Την χορήγηση οριζόντιας παράτασης 2,5 μηνών της υποβολής του τελικού παραδοτέου, δηλαδή του τελικού έργου της διδακτορικής διατριβής καθώς και την άρση του όρου περί επιστροφής των τροφείων σε περίπτωση μη επιτυχούς υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής, ζητούν οι υποψήφιες/οι διδακτόρισσες/ες υπότροφοι του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ).

Το αίτημα αυτό που κοινοποιήθηκε στις 11/4/23 στα υπουργεία Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση, 2014-2020» και το ΙΚΥ υπογράφουν 103 υποψήφιοι διδάκτορες του 2ου κύκλου υποτροφιών με αριθμό MIS 5000432 και 62 αλληλέγγυες/οι καθηγήτριες/τες, μεταδιδακτόρισσες/ες, διδακτόρισσες/ες, ερευνήτριες/τές, μεταπτυχιακές/οι φοιτήτριες/τές.

Οι υποψήφιοι διδάκτορες, όπως περιγράφουν στην επιστολή τους, αιτούνται ολιγόμηνη παράταση λόγω της μη αναμενόμενης προόδου των διδακτορικών διατριβών τους. 

«Η κύρια αιτία συνίσταται στην έλλειψη χρηματοδότησης κατά το διάστημα των δύο τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την άνοδο του πληθωρισμού και τη γενικότερη ακρίβεια που παρατηρείται στις παρούσες συνθήκες διαβίωσης. Το γεγονός αυτό οδήγησε πολλούς από τους υποτρόφους στην αναζήτηση εργασίας για βιοποριστικούς λόγους, καθώς δεν υφίσταται εναλλακτική πηγή εσόδων, με συνέπεια ο διατιθέμενος χρόνος αφοσίωσης κατά την εκπόνηση των διδακτορικών διατριβών να μειωθεί δραματικά». 

Επιπλέον, εξηγούν ότι «λόγω παύσης των διοικητικών εργασιών τη θερινή περίοδο στα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, οι υποψήφιοι διδάκτορες θα πρέπει να ολοκληρώσουν την εξαιρετικά χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία η οποία προηγείται της υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής τους τον Ιούνιο, ώστε να υποστηρίξουν το έργο τους έως τις 30/9/2023, όπως ορίζει το ΙΚΥ. Ως εκ τούτου, το πολύτιμο διάστημα των θερινών μηνών καθίσταται μη αξιοποιήσιμο για τη συγγραφή των διδακτορικών διατριβών».

Επιπλέον, οι υπότροφοι αιτούνται την κατάργηση του όρου περί επιστροφής των τροφείων σε περίπτωση μη επιτυχούς υποστήριξης των διδακτορικών διατριβών, από όλες τις συμβάσεις που εμπίπτουν στο σχετικό ΕΣΠΑ και όλες τις μελλοντικές προκηρύξεις και συμβάσεις διδακτορικών υποτροφιών.

«Σε διαφορετική περίπτωση, επιθυμούμε από το ΙΚΥ και κάθε αρμόδιο φορέα να εκδώσει τροποποιητική απόφαση για τον επανορισμό του τι αποτελεί παραδοτέο έργο. Το ενδεχόμενο μη επιτυχούς αξιολόγησης της διδακτορικής διατριβής, λόγω διορθώσεων και επαναξιολόγησης, δεν πρέπει να αποτελεί λόγο επιστροφής των τροφείων. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν καταβάλει σημαντική προσπάθεια και μελέτη για την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής τα τελευταία πέντε χρόνια τουλάχιστον, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται από τις εκθέσεις προόδου, οι οποίες έχουν σταλεί στον κρατικό φορέα του ΙΚΥ και περιλαμβάνουν τη σύμφωνη γνώμη της Τριμελούς Επιτροπής. 

Ο επαχθής όρος, τον οποίο επικαλείται το ΙΚΥ και αφορά στην ανάκτηση των τροφείων σε περίπτωση μη έγκαιρης επιτυχούς υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής, όρο τον οποίο σήμερα το ΙΚΥ επικαλείται, επείγει να καταργηθεί. Επιπλέον, το δικαίωμα ανάκτησης τροφείων χωρίς άλλη ενημέρωση από τον φορέα-ΙΚΥ, αποκαλύπτει το μέγεθος της ανισότητας ανάμεσα στη σχέση των δύο συμβαλλόμενων μερών ήδη από την κατάρτιση της σύμβασης», τονίζουν.

Σημειώνεται ότι το σύνολο των τροφείων που έχουν ήδη λάβει, ανέρχεται σε 27.060€ για όσες/ους έλαβαν 36μηνη υποτροφία και έχουν ήδη καταβληθεί τροφεία για 33 μήνες (820€/μήνα) και 17.220€ για όσες/ους έλαβαν 24μηνη υποτροφία και έχουν ήδη καταβληθεί τροφεία για 21 μήνες (820€/μήνα).

«Υπενθυμίζουμε ότι οι προκηρύξεις του 1ου και του 2ου κύκλου προϋπέθεταν τα εισοδήματα των επιλέξιμων ΥΔ, κατά μέσο όρο των τελευταίων 3 ετών, να μην υπερβαίνουν το όριο των 10.000 και 14.000 ευρώ αντίστοιχα, συνεπώς και απευθύνονταν σε άτομα χαμηλού εισοδήματος. Τα παραπάνω μαρτυρούν τη συνθήκη ακραίας επισφάλειας, στην οποία βρισκόμαστε οι ερευνήτριες/ές από την κρίση χρέους και έπειτα, καθώς και την κανονικοποίηση της σύναψης συμβάσεων σε επαχθή εργασιακά καθεστώτα. Στην πραγματικότητα, η υποτροφία του ΙΚΥ φέρει χαρακτηριστικά σύμβασης εξαρτημένης εργασίας, με όλες τις συνεπαγόμενες υποχρεώσεις, χωρίς, ωστόσο, τα αντίστοιχα δικαιώματα (ασφάλιση κ.λπ.)», υπογραμμίζουν οι ίδιοι στην επιστολή τους.

Τέλος, το τρίτο αίτημα αφορά στη «μέριμνα όλων των αρμόδιων φορέων για μια οικονομική ενίσχυση που θα καλύπτει την ανάγκη για οικονομική στήριξη των ΥΔ-υποτρόφων του ΙΚΥ, που έκαναν χρήση της οριζόντιας παράτασης που δόθηκε από το ΙΚΥ στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19.

Σημειώνουμε ότι για τις/τους ερευνήτριες/ές ΥΔ-υποτρόφους του ΙΚΥ δεν υπήρξε καμία οικονομική ενίσχυση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε αντίθεση με άλλους επαγγελματικούς κλάδους της χώρας αλλά και με συναδέλφισσες/ους ερευνήτριες/ές σε άλλες χώρες της ΕΕ. Στόχος των υποτρόφων υποψηφίων διδακτορισσών/ων, είναι, όπως και σε προηγούμενες επικοινωνίες με το ΙΚΥ, η εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για την εκπόνηση και παραγωγή αξιόλογου και ολοκληρωμένου επιστημονικού έργου, το οποίο θα ανταποκρίνεται τόσο στον στόχο όσο και στον τίτλο τους», καταλήγουν.

«Η επιστροφή των τροφείων είναι απαίτηση του ΕΣΠΑ»

Η Αν. Προϊσταμένη Διεύθυνσης του ΙΚΥ, Δρ. Ειρήνη Ντρούτσα περιγράφει στο makthes.gr ότι πρόκειται για επιχορηγούμενες συμβάσεις υποτρόφων που ξεκίνησαν τα διδακτορικά τους το 2016 (θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί το 2018-’19) και κάποιοι άλλοι το 2018 (όπου τα έργα θα έπρεπε να ολοκληρωθούν το ’20).

«Το διοικητικό συμβούλιο ήταν πάντα πολύ δεκτικό στα αιτήματα παρατάσεων γι΄αυτό και δόθηκαν παρατάσεις, λόγω της πανδημίας, από τις οποίες ευνοήθηκαν οι υποψήφιοι του 2016 και του 2018. Επιπλέον, δόθηκε ακόμα μία παράταση των παραδοτέων το καλοκαίρι το 2022. Με τη σύμφωνη γνώμη και της Ειδικής Υπηρεσίας του ΕΣΠΑ ζητείται να έχουν ολοκληρωθεί τα έργα μέχρι και τις 30/9/23 και αυτό διότι όλο το ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020, σύμφωνα με ευρωπαϊκό κανόνα του ΕΣΠΑ και όχι του ΙΚΥ, πρέπει να έχει κλείσει στις 31/12/23. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΣΠΑ δεν δέχεται να τρέχει κανένα έργο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου από 1/1/24 και φυσικά εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε καμία πληρωμή», εξηγεί. 

Η Δρ. Ντρούτσα τονίζει ότι οι υποψήφιοι διδάκτορες στη σύμβαση την οποία υπέγραψαν, γνώριζαν εξαρχής και δεσμεύτηκαν για την ολοκλήρωση της σύμβασης «εντός 48 μηνών. Δηλαδή, το μόνο απρόβλεπτο ήταν η πανδημία όπου εκεί το ΙΚΥ χορήγησε παράταση 2,5 ετών».

Η ίδια υπογραμμίζει ότι «τα χέρια μας είναι δεμένα. Θα παρανομήσουμε εάν δώσουμε άλλη παράταση. Όλα τα έργα πρέπει να κλείσουν τον Σεπτέμβριο του ’23». Επίσης, εξηγεί ότι η επιστροφή των τροφείων «αποτελεί κανονιστικό όρο της σύμβασης του ΕΣΠΑ που έχουν υπογράψει. Εάν δεν δώσουν το παραδοτέο, το ΕΣΠΑ ζητά τα χρήματα πίσω». 

Περιγράφει πως η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου του υπουργείου Οικονομικών θα ζητήσει τα χρήματα αυτά από το ΙΚΥ. «Σε περίπτωση που κάποιος υπότροφος δεν ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του, όπως απορρέουν από τη σύμβασή του και τις γνωρίζει εκ των προτέρων, θα πρέπει να ζητήσουμε τα χρήματα πίσω. Σε διαφορετική περίπτωση, θα επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός. Αυτός ο όρος ήταν γνωστός από την αρχή της σύμβασης».

Μάλιστα, επισημαίνει πως σε διαφορετική περίπτωση, θα υπάρξει άνιση μεταχείριση. «Έχουμε υποτρόφους που έχουν επιστρέψει τα χρήματα, λόγω αδυναμίας να συνεχίσουν το διδακτορικό τους έργο. Η περίπτωση μη επιστροφής των τροφείων προβλέπεται και ορίζεται στη σχετική Υπουργική Απόφαση και εξετάζεται κατά περίπτωση από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΚΥ», αναφέρει. 

Τέλος, τονίζει ότι η επιστροφή των τροφείων ορίζεται στη σύμβαση που υπέγραψαν, στην Κοινή Υπουργική Απόφαση που θέτει τις κανονιστικές διατάξεις του προγράμματος και στην πρόσκληση υποβολής αιτήσεων. «Καθότι πρόκειται για διαγωνιστική διαδικασία, κάποιοι επελέγησαν, αφήνοντας κάποιους άλλους απ’ έξω. Οι υποτροφίες δόθηκαν και μοριοδοτήθηκαν βάση της καλύτερης πρότασης», καταλήγει η Δρ. Ντρούτσα.

Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω αιτήματα των υποτρόφων υποψήφιων διδακτόρων του ΙΚΥ θα συζητηθούν και θα απαντηθούν μετά το Πάσχα, στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του υπουργείο Ανάπτυξης και στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΚΥ.