ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Πλήρης ημερών «έφυγε» από τη ζωή ο ποιητής και πεζογράφος Νάνος Βαλαωρίτης

Βραβευμένος με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό στον χώρο των γραμμάτων

 13/09/2019 14:28

Πλήρης ημερών «έφυγε» από τη ζωή ο ποιητής και πεζογράφος Νάνος Βαλαωρίτης

Σε ηλικία 98 ετών έφυγε από τη ζωή ο διακεκριμένος Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας Νάνος Βλαωρίτης. Βραβευμένος και αναγνωρισμένος διεθνώς, αυτοεξόριστος στην εποχή της χούντας, ο γνωστός διανοούμενος αφήνει ένα τεράστιο κενό στον χώρο των γραμμάτων και του πνεύματος. Ήταν γεννημένος στη Λωζάνη της Ελβετίας και δισέγγονος του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και γιος του διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη, ενώ από τη μητέρα του ήταν εγγονός του εφοπλιστή και πολιτευτή Σπετσών Ιωάννη Λεωνίδα. Σπούδασε νομικά, αγγλική και γαλλική φιλολογία στα πανεπιστήμια της Αθήνας, του Λονδίνου και της Σορβόνης. Κείμενά του πρωτοδημοσίευσε σε νεαρή ηλικία στα «Νέα Γράμματα» το 1939. Το 1944 δραπέτευσε από τη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα στην Αίγυπτο όπου συνάντησε τον Σεφέρη ως γραμματέα της ελληνικής πρεσβείας το Κάιρο. Μετά την προτροπή του ο Βαλωρίτης ταξίδεψε στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Εκεί συνάντησε μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων όπως Τ. Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας κ.α. ενώ εργάστηκε για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. Έκανε μεταφράσεις στα αγγλικά Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και Εμπειρίκου. Η πρώτη του ποιητική συλλογή ήταν η «Τιμωρία των Μάγων» που εκδόθηκε στο Λονδίνο, ενώ από το 1954-1960 συμμετείχε στην ομάδα των σουρεαλιστών του Παρισιού. Στην πόλη αυτή γνώρισε και τη μελλοντική σύζυγό του, τη Αμερικανίδα Μαρί Γουίλσον. Επέστρεψε στη Ελλάδα το 1960 και εξέδωσε το λογοτεχνικό περιοδικό «Πάλι» , ενώ αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ όταν ήρθε στην εξουσία η χούντα. Εκεί δίδαξε επί 25 χρόνια συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Το 1983 βραβεύτηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Μερικές γυναίκες» - είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση το 1958, όπως και την πρόταση να γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών-, ενώ τον Δεκέμβριο του 2009 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Το 2009 προκλήθηκαν αντιδράσεις όταν άφησε να εννοηθεί ότι στηρίζει ανοιχτά τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι το οποίο διέψευσε αργότερα με επίσημες δηλώσεις του, ενώ τάχθηκε με το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων. Θεατρικά έργα του έχουν παιχτεί στην Αθήνα και άλλες ξένες πόλεις, ενώ έχει συνεργαστεί με γνωστά ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά. Μερικά από τα ποιητικά του έργα είναι: «Κεντρική Στοά», «Terre de Diamant», «Κάποιος», «Hired Hieroglyphs», «Kayak», «Diplomatic Relations», «Panjandrum», «Ανώνυμο Ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη», «Το καλώδιο», «Σαν Φρανσίσκο», « Εστίες Μικροβίων», «Το καλώδιο», «Σαν Φρανσίσκο», «Ο Ήρωας του Τυχαίου» κ.α. Στην πεζογραφία του βρίσκουμε μεταξύ άλλων τα: «Ο Προδότης του Γραπτού Λόγου», «Απ' τα Κόκκαλα Βγαλμένη», «Μερικές γυναίκες», «Ο Θησαυρός του Ξέρξη», «Η Δολοφονία» κ.α. Τέλος, κάποια από τα δοκίμιά του ήταν: «Ανδρέας Εμπειρικός», «Για μια Θεωρία της Γραφής», «Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι», «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ένας Ρομαντικός» κ.α.

Το συλλυπητήριο μήνυμα της υπουργού Πολιτισμού 

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση για την απώλειά του:

"Στην πλήρη, από κάθε άποψη, ζωή του, ο Νάνος Βαλαωρίτης δεν υπήρξε μόνο πολυγραφότατος και δημιουργικός, ένας βαθιά μορφωμένος άνθρωπος με το προνόμιο να είναι δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ήταν ένας ποιητής με μια ζωή σαν θαυμαστή περιπέτεια, και την τύχη να συναναστραφεί μερικούς από τους σπουδαιότερους δημιουργούς του περασμένου αιώνα. Επηρεάστηκε από εκείνους και επηρέασε με την παρουσία και τον λόγο του πολλούς από αυτούς. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορούν να πουν ότι είχαν την τιμή να συνομιλήσουν με τον Τ. Σ. Έλιοτ, τον Ντύλαν Τόμας, τον Αντρέ Μπρετόν, τον Σαρτρ, τον Σεφέρη, τον Ελύτη. Η λίστα είναι μακρά και περιλαμβάνει εξαιρετικά σημαντικά ονόματα. Ο Νάνος Βαλαωρίτης στάθηκε δίπλα τους, ως ποιητής και ως μια θυελλώδης, μαγευτική προσωπικότητα, που θα λείψει από τον ελληνικό πολιτισμό και τα γράμματα. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του".

Σε ηλικία 98 ετών έφυγε από τη ζωή ο διακεκριμένος Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας Νάνος Βλαωρίτης. Βραβευμένος και αναγνωρισμένος διεθνώς, αυτοεξόριστος στην εποχή της χούντας, ο γνωστός διανοούμενος αφήνει ένα τεράστιο κενό στον χώρο των γραμμάτων και του πνεύματος. Ήταν γεννημένος στη Λωζάνη της Ελβετίας και δισέγγονος του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και γιος του διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη, ενώ από τη μητέρα του ήταν εγγονός του εφοπλιστή και πολιτευτή Σπετσών Ιωάννη Λεωνίδα. Σπούδασε νομικά, αγγλική και γαλλική φιλολογία στα πανεπιστήμια της Αθήνας, του Λονδίνου και της Σορβόνης. Κείμενά του πρωτοδημοσίευσε σε νεαρή ηλικία στα «Νέα Γράμματα» το 1939. Το 1944 δραπέτευσε από τη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα στην Αίγυπτο όπου συνάντησε τον Σεφέρη ως γραμματέα της ελληνικής πρεσβείας το Κάιρο. Μετά την προτροπή του ο Βαλωρίτης ταξίδεψε στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Εκεί συνάντησε μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων όπως Τ. Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας κ.α. ενώ εργάστηκε για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. Έκανε μεταφράσεις στα αγγλικά Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και Εμπειρίκου. Η πρώτη του ποιητική συλλογή ήταν η «Τιμωρία των Μάγων» που εκδόθηκε στο Λονδίνο, ενώ από το 1954-1960 συμμετείχε στην ομάδα των σουρεαλιστών του Παρισιού. Στην πόλη αυτή γνώρισε και τη μελλοντική σύζυγό του, τη Αμερικανίδα Μαρί Γουίλσον. Επέστρεψε στη Ελλάδα το 1960 και εξέδωσε το λογοτεχνικό περιοδικό «Πάλι» , ενώ αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ όταν ήρθε στην εξουσία η χούντα. Εκεί δίδαξε επί 25 χρόνια συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Το 1983 βραβεύτηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Μερικές γυναίκες» - είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση το 1958, όπως και την πρόταση να γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών-, ενώ τον Δεκέμβριο του 2009 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Το 2009 προκλήθηκαν αντιδράσεις όταν άφησε να εννοηθεί ότι στηρίζει ανοιχτά τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι το οποίο διέψευσε αργότερα με επίσημες δηλώσεις του, ενώ τάχθηκε με το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων. Θεατρικά έργα του έχουν παιχτεί στην Αθήνα και άλλες ξένες πόλεις, ενώ έχει συνεργαστεί με γνωστά ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά. Μερικά από τα ποιητικά του έργα είναι: «Κεντρική Στοά», «Terre de Diamant», «Κάποιος», «Hired Hieroglyphs», «Kayak», «Diplomatic Relations», «Panjandrum», «Ανώνυμο Ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη», «Το καλώδιο», «Σαν Φρανσίσκο», « Εστίες Μικροβίων», «Το καλώδιο», «Σαν Φρανσίσκο», «Ο Ήρωας του Τυχαίου» κ.α. Στην πεζογραφία του βρίσκουμε μεταξύ άλλων τα: «Ο Προδότης του Γραπτού Λόγου», «Απ' τα Κόκκαλα Βγαλμένη», «Μερικές γυναίκες», «Ο Θησαυρός του Ξέρξη», «Η Δολοφονία» κ.α. Τέλος, κάποια από τα δοκίμιά του ήταν: «Ανδρέας Εμπειρικός», «Για μια Θεωρία της Γραφής», «Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι», «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ένας Ρομαντικός» κ.α.

Το συλλυπητήριο μήνυμα της υπουργού Πολιτισμού 

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση για την απώλειά του:

"Στην πλήρη, από κάθε άποψη, ζωή του, ο Νάνος Βαλαωρίτης δεν υπήρξε μόνο πολυγραφότατος και δημιουργικός, ένας βαθιά μορφωμένος άνθρωπος με το προνόμιο να είναι δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ήταν ένας ποιητής με μια ζωή σαν θαυμαστή περιπέτεια, και την τύχη να συναναστραφεί μερικούς από τους σπουδαιότερους δημιουργούς του περασμένου αιώνα. Επηρεάστηκε από εκείνους και επηρέασε με την παρουσία και τον λόγο του πολλούς από αυτούς. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορούν να πουν ότι είχαν την τιμή να συνομιλήσουν με τον Τ. Σ. Έλιοτ, τον Ντύλαν Τόμας, τον Αντρέ Μπρετόν, τον Σαρτρ, τον Σεφέρη, τον Ελύτη. Η λίστα είναι μακρά και περιλαμβάνει εξαιρετικά σημαντικά ονόματα. Ο Νάνος Βαλαωρίτης στάθηκε δίπλα τους, ως ποιητής και ως μια θυελλώδης, μαγευτική προσωπικότητα, που θα λείψει από τον ελληνικό πολιτισμό και τα γράμματα. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του".

ΣΧΟΛΙΑ

Επιλέξτε Κατηγορία