Η παγκόσμια ημέρα της ελευθεροτυπίας, που γιορτάζουμε σήμερα, μας αφορά ιδιαίτερα. Είναι μια ημέρα της ελεύθερης έκφρασης, των δημοσιογράφων. Αρχικά να θυμηθούμε πόσοι δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί σε αποστολές, σε πόσους φωτορεπόρτερ συνέβη το ίδιο και τα τελευταία χρόνια πόσοι ακριβώς άνθρωποι της τηλεόρασης έπεσαν στην εκτέλεση του καθήκοντος.

ΟΤΑΝ ΕΠΕΣΕ Ο ΝΙΞΟΝ

Όσο για την «κίτρινη δημοσιογραφία» κι αυτή δυστυχώς υπάρχει- ουδεμία σχέση όμως έχει με τη σημερινή ημέρα της ελευθεροτυπίας. Αυτή η «κίτρινη» δημοσιογραφία (πολύ της μόδας πια και στην τηλεόραση) είναι καθαρά δημαγωγική και φυσικά έχει και πάλι στόχους «πονηρούς». Πολλές φορές εξυπηρετεί και την άρχουσα τάξη μια διασπορά φημών, που μπορεί να λειτουργήσουν διαλυτικά στον κοινωνικό ιστό.

Ωστόσο, ποιες υποθέσεις θα έμεναν στο σκοτάδι αν δεν υπήρχαμε εμείς οι δημοσιογράφοι; Να θυμίσω το σκληρό αγώνα που έδωσαν τη δεκαετία του ‘60 Έλληνες συνάδελφοι, για να φωτισθεί επαρκώς η δυσώδης υπόθεση της δολοφονίας του Λαμπράκη. Και φυσικά το μεγαλύτερο, πολιτικό σκάνδαλο στην παγκόσμια ιστορία δημοσιογράφοι το αποκάλυψαν και είναι εκείνο των παρακολουθήσεων στην υπόθεση Γουότεργκέιτ.

ΦΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Ο κινηματογράφος τίμησε ιδιαίτερα τη δημοσιογραφία και τα παρακλάδια της, δηλαδή φωτορεπόρτερ, τηλεοπτικούς παραγωγούς και άλλους κι έτσι είδαμε εξαιρετικές ταινίες πάνω στο θέμα. Τα της αποκάλυψης του Γουότεργκέιτ, που γκρέμισε τον Νίξον, καταγράφηκαν στο «Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου» του Άλαν Τζ. Πάκουλα. Οι Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Ντάστιν Χόφμαν παίζουν εξαιρετικά τους δύο ρεπόρτερ της Ουάσινγκτον Ποστ που αποκάλυψαν το σκάνδαλο.

Μια πραγματική, συγκλονιστική ιστορία καταγράφει ο Τζόελ Σουμάχερ στο «Βερόνικα Γκέριν: Θανάσιμη αποκάλυψη» με την Κέιτ Μπλάνσετ στο βασικό ρόλο. Η θαρραλέα δημοσιογράφος, ζώντας στην Ιρλανδία, αποκάλυψε ένα δίκτυο ναρκωτικών, που βασικά διέλυε τη ζωή των νέων. Την πυροβόλησαν μέσα στο αυτοκίνητό της, τερματίζοντας πρόωρα την καριέρα και τη ζωή της.

Ο Ρότζερ Σπότισγουντ θα μας προσφέρει την εξαιρετική "Αποστολή στη Νικαράγουα», όπου, κατά τη διάρκεια των τρομερών συγκρούσεων, Αμερικανοί δημοσιογράφοι και φωτογράφοι μεταβαίνουν στη χώρα της Λατινικής Αμερικής για να καταγράψουν την αλήθεια της επανάστασης. Το σενάριο εξαιρετικό βασίζεται πάνω στο θέμα της ηθικής ευθύνης για την αποκάλυψη της «αλήθειας». Ένα δεύτερο δίλημμα που μπαίνει αφορά στην άποψη τι συμφέρει περισσότερο, η νίκη του καλού και η εμψύχωσή του ή ένα απλά αληθινό ρεπορτάζ.

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Η ΕΛΛΑΔΑ

Όσον αφορά στην Ελλάδα, έχουμε αρκετές ταινίες πάνω στη δημοσιογραφία. Να θυμίσω το «Κιέριον» του Δήμου Θέου, που υπαινικτικά αναφέρεται στην πολύκροτη υπόθεση Πολκ. Ο Ανέστης Βλάχος υποδύεται το βασικό ρόλο.

Ο Κώστας Πρέκας παίζει το ρόλο ενός αστυνομικού ρεπόρτερ στην εξαιρετική ταινία του Σταύρου Τσιώλη «Η ζούγκλα των πόλεων» (1970). Το φιλμ είχε προβλήματα από τη δικτατορία. Ο ήρωας δημοσιογράφος, Όταν επιχειρεί να συνδυάσει το φόνο μιας γυναίκας με μια σπείρα που εκμεταλλεύεται χρήματα για τους φτωχούς, τον αποτρέπουν από το να κάνει έντιμα το έργο του.

Όταν εκείνος επιμένει , δέχεται επίθεση, τραυματίζεται βαριά, κινδυνεύει η ζωή του. Ωστόσο, θα δημοσιεύσει την αλήθεια και την ιστορία του. Ο Πρέκας πολύ καλός στο ρόλο του, εξαιρετικό το σενάριο του Φώσκολου, καλή και η σκηνοθεσία σε μια έγχρωμη δημιουργία εξόχως καταγγελτική.

Τον ρόλο δημοσιογράφου υποδύεται οι Αλέκος Αλεξανδράκης στο εξαιρετικό νεονουάρ του Ντίνου Κατσουρίδη «Έγκλημα στα παρασκήνια». Είναι ο διευθυντής της εφημερίδας που βοηθάει τον αστυνόμο Μπέκα (μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή) να λύσει το μυστήριο. Ο Αλεξανδράκης είναι πολύ πειστικός.

ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Όσο για τα αμερικανικά νουάρ που έχουν ήρωες δημοσιογράφους, σημειώνω του Ρίτσαρντ Μπρουκς (που είχε σχέση με τη δημοσιογραφία) «Κάτω τις μάσκες» και «Έπεσαν σκληρά» του Μαρκ Ρόμπσον με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ στους βασικούς ρόλους να είναι έξοχος.

Σήμερα η ημέρα της Ελευθεροτυπίας, η ολοδική μας. Ας την τιμήσουμε δεόντως, βλέποντας και κάποια άλλα υπέροχα φιλμ, γνωστά και αγαπημένα. Είναι οι «Σκιές και σιωπή» του Ρόλαντ Τζόφε και «Τα επικίνδυνα χρόνια» του Πίτερ Γουέιρ, που καλύπτουν γεγονότα από την Ασία. Σημειώστε ακόμα την «Κατάσταση των πραγμάτων» του Κέβιν Μακντόναλντ με τον Ράσελ Κρόου. Κορυφαία η «Υπόθεση Πάραλλαξ» του Άλαν Τζ. Πάκουλα με τον Γουόρεν Μπίτι υπέροχο. Επίσης ο «Insider» του Μάικλ Μαν με τον Αλ Πατσίνο.

Η απόλαυση για τα μάτια σας.

* Δημοσιεύτηκε στη "Μακεδονία της Κυριακής" στις 3/5/2020.