22/02/2022 07:00
Η Αγνή Μαριακάκη είναι ψυχολόγος και κοινωνική ερευνήτρια. Διευθύνει την εταιρία κοινωνικών μελετών MindSearch, και έχει εκπονήσει πάνω από 4.000 focus groups, για περισσότερα από 300 brands, σε πάνω από 15 χώρες. Επίσης είναι διαπιστευμένη θεραπεύτρια τραύματος, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα του Καναδά. Πρόσφατα έχει εκδοθεί το βιβλίο της «Σου αξίζει να ευτυχήσεις» από τις εκδόσεις Key Books, ενώ στη 1 Μαρτίου θα παραστεί ως ομιλήτρια στο Relationship Master Class, που θα πραγματοποιηθεί στο Hyatt Regency Thessaloniki, αναλύοντας το θέμα των σχέσεων και του χωρισμού.
Γιατί ορισμένοι άνθρωποι όταν θυμώνουν και εξοργίζονται εκδηλώνουν αυτά τα συναισθήματα με υπερβολικό τρόπο, ασκώντας από λεκτική μέχρι και σωματική βία;
Ο άκρατος θυμός και η λεκτική ή σωματική βία στην επικοινωνία είναι σχεδόν πάντα μια προσπάθεια ανάκτησης του ελέγχου και της δύναμης πάνω στη σχέση. Πολλοί είναι οι άνθρωποι που όταν νιώσουν στριμωγμένοι νιώθουν ότι αν φωνάξουν, αν απειλήσουν θα επικρατήσουν, θα ακουστούν και θα τους δοθεί η σημασία και η αξία που θέλουν. Από την αντίπερα μεριά υπάρχουν κι ένα σωρό άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει να είναι «τα καλά παιδιά», δηλαδή έχουν μάθει να υποχωρούν, να αποφεύγουν τις συγκρούσεις, να κάνουν χατίρια. Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε αυτούς τους δύο ανθρώπους σε μια συμβίωση. Ο φωνακλάς βρίσκει πεδίο δράσης με έναν υποχωρητικό άνθρωπο, ενώ ο υποχωρητικός με το να ενδίδει κάθε φορά, με το να μη βάζει όρια, επιβραβεύει την επιθετική συμπεριφορά.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το θυμό/οργή ενός ατόμου προς εμάς, αλλά και το δικό μας θυμό προς τους άλλους αντίστοιχα;
Το σημαντικότερο είναι να ακούμε το «σινιάλο» του δικού μας θυμού. Το συναίσθημα του θυμού είναι σπουδαίος «ταχυδρόμος» και φέρνει το μήνυμα ότι κάτι σημαντικό παραβιάζεται, ότι δηλαδή παραβιάζεται η αμοιβαιότητα, η ισορροπία, ή κάποια ανάγκη μας. Κι από κει και πέρα το ιερό καθήκον είναι η φροντίδα του εαυτού, γιατί από αυτή τη φροντίδα απορρέει οτιδήποτε υγιές μπορούμε να προσφέρουμε στους άλλους. Άρα, ακούω το δικό μου συναίσθημα και τον δικό μου θυμό, και όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με το θυμό ενός άλλου, τα βήματα είναι τα εξής:
- Πίσω από το θυμό του άλλου κρύβεται μια ανάγκη του. Δεν ξέρει να την υποστηρίξει παρά με το θυμό. Εάν επιθυμώ να είναι υγιής η σχέση ξεκινώ από το να «διαβάσω» την ανάγκη που κρύβεται πίσω από το θυμό, έστω κι αν ο τρόπος που ο άλλος επικοινωνεί την ανάγκη αυτή είναι δηλητηριώδης.
- Μαθαίνω να βάζω όρια στην έκφραση του θυμού του άλλου ανθρώπου. Όταν ο θυμός εκτονώνεται με βία, με επίθεση, με έλλειψη σεβασμού το πρώτο βήμα είναι να απομακρύνω τον εαυτό μου από το πεδίο μάχης. Δεν μπορώ ούτε να κουβεντιάσω, ούτε να συνεννοηθώ με τον άνθρωπο που έχει χάσει τον έλεγχο του εαυτού του. Την ώρα που ο άλλος ξεσπά την οργή του δεν είναι η ώρα να απολογηθώ, να δώσω εξηγήσεις, να τον κατευνάσω, ή να τον κατηγορήσω αντίστοιχα. Είναι ώρα να «κάνω time out» μέχρι να ξαναβρεί τον αυτοέλεγχό του. Kαι τότε μπορούμε να συζητήσουμε ψύχραιμα και να τα βρούμε.
- Κι αν δεν τα βρούμε, και ο άλλος άνθρωπος δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει με ψυχραιμία, οφείλουμε να δούμε πώς θα προστατέψουμε τον εαυτό μας από μια τοξική σχέση.
Μπορώ να «εκπαιδεύσω» τον εαυτό μου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην αισθανθώ ποτέ ξανά το συναίσθημα της οργής;
Δεν είναι ωφέλιμο το να μη νιώθεις το συναίσθημα του θυμού, ακόμα και της οργής. Ο θυμός κινητοποιεί την αυτοπροστασία, άρα είναι σπουδαιότατο συναίσθημα. Εκείνο που αξίζει να παλέψει καθένας μας είναι το να μην αφήνει μέσα του «άλυτο θυμό». Για παράδειγμα, σαν να χτυπά ο ανιχνευτής καπνού (που είναι ο θυμός), και η φωτιά μαίνεται, κι εσύ αφήνεις να συνεχίζει να χτυπά ο συναγερμός χωρίς να επιδιώκεις να σβήσεις τη φωτιά. Και θα ρωτήσεις, γιατί να μην ψάχνεται κάποιος πώς θα σβήσει τη φωτιά που ανάβει το θυμό; Πολλοί άνθρωποι προτιμούν να μένουν θυμωμένοι μέσα τους και θυματοποιημένοι παρά να βάλουν όρια και να συγκρουστούν.
Στο νέο σας βιβλίο «Σου αξίζει να ευτυχίσεις» επικεντρώνεστε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να μετατρέψει αρνητικά βιώματα ή φόβους σε κινητήριο δύναμη που θα οδηγήσει στην ευτυχία. Γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να «γαντζώνονται» από τους φόβους τους σε βάρος της ευτυχίας τους;
Εξαιρετική ερώτηση. Οι φόβοι είναι ραντάρ αυτοσυντήρησης και επιβιωσιμότητας. Το συναίσθημα του φόβου είναι η καταγραφή μιας απειλής, ενός αρνητικού βιώματος. Αυτός ο φόβος μερικές φορές καταλήγει να γίνεται πολύ ισχυρότερος από την ανάγκη να ρισκάρει κανείς, να τολμήσει το διαφορετικό, το καινούριο, την περιπέτεια της ζωής. Έτσι καταλήγει κανείς εγκλωβισμένος στο φόβο, στη συγκράτηση, στο δισταγμό, χωρίς να τολμά να απελευθερωθεί από τα αρνητικά βιώματα του παρελθόντος.
Αναγνωρίζουμε εύκολα την κατάσταση της ευτυχίας όταν τη βιώνουμε ή έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε σε αρνητικά σημεία και να την καταστρέφουμε μόνοι μας;
Η ευτυχία είναι κι αυτή μια δεξιότητα που μαθαίνεται, που χρειάζεται καθημερινή εστίαση και επιδίωξη. Το να είσαι δυστυχισμένος, προβληματισμένος και σκοτισμένος είναι πολύ ευκολότερο. Δεν θέλει καμιά προσπάθεια, γιατί υπάρχουν μύριοι λόγοι να νιώσεις κάθε μέρα αγχωμένος και δυστυχής. Και, όπως σωστά λέτε, όλα εξαρτώνται από το πώς βλέπεις αυτά που σου συμβαίνουν. Αν δηλαδή είσαι από αυτούς που σε κάθε λύση θα βρουν και κάποιο πρόβλημα, ή αντίθετα αν ανήκεις σε αυτούς που πιστεύουν ότι κάθε πρόβλημα έχει τελικά την αντιμετώπισή του.
Στο Relationship Master Class, στο οποίο είστε ομιλήτρια και θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 1 Μαρτίου στο Hyatt Regency Thessaloniki, αναφέρεστε στις σχέσεις και στο χωρισμό. Βλέπουμε πολλές ερωτικές σχέσεις να αποτυγχάνουν. Πιστεύετε ότι τα ζευγάρια πλέον παίρνουν πιο εύκολα την απόφαση του χωρισμού, παρά να αφιερώσουν χρόνο και ενέργεια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων;
Ισχύει ότι τα ζευγάρια δύσκολα παίρνουν την απόφαση να παντρευτούν, ενώ εύκολα παίρνουν την απόφαση να χωρίσουν. Κι αυτό συμβαίνει γιατί οι σχέσεις των ανθρώπων περνούν βαθιά κρίση εμπιστοσύνης. Οι ζωές μας είναι πια ιδιαίτερα περίπλοκες. Υπάρχουν πολλοί προσωπικοί στόχοι και όχι μόνο κοινοί στόχοι. Βάζουμε πολλές προτεραιότητες στη ζωή μας πέρα κι έξω από τη σχέση μας, με αποτέλεσμα η εμπιστοσύνη, η διαφάνεια στο ζευγάρι να είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Επιπλέον το να ασχοληθείς, όπως λέτε, με τα προβλήματα είναι και δύσκολο και βαρύ καμιά φορά, ενώ είναι τόσο πιο εύκολο να τα βάλεις κάτω από το χαλί και να ασχοληθείς με άλλα πράγματα. Το Master Class έχει στο επίκεντρό του τρόπους με τους οποίους μπορεί μια σχέση να κρατήσει, παρά τις τόσες δυσκολίες.
Υπάρχει η αγάπη που μας αξίζει; Πώς μπορούμε να τη βρούμε και να την αναγνωρίσουμε;
H πρώτη αγάπη που μας αξίζει είναι η αγάπη και ο σεβασμός προς τον εαυτό. Η εκτίμηση και η συμπόνια σε αυτό που είμαστε, στα όμορφα και τα δύσκολά μας. Μόνο τότε είναι δυνατό να αγαπηθούμε.
Η Αγνή Μαριακάκη είναι ψυχολόγος και κοινωνική ερευνήτρια. Διευθύνει την εταιρία κοινωνικών μελετών MindSearch, και έχει εκπονήσει πάνω από 4.000 focus groups, για περισσότερα από 300 brands, σε πάνω από 15 χώρες. Επίσης είναι διαπιστευμένη θεραπεύτρια τραύματος, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα του Καναδά. Πρόσφατα έχει εκδοθεί το βιβλίο της «Σου αξίζει να ευτυχήσεις» από τις εκδόσεις Key Books, ενώ στη 1 Μαρτίου θα παραστεί ως ομιλήτρια στο Relationship Master Class, που θα πραγματοποιηθεί στο Hyatt Regency Thessaloniki, αναλύοντας το θέμα των σχέσεων και του χωρισμού.
Γιατί ορισμένοι άνθρωποι όταν θυμώνουν και εξοργίζονται εκδηλώνουν αυτά τα συναισθήματα με υπερβολικό τρόπο, ασκώντας από λεκτική μέχρι και σωματική βία;
Ο άκρατος θυμός και η λεκτική ή σωματική βία στην επικοινωνία είναι σχεδόν πάντα μια προσπάθεια ανάκτησης του ελέγχου και της δύναμης πάνω στη σχέση. Πολλοί είναι οι άνθρωποι που όταν νιώσουν στριμωγμένοι νιώθουν ότι αν φωνάξουν, αν απειλήσουν θα επικρατήσουν, θα ακουστούν και θα τους δοθεί η σημασία και η αξία που θέλουν. Από την αντίπερα μεριά υπάρχουν κι ένα σωρό άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει να είναι «τα καλά παιδιά», δηλαδή έχουν μάθει να υποχωρούν, να αποφεύγουν τις συγκρούσεις, να κάνουν χατίρια. Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε αυτούς τους δύο ανθρώπους σε μια συμβίωση. Ο φωνακλάς βρίσκει πεδίο δράσης με έναν υποχωρητικό άνθρωπο, ενώ ο υποχωρητικός με το να ενδίδει κάθε φορά, με το να μη βάζει όρια, επιβραβεύει την επιθετική συμπεριφορά.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το θυμό/οργή ενός ατόμου προς εμάς, αλλά και το δικό μας θυμό προς τους άλλους αντίστοιχα;
Το σημαντικότερο είναι να ακούμε το «σινιάλο» του δικού μας θυμού. Το συναίσθημα του θυμού είναι σπουδαίος «ταχυδρόμος» και φέρνει το μήνυμα ότι κάτι σημαντικό παραβιάζεται, ότι δηλαδή παραβιάζεται η αμοιβαιότητα, η ισορροπία, ή κάποια ανάγκη μας. Κι από κει και πέρα το ιερό καθήκον είναι η φροντίδα του εαυτού, γιατί από αυτή τη φροντίδα απορρέει οτιδήποτε υγιές μπορούμε να προσφέρουμε στους άλλους. Άρα, ακούω το δικό μου συναίσθημα και τον δικό μου θυμό, και όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με το θυμό ενός άλλου, τα βήματα είναι τα εξής:
- Πίσω από το θυμό του άλλου κρύβεται μια ανάγκη του. Δεν ξέρει να την υποστηρίξει παρά με το θυμό. Εάν επιθυμώ να είναι υγιής η σχέση ξεκινώ από το να «διαβάσω» την ανάγκη που κρύβεται πίσω από το θυμό, έστω κι αν ο τρόπος που ο άλλος επικοινωνεί την ανάγκη αυτή είναι δηλητηριώδης.
- Μαθαίνω να βάζω όρια στην έκφραση του θυμού του άλλου ανθρώπου. Όταν ο θυμός εκτονώνεται με βία, με επίθεση, με έλλειψη σεβασμού το πρώτο βήμα είναι να απομακρύνω τον εαυτό μου από το πεδίο μάχης. Δεν μπορώ ούτε να κουβεντιάσω, ούτε να συνεννοηθώ με τον άνθρωπο που έχει χάσει τον έλεγχο του εαυτού του. Την ώρα που ο άλλος ξεσπά την οργή του δεν είναι η ώρα να απολογηθώ, να δώσω εξηγήσεις, να τον κατευνάσω, ή να τον κατηγορήσω αντίστοιχα. Είναι ώρα να «κάνω time out» μέχρι να ξαναβρεί τον αυτοέλεγχό του. Kαι τότε μπορούμε να συζητήσουμε ψύχραιμα και να τα βρούμε.
- Κι αν δεν τα βρούμε, και ο άλλος άνθρωπος δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει με ψυχραιμία, οφείλουμε να δούμε πώς θα προστατέψουμε τον εαυτό μας από μια τοξική σχέση.
Μπορώ να «εκπαιδεύσω» τον εαυτό μου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην αισθανθώ ποτέ ξανά το συναίσθημα της οργής;
Δεν είναι ωφέλιμο το να μη νιώθεις το συναίσθημα του θυμού, ακόμα και της οργής. Ο θυμός κινητοποιεί την αυτοπροστασία, άρα είναι σπουδαιότατο συναίσθημα. Εκείνο που αξίζει να παλέψει καθένας μας είναι το να μην αφήνει μέσα του «άλυτο θυμό». Για παράδειγμα, σαν να χτυπά ο ανιχνευτής καπνού (που είναι ο θυμός), και η φωτιά μαίνεται, κι εσύ αφήνεις να συνεχίζει να χτυπά ο συναγερμός χωρίς να επιδιώκεις να σβήσεις τη φωτιά. Και θα ρωτήσεις, γιατί να μην ψάχνεται κάποιος πώς θα σβήσει τη φωτιά που ανάβει το θυμό; Πολλοί άνθρωποι προτιμούν να μένουν θυμωμένοι μέσα τους και θυματοποιημένοι παρά να βάλουν όρια και να συγκρουστούν.
Στο νέο σας βιβλίο «Σου αξίζει να ευτυχίσεις» επικεντρώνεστε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να μετατρέψει αρνητικά βιώματα ή φόβους σε κινητήριο δύναμη που θα οδηγήσει στην ευτυχία. Γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να «γαντζώνονται» από τους φόβους τους σε βάρος της ευτυχίας τους;
Εξαιρετική ερώτηση. Οι φόβοι είναι ραντάρ αυτοσυντήρησης και επιβιωσιμότητας. Το συναίσθημα του φόβου είναι η καταγραφή μιας απειλής, ενός αρνητικού βιώματος. Αυτός ο φόβος μερικές φορές καταλήγει να γίνεται πολύ ισχυρότερος από την ανάγκη να ρισκάρει κανείς, να τολμήσει το διαφορετικό, το καινούριο, την περιπέτεια της ζωής. Έτσι καταλήγει κανείς εγκλωβισμένος στο φόβο, στη συγκράτηση, στο δισταγμό, χωρίς να τολμά να απελευθερωθεί από τα αρνητικά βιώματα του παρελθόντος.
Αναγνωρίζουμε εύκολα την κατάσταση της ευτυχίας όταν τη βιώνουμε ή έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε σε αρνητικά σημεία και να την καταστρέφουμε μόνοι μας;
Η ευτυχία είναι κι αυτή μια δεξιότητα που μαθαίνεται, που χρειάζεται καθημερινή εστίαση και επιδίωξη. Το να είσαι δυστυχισμένος, προβληματισμένος και σκοτισμένος είναι πολύ ευκολότερο. Δεν θέλει καμιά προσπάθεια, γιατί υπάρχουν μύριοι λόγοι να νιώσεις κάθε μέρα αγχωμένος και δυστυχής. Και, όπως σωστά λέτε, όλα εξαρτώνται από το πώς βλέπεις αυτά που σου συμβαίνουν. Αν δηλαδή είσαι από αυτούς που σε κάθε λύση θα βρουν και κάποιο πρόβλημα, ή αντίθετα αν ανήκεις σε αυτούς που πιστεύουν ότι κάθε πρόβλημα έχει τελικά την αντιμετώπισή του.
Στο Relationship Master Class, στο οποίο είστε ομιλήτρια και θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 1 Μαρτίου στο Hyatt Regency Thessaloniki, αναφέρεστε στις σχέσεις και στο χωρισμό. Βλέπουμε πολλές ερωτικές σχέσεις να αποτυγχάνουν. Πιστεύετε ότι τα ζευγάρια πλέον παίρνουν πιο εύκολα την απόφαση του χωρισμού, παρά να αφιερώσουν χρόνο και ενέργεια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων;
Ισχύει ότι τα ζευγάρια δύσκολα παίρνουν την απόφαση να παντρευτούν, ενώ εύκολα παίρνουν την απόφαση να χωρίσουν. Κι αυτό συμβαίνει γιατί οι σχέσεις των ανθρώπων περνούν βαθιά κρίση εμπιστοσύνης. Οι ζωές μας είναι πια ιδιαίτερα περίπλοκες. Υπάρχουν πολλοί προσωπικοί στόχοι και όχι μόνο κοινοί στόχοι. Βάζουμε πολλές προτεραιότητες στη ζωή μας πέρα κι έξω από τη σχέση μας, με αποτέλεσμα η εμπιστοσύνη, η διαφάνεια στο ζευγάρι να είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Επιπλέον το να ασχοληθείς, όπως λέτε, με τα προβλήματα είναι και δύσκολο και βαρύ καμιά φορά, ενώ είναι τόσο πιο εύκολο να τα βάλεις κάτω από το χαλί και να ασχοληθείς με άλλα πράγματα. Το Master Class έχει στο επίκεντρό του τρόπους με τους οποίους μπορεί μια σχέση να κρατήσει, παρά τις τόσες δυσκολίες.
Υπάρχει η αγάπη που μας αξίζει; Πώς μπορούμε να τη βρούμε και να την αναγνωρίσουμε;
H πρώτη αγάπη που μας αξίζει είναι η αγάπη και ο σεβασμός προς τον εαυτό. Η εκτίμηση και η συμπόνια σε αυτό που είμαστε, στα όμορφα και τα δύσκολά μας. Μόνο τότε είναι δυνατό να αγαπηθούμε.
ΣΧΟΛΙΑ