Πότε θα «ελευθερωθεί» το Πάρκο Μνήμης;
Πλατεία Ελευθερίας. Η πλατεία εισόδου στην πόλη της Θεσσαλονίκης από τη θάλασσα. Ο τόπος του βουβού πόνου για δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας που κάποτε συγκεντρώθηκαν εκεί για να σταλούν σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους. Και όμως η πλατεία Ελευθερίας για τους ανθρώπους της γενιάς μου είναι ένα υπαίθριο πάρκινγκ με μεγάλη κίνηση, ενώ για τους μικρότερούς μου είναι «το άνοιγμα στο τέλος της μοδάτη Καλαποθάκη». Δεν της αξίζει.
Το 1917 ο Ερνέστ Εμπράρ συνέλαβε την ιδέα κατασκευής στη μία πλευρά της Πλατείας ενός επιβλητικού κτιρίου που θα στέγαζε ταχυδρομείο, τηλεγραφείο και τηλεφωνείο. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1920, αλλά εξαιτίας τεχνικών λόγων σταμάτησαν. Η πλατεία Ελευθερίας όπως τη γνωρίζουμε σήμερα διαμορφώθηκε τον Μάρτιο του 1963 με βασιλικό διάταγμα που παρέδιδε την ιδιοκτησία στον δήμο Θεσσαλονίκης. Παρατύπως, αν και χαρακτηρισμένο εδώ και χρόνια ως χώρος πρασίνου, χρησιμοποιούνταν ως πάρκινγκ ήδη από τη δεκαετία του 1980. Με τις λαμαρίνες του να επιβαρύνουν την ήδη άσχημη εικόνα μιας πόλης με αποτυχημένους ποδηλατοδρόμους, παράνομη στάθμευση, εγκαταλελειμμένα κτίρια, καυσαέριο, ηχορύπανση και ελάχιστο πράσινο. Προφανώς η πλατεία Ελευθερίας αξίζει καλύτερα.
Η ανάπλαση της πλατείας αποτέλεσε προεκλογική δέσμευση για τη διοίκηση του Γιάννη Μπουτάρη και ίσως το τελευταίο μεγάλο έργο της θητείας του. Έργο όμως που θα είχε τη χαρά να ολοκληρώσει και να εγκαινιάσει η νέα διοίκηση του Δήμου, υπό τον Κωνσταντίνο Ζέρβα. Βλέπετε, οι πόλεις, όπως και τα κράτη, πρέπει έχουν συνέχεια. Η πορεία τους δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανακόπτεται από μικρότητες, κόντρες και μικροπρέπειες που μοναδικό χαμένο θα έχουν την ίδια την πόλη. Είναι όμως αυτός ο κανόνας στην πράξη πάντα;
Βασικό στοιχείο της επιτυχούς πορείας της διοίκησης Μπουτάρη, και συγκεκριμένα του τότε αντιδημάρχου τεχνικών έργων Ανδρέα Κουράκη, αλλά και του συνόλου των δημοτικών συμβούλων της «Πρωτοβουλίας», ήταν πως, ξεπερνώντας την κόντρα με τη διοίκηση του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, αξιοποίησε στο έπακρο την παραμικρή ώριμη μελέτη που βρέθηκε στα συρτάρια του Δημαρχείου. Και έτσι η πόλη πολύ γρήγορα στα πρώτα χρόνια της διοίκησής τους άλλαξε μορφή. Τελείωσε η Νέα Παραλία, στη συνέχεια επεκτάθηκε, διαπλατύνθηκαν πεζοδρόμια και τόσα άλλα. Έτσι οφείλουν να λειτουργούν και τα κράτη και οι πόλεις. Σχεδιάζεις, προετοιμάζεσαι και ο επόμενος ολοκληρώνει το σχέδιό σου. Είναι όμως αυτός ο δρόμος που ακολουθεί η σημερινή διοίκηση; Ολοκληρώνει έργα που εμπνεύστηκαν οι προηγούμενοι; Σχεδιάζει έργα για τους επόμενους;
Πριν από έναν περίπου χρόνο ενημερωθήκαμε από τον αρμόδιο αντιδήμαρχο πως το έργο της πλατείας Ελευθερίας, η δημιουργία του Πάρκου Μνήμης, θα σταματούσε για άγνωστο χρονικό διάστημα και πως το πάρκινγκ θα λειτουργούσε ξανά. Μπορεί ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου να υπήρξε στέλεχος της «Πρωτοβουλίας» και αρκετοί από τους συνεργάτες του σημερινού Δημάρχου να ήταν διαχρονικοί και θερμοί υποστηρικτές του Γιάννη Μπουτάρη, όμως κατά τα φαινόμενα η σημερινή διοίκηση δε φαίνεται πρόθυμη να ολοκληρώσει το παραμικρό έργο που «αγγίζει» την προηγούμενη διοίκηση. Όχι ότι το πάρκινγκ έχει λειτουργήσει βέβαια, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Το Πάρκο Μνήμης κινδυνεύει να γίνει η νέα «τρύπα του Κούβελα» της δεκαετίας του 2020. Ένα έργο που γεννήθηκε και έμεινε για πάντα νεκρό.
Οι πόλεις έχουν μνήμη, συνέχεια και θέση στο χρόνο. Γι’ αυτό και θα καλούσα τον Κωνσταντίνο Ζέρβα να βάλει στοίχημα με τον εαυτό του και έστω στο μέσο της τετραετίας να «τρέξει» το έργο ώστε να το εγκαινιάσει πριν τη λήξη της θητείας του μαζί με τον Γιάννη Μπουτάρη. Το Πάρκο Μνήμης θα πρέπει να γίνει ο τόπος συμφιλίωσης αυτής της πόλης με το παρελθόν της, μια προσέγγιση ιστορική, πολιτική και τουριστική που ξεκίνησε η διοίκηση Μπουτάρη την προηγούμενη δεκαετία. Ο τόπος αυτός άλλωστε έχει και μνήμη και φωνές. Φωνές που τις ακούν όλοι όσοι κλείνουν τα μάτια κάθε χρόνο και αποδίδουν φόρο τιμής στους ανθρώπους μιας άλλης εποχής που ξεκίνησαν απελπισμένοι το ταξίδι χωρίς επιστροφή.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26 Σεπτεμβρίου 2021
