Η ρύθμιση των συσσωρευμένων χρεών, πανδημικών και μη, ακόμα και με «κούρεμα» της βασικής οφειλής έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, καθώς οι ασφυκτικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί απαιτούν δραστικές και τολμηρές λύσεις που θα χτυπούν στη «ρίζα» του το οξύ πρόβλημα της υπερχρέωσης για να επιβιώσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά. 

Στην μεταπανδημική εποχή που αναδύεται μπροστά μας, τεράστια πρόκληση είναι η διάσωση των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας που τώρα δειλά δειλά έχουν αρχίσει να βγαίνουν από την… εντατική παλεύοντας να κρατηθούν στα πόδια τους. 

Η αποσωλήνωσή τους από το οξυγόνο που τους παρείχε το κράτος απαιτεί μεθοδικά σχεδιασμένα βήματα για να μην πνιγούν από το βουνό υποχρεώσεων που έχει δημιουργηθεί. Η επιδημιολογική κρίση επιδείνωσε το ήδη οξύ πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους το οποίο στο τέλος του 2020 ξεπέρασε τα 242 δισ. ευρώ, από τα οποία μη εισπράξιμα θεωρούνται τα 24 δισ. ευρώ. Χρέη τα οποία μοιράζονται σε οφειλές στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στις τράπεζες και στις εταιρίες διαχείρισης. To ιδιωτικό χρέος σφίγγει τον κλοιό σε ιδιώτες και κυρίως στις επιχειρήσεις που αναζητούν λύση για να αναπνεύσουν.

Κορονοχρέη 7 δισ. ευρώ

Την ίδια στιγμή, βάσει των υπολογισμών του υπουργείου Οικονομικών, οι οφειλές της πανδημίας αθροίζονται σε 7 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 2 δισ. είναι απλήρωτοι φόροι και περίπου 5 δισ. ευρώ το επιστρεπτέο ποσό των κρατικών δανείων. Και οι δύο κατηγορίες οφειλών έχουν προγραμματιστεί να αρχίσουν να αποπληρώνονται σταδιακά από τις αρχές του 2022. Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, το ποσοστό εμπρόθεσμων οφειλών για όλες τις κατηγορίες φόρων έφθασε το 91,31% τον Μάρτιο, όταν τον Φεβρουάριο ήταν χαμηλότερα κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες και 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το σύνολο του 2020.

Στην κυβέρνηση, ζυμώνουν ήδη μια νέα ρύθμιση για όλα τα φορολογικά και ασφαλιστικά χρέη που γεννήθηκαν με το ξέσπασμα της πανδημίας και όχι μόνο για όσες οφειλές έχουν παγώσει έως το τέλος του 2021. Μπροστά σε μία νέα γενιά χρεών, επαγγελματίες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά ζητούν επιτακτικά κούρεμα και έξτρα δόσεις. Από την πλευρά του, το YΠΟΙΚ, υπό το άγρυπνο βλέμμα των θεσμών, καταστρώνει τους σχεδιασμούς του για να ανακουφίσει την αγορά και να απενεργοποιήσει την βόμβα πριν αυτή εκραγεί και αφήσει πίσω της… συντρίμμια.

Η ισχύουσα ρύθμιση των 24 άτοκων και 48 έντοκων δόσεων για τους φόρους που βρίσκονται σε αναστολή είσπραξης είναι… πολύ φτωχή και ανεπαρκής για να καλύψει τη χασούρα που τρέχει από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα. Υπό αυτό το πρίσμα, «ψήνεται» νέα ρύθμιση - μαμούθ για όλα τα χρέη (πανδημικά και μη) για να μπει σε τροχιά κανονικότητας η παραγωγική δραστηριότητα. Θα προβλέπει περισσότερες δόσεις (πάνω από 60) για φορολογικές και ασφαλιστικές οφειλές που ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο όριο ενώ θα αφορά και χρέη προς τράπεζες. Εκτιμάται πως θα δώσει ανάσα σε 1,5 εκατ. οφειλέτες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά που επλήγησαν από την υγειονομική λαίλαπα). Κάτω από την ομπρέλα της ρύθμισης θα ενταχθούν και χρέη που αφορούν τον φόρο εισοδήματος της προηγούμενης χρήσης αλλά και του ΕΝΦΙΑ της ίδιας περιόδου.

Παράλληλα, νέα ρύθμιση οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίες υπερβαίνουν πλέον τα 38 δισ. ευρώ με περίπου 2 εκατομμύρια οφειλέτες, έχει στα σκαριά το οικονομικό επιτελείο.

Στόχος είναι να παρασχεθεί δυνατότητα να περιληφθούν στην ρύθμιση όλες οι οφειλές προς τα Ταμεία από τον Μάρτιο του 2020, οπότε και μπήκε στον «πάγο» η οικονομική δραστηριότητα. Διερευνάται η επέκταση της ρύθμισης των 48 δόσεων (με πιθανή προσαύξηση των δόσεων π.χ. έως τις 60 ή τις 72), για τα χρέη του lockdown της άνοιξης του 2020, του καλοκαιριού αλλά και του Νοεμβρίου.

Σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών για το πρώτο τρίμηνο του 2021, οι ασφαλιστικές οφειλές ανήλθαν στα 37,754 δισ. ευρώ έναντι 37,519 δισ. ευρώ στο δ' τρίμηνο του 2020.

Mέχρι να ξεδιαλύνει οριστικά το νέο τοπίο, οι επιχειρήσεις, οι επαγγελματίες και τα νοικοκυριά μπορούν να πετύχουν ελάφρυνση των βαρών τους με τρεις τρόπους.

Κούρεμα δανείου μέσω της «Γέφυρας 2»

Μειωμένο επιτόκιο καθ’ όλη τη διάρκεια της επιδότησης καθώς και «κούρεμα» τόκων και κεφαλαίου υπό προϋποθέσεις θα δίνουν οι τράπεζες σε όσες επιχειρήσεις ή ελεύθερους επαγγελματίες εντάσσονται στο πρόγραμμα «Γέφυρα 2». Το πρόγραμμα επιδοτεί για 8 μήνες τις δόσεις των δανείων όσων επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών επλήγησαν από την πανδημία. Εκτός από τη μείωση του επιτοκίου και τη διαγραφή μέρους της οφειλής, οι τράπεζες υποχρεούνται επίσης να μην αυξήσουν τη δόση του δανείου μετά τη λήξη της επιδότησης και μέχρι την αποπληρωμή του δανείου, προσφέροντας μόνιμες λύσεις ρύθμισης οφειλών.

Ειδικότερα, στην περίπτωση ρύθμισης μη εξυπηρετούμενου δανείου οι πιστωτές θα πρέπει:

• Να παρέχουν μείωση του επιτοκίου ρύθμισης για διάρκεια 8 μηνών (δηλαδή όσο διαρκεί η επιδότηση) κατά τουλάχιστον 10% συγκριτικά με το επιτόκιο που ίσχυε πριν από την αναδιάρθρωση του δανείου.

• Να παρέχουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

α. Μείωση του επιτοκίου ρύθμισης για όλη τη διάρκεια της ρύθμισης αποπληρωμής.

β. Διαγραφή ποσοστού τόκων υπερημερίας και εξωλογιστικών τόκων.

γ. Διαγραφή ποσοστού κεφαλαίου εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια. Διαγραφή μπορεί να γίνει εφόσον το χρέος είναι μεγαλύτερο της εμπορικής αξίας της περιουσίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών ή εφόσον δεν προκύπτει περίσσευμα εσόδων από τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία.

δ. Επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής.

• Να μην αυξήσουν τη δόση του δανείου μετά τη λήξη της επιδότησης και μέχρι την οριστική αποπληρωμή του δανείου.

2. Στην περίπτωση εξυπηρετούμενων δανείων:

• Να μην τροποποιήσουν τους όρους του δανείου (π.χ. κεφάλαιο, επιτόκιο, διάρκεια αποπληρωμής) σε σχέση με τους όρους που υπήρχαν πριν από τη χορήγηση της κρατικής επιδότησης.

• Να μην αυξήσουν τη δόση του δανείου μετά τη λήξη της επιδότησης και μέχρι την οριστική αποπληρωμή του δανείου.

Κούρεμα οφειλών με την εξωδικαστική ρύθμιση

Από την περασμένη Τρίτη έχει παύσει η προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς καθώς ενεργοποιήθηκε ο εξωδικαστικός μηχανισμός, μια διαδικασία στο πλαίσιο του νόμου για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας. Με τον νέο μηχανισμό, η επιχείρηση, όπως και το φυσικό πρόσωπο, θα δηλώνει πού και σε ποιον χρωστά, συν τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει αλλά και τα οικονομικά της μεγέθη και, με βάση έναν αλγόριθμο, θα προκύπτει το ύψος του κουρέματος επί του συνολικού χρέους. Εν συνεχεία, για τη συνολική οφειλή που θα απομείνει θα προσδιορίζονται οι δόσεις. Στη διαδικασία θα μπορούν να ενταχθούν και οφειλές που δεν είναι ακόμη σε καθυστέρηση, εφόσον οι οφειλέτες δυσκολεύονται αποδεδειγμένα να τις εξοφλήσουν και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν υποστεί μείωση των εισοδημάτων τους κατά 20% τουλάχιστον.

Μέσω της πλατφόρμας,(www.keyd.gov.gr), οι οφειλέτες μπορούν -για πρώτη φορά- να διευθετήσουν συνολικά, πλήρως εξωδικαστικά και σε έως 240 δόσεις, όλες τις οφειλές τους προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

Για τις δε οφειλές προς τράπεζες και διαχειριστές δανείων, η διευθέτησή τους μπορεί να γίνει σε έως 420 δόσεις. Επιπλέον, σε αντίθεση με τον προηγούμενο εξωδικαστικό μηχανισμό που αφορούσε μόνο επιχειρήσεις, ο νέος μηχανισμός αφορά τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα.

Διευκρινίζεται ακόμα ότι έχει ληφθεί ειδική πρόνοια, ώστε μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, να υπάρχει η δυνατότητα ρύθμισης δανείων για τα οποία έχει παρασχεθεί η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.

Με τη ρύθμιση όλων των οφειλών, επιτυγχάνονται τα ακόλουθα:

1ον. Αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της 1ης κατοικίας, καθώς και της επαγγελματικής στέγης.

2ον. Αποπληρωμή των οφειλών προς το Δημόσιο (ΑΑΔΕ, ΟΤΑ κ.λπ.) και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ, ΚΕΑΟ κ.λπ.) σε χρονικό διάστημα έως 20 ετών. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρέχεται αποπληρωμή σε έως 240 δόσεις, δηλαδή σε διπλάσιο αριθμό δόσεων από ό,τι προβλεπόταν μέχρι σήμερα. Αριθμός που μπορεί να φθάσει έως τις 420 δόσεις, για οφειλές προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

3ον. Διαγραφή μέρους της οφειλής, υπό τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που καθορίζονται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Στον νέο μηχανισμό, έχουν ενσωματωθεί ειδικές δικλείδες ασφαλείας, ώστε να μην υπάρξει κατάχρηση ευνοϊκών ρυθμίσεων από στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Προϋπόθεση είναι οι οφειλές αυτές να υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ και να μην οφείλονται σε έναν και μόνο φορέα κατά 90%. Μέσω της εξωδικαστικής ρύθμισης τα νοικοκυριά και οι επαγγελματίες μπορούν να διευθετήσουν συνολικά τα χρέη που έχουν σε τράπεζες, Εφορία, ΕΦΚΑ, ΟΤΑ και τρίτους ιδιώτες μέχρι και σε 240 δόσεις. Στην εξωδικαστική διαδικασία προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων εφόσον πληρούνται συγκεκριμένοι κανόνες (π.χ. αρχή μη χειροτέρευσης πιστωτών). Η διαγραφή γίνεται υπό την προϋπόθεση της πλήρους αποπληρωμής του ποσού που θα προκύψει από τη ρύθμιση οφειλών. Οσον αφορά τη διαγραφή οφειλών του Δημοσίου, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, δηλαδή από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη, με κριτήριο τον χρόνο καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων. Απαγορεύεται η διαγραφή βασικής οφειλής, δηλαδή κεφαλαίου, των παρακρατούμενων φόρων, επιρριπτόμενων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών.

Αξίζει να σημειωθεί πως με σβήσιμο μέρους της ληξιπρόθεσμης οφειλής (από την τράπεζα ή τον διαχειριστή του δανείου) γίνονται σήμερα οι περισσότερες ρυθμίσεις δανείων που βρίσκονται σε βαθύ κόκκινο. Αν βεβαίως ο οφειλέτης ικανοποιεί συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν να κάνουν με την εισοδηματική κατάσταση του δανειολήπτη, ώστε οι δόσεις που θα προκύψουν να μπορούν να εξυπηρετούνται, τις εγγυήσεις που έχει δώσει για να λάβει το δάνειο και τα τρέχοντα δηλωμένα εισοδήματά του. Όσο πιο πολλές και μεγαλύτερης αξίας είναι οι εξασφαλίσεις, τόσο πιο δύσκολο είναι να υπάρξει κούρεμα. Με το κούρεμα μέρους της οφειλής κερδίζει και ο διαχειριστής του δανείου αλλά και ο οφειλέτης.

Κούρεμα επιστρεπτέας προκαταβολής έως 57%

Τα φθηνά κρατικά δάνεια που εισέπραξαν οι επιχειρήσεις μέσω των τριών πρώτων κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής κουρεύονται κατά 30% εφόσον είχαν μείωση τζίρου τουλάχιστον 15% και κατά 50% στην περίπτωση που ο τζίρος τους μειώθηκε πάνω από 30%. Στους υπόλοιπους τέσσερις κύκλους της επιστρεπτέας προκαταβολής το 50% των κεφαλαίων που έλαβαν οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις ήταν δώρο. Από τα 8,3 δισ. ευρώ που δόθηκαν μέσω των επιστρεπτέων προκαταβολών οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες καλούνται να επιστρέψουν στο κράτος περίπου τα μισά. Περίπου 4 δισ. ευρώ δηλαδή, τα οποία θα… γυρίσουν στα κρατικά ταμεία σε 60 μηνιαίες δόσεις, αρχής γενόμενης από τον Ιανουάριο του 2021. Υπάρχει όμως η δυνατότητα να κερδίσουν επιπλέον κούρεμα 15%. Αν εξοφλήσουν εφάπαξ το ποσό που χρωστάνε στο κράτος θα έχουν και ένα bonus 15%, επιτυγχάνοντας έτσι το κούρεμα των κρατικών δανείων που έλαβαν μέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής να φθάσει συνολικά στο 57%.