Η σωστή εξάσκηση της Ιατρικής προϋποθέτει ανθρωποκεντρισμό. Υπάρχει ευρέως η πεποίθηση στο ιατρικό γίγνεσθαι ότι ο μάχιμος, αλλά και μαχητής, ιατρός πρέπει να προσπαθεί να θεραπεύσει τον ασθενή – όχι να πολεμήσει τη νόσο. Αυτή είναι η δουλειά του ερευνητή – δουλειά που δύσκολα επιφέρει άμεσα και απτά αποτελέσματα κατά την κορύφωση μιας κρίσης.

Στην εποχή όμως της οικονομοτεχνικής δόμησης των σύγχρονων Ευρωπαϊκών Συστημάτων Υγείας η αρχή του ανθρωποκεντρισμού της ιατρικής πρακτικής, αλλά και πράξης, έχει εν πολλοίς παραμεριστεί !

Το Σύστημα Υγείας εξισώνεται με το εργοστάσιο και η αποδοτικότητά του με εκείνη της γραμμής παραγωγής! Και όταν ενσκήψει μία ασυνήθιστη κατάσταση, όπως η επιδημία του κορονοϊού COVID – 19 τους τελευταίους τρεις μήνες, τότε αρχίζουν τα δύσκολα. Το σύστημα υπερφορτώνεται και αρχίζει να καταρρέει υπό το βάρος των περιστατικών. Η «γραμμή παραγωγής» φθάνει στα όριά της ή τα ξεπερνά σε αρκετά συστήματα Υγείας και οι ιατροί βρίσκονται μπροστά στο δίλημμα «ποιόν να σώσουν».

Μια εύκολη απάντηση από τους διαχειριστές του «εργοστασίου-νοσοκομείου» είναι απλή και, συνάμα, πρόσφορη για πολιτική εκμετάλλευση: «Δώστε μας υλικοτεχνική υποστήριξη, κοινώς ενισχύστε την υποδομή της «γραμμής παραγωγής» με

• περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ, (ICU)
• περισσότερα υλικά και, παρεμπιπτόντως,
• με περισσότερο προσωπικό.

Έλα όμως που ο κορονοϊός άλλα κελεύει; Γιατί τα στοιχεία είναι αμείλικτα!

Χθες το βράδυ, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, όταν ο αριθμός όσων νόσησαν από τον κορονοϊό στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ξεπεράσει τις 650.000 και οι θάνατοι τις 54.500 ήταν ξεκάθαρη η γύμνια της απάντησης «δώστε μας περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ»!

Μία απλή στατιστική θεώρηση των αποτελεσμάτων της αυξημένης διαθεσιμότητας κλινών ΜΕΘ στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει ότι είτε μία χώρα διαθέτει πολλές κλίνες ΜΕΘ, είτε λίγες, το αποτέλεσμα στην ελάττωση των θανάτων είναι το ίδιο !!! Για όσους αρέσκονται στη στατιστική θεώρηση των πραγμάτων, αρκεί να πούμε ότι δεν υπάρχει καμία στατιστικά σημαντική συσχέτιση (Sprearman rho = 0.42, p=0.34) μεταξύ του αριθμού των κλινών ΜΕΘ (ανά 100.000 πληθυσμού) που διαθέτει μία χώρα και του αριθμού των θανάτων από τον κορονοϊό (ανά εκατομμύριο πληθυσμού)! Μια ματιά παρακάτω γράφημα (μη ύπαρξη τάσης, δηλαδή όσο πιο πολλές ΜΕΘ διαθέτουμε, τόσο δεν μειώνονται οι αριθμοί των αποβιωσάντων) αλλά και στον συνοδό πίνακα θα πείσει για του λόγου το αληθές!

Και το ερώτημα που προκύπτει, είναι:

Πώς προκύπτει αυτό το παράδοξο της μη συσχέτισης του αριθμού των ΜΕΘ με τον αριθμό των θανάτων;

Προς επίρρωση των παραπάνω παρατηρήσεων, αλλά και ως προσπάθεια επίλυσης του παραδόξου, έρχεται η εκτίμηση πράγματι ικανών εντατικολόγων από την πολύπαθη Ιταλία (Luciano Gattinoni και συνεργάτες, στο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine) που υποστηρίζουν ότι αυτή τη στιγμή «η προσοχή επικεντρώνεται κυρίως στην αύξηση του αριθμού των κλινών ΜΕΘ, των αναπνευστήρων και των εντατικολόγων. Παράλληλα, η κλινική προσέγγιση αυτών των ασθενών είναι η συνήθως εφαρμοζόμενη στο Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας… Ωστόσο, οι ασθενείς με πνευμονία Covid-19, που πληρούν τα κριτήρια του Συνδρόμου Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας, παρουσιάζουν μια άτυπη μορφή αυτού του συνδρόμου». Οι ίδια ομάδα εντατικολόγων καταλήγει (μέσω «κύριου άρθρου» στο επιφανές Αμερικανικό Επιστημονικό Περιοδικό Intensive Care Medicine ) ότι «η καλή κατανόηση της παθοφυσιολογίας» είναι ζωτικής σημασίας για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας…»!

Κοινώς, εκτιμάται ότι πρέπει να μείνουμε μακριά από την μη ορθολογική χρήση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και ενδεχομένως με ένα υπερβάλλον κόστος για αυτά (κόστος απόκτησης, λειτουργίας και αποσβέσεων) – μέρος του οποίου θα μπορούσε να ανακατανεμηθεί σε άλλες άμεσες ανάγκες του συστήματος Υγείας – και επιστροφή στην ανθρωποκεντρική ιατρική πρακτική. Τότε και μόνο τότε :

• οι περισσότερες κλίνες ΜΕΘ θα δικαιολογήσουν την παρουσία τους στην μάχη κατά του κορονοϊού
• θα μπορέσουμε να «μετρήσουμε» πόσες κλίνες ΜΕΘ μας χρειάζονται
• οι ιατροί δεν θα βρίσκονται μπροστά σε διλήμματα του τύπου «ποιόν να σώσουν»
• θα μπορέσουμε να διαθέσουμε οικονομικούς (και όχι μόνο) πόρους και για άλλες παράπλευρες παρεμβάσεις προς το κοινό όφελος για την αντιμετώπιση της κατάστασης αλλά και στον σχεδιασμό για την φάση της αποδρομής.

* Ο Γιώργος Ανωγειανάκις είναι ιατρός, τ. Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ

* Ο Κώστας Τζάνας είναι Βιοστατιστικός, MSC