη οικολογική παροχή στην τάφρο. 

Αυτήν τη στιγμή η στάθμη του νερού δεν υπερβαίνει το ένα μέτρο, με αποτέλεσμα την οσμική ρύπανση και την έκλυση υδρόθειου. 

Παράλληλα η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εκπονεί αντιπλημμυρική μελέτη με τμηματικές παρεμβάσεις κυρίως στην κλίση του ποταμού, προκειμένου να γίνει ο καθαρισμός του, για να επανακτήσει τη βέλτιστη λειτουργικότητα που αρχικά είχαν σκοπό να εξυπηρετούν τις απορροές από την Πέλλα και την Ημαθία.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" την 1η Σεπτεμβρίου 2019