Ήταν τον Σεπτέμβριο του 2018 όταν ολόκληρη η ελληνική κοινωνία πάγωσε μπροστά από τις οθόνες της βλέποντας έναν άνθρωπο να ξεψυχά μέρα μεσημέρι στην οδό Γλάδστωνος, στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν ο πιο τραγικός τρόπος για να μάθουν όλοι το όνομα του Ζακ Κωστόπουλου. Του ακτιβιστή νέου που αγωνιζόταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ορατότητα, την διαφορετικότητα και την ισότητα σε μία κοινωνία που τα στερεότυπά της είναι πιο στενά από ένα… μαύρο φόρεμα.

Τρία χρόνια μετά και με την υπόθεση να βρίσκεται σε εξέλιξη, ο φωτογράφος Αλέξανδρος Κατσής και η δημοσιογράφος Μαρία Λούκα συστήνουν εκ νέου στον κόσμο τον Ζακ Κωστόπουλο και την κατοπτρικά κατασκευασμένη ντραγκ περσόνα του «Zackie Oh» μέσα από ένα project που γεννήθηκε (και) από τον ίδιο αλλά μας αφορά όλους.

Το project που παρουσιάζεται στο πλαίσιο της φετινής PhotoBienalle στη Θεσσαλονίκη υπό τον τίτλο «Society doesn’t fit me but my little black dress does», θα μπορούσε να ιδωθεί ως «η διαχείριση της απουσίας του Ζακ και μαζί ως ένα βαθύ ίχνος της παρουσίας του» αφού όπως εξηγούν στη «ΜτΚ» οι δημιουργοί του, μέσα από φωτογραφίες και κείμενα του Ζακ, υλικό που επιλέχθηκε από κοινού με τον ίδιο, αφηγούνται την ιστορία όχι μόνο ενός ανθρώπου αλλά μίας ολόκληρης κοινότητας που πασχίζει να χωρέσει στην ελληνική κοινωνία.

«Είχαμε μία μακροχρόνια σχέση με τον Ζακ η οποία ξεκίνησε το 2013 όπου συνεργαστήκαμε σε θέματα που αφορούσαν την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Θεωρούσα τον Ζακ έναν φοβερό ανθρωπότυπο. Ο χαρακτήρας του, οι δράσεις του και ο τρόπος σκέψης του με έκαναν να στραφώ σε εκείνον. Το 2016 του προτείναμε να κάνουμε ένα συλλογικό project στο οποίο θα ξεφεύγαμε από τους τυπικούς ρόλους του κειμενογράφου, του φωτογράφου κ.λπ. και αρχίσαμε να βγάζουμε κάποιες φωτογραφίες, να διαλέγει ο Ζακ μερικά κείμενα από αυτά που δημοσίευε κατά καιρούς και αργότερα όλο αυτό το υλικό το συλλέξαμε και καταλήξαμε σε ένα περιεχόμενο. Σταματήσαμε όμως βίαια λόγω της δολοφονίας του», θυμάται ο Αλέξανδρος Κατσής.

Μέσα από εικόνες, προσωπικά κείμενα αλλά και αδημοσίευτες συνεντεύξεις του Ζακ Κωστόπουλου στην δημοσιογράφο της ομάδας, οι τρεις τους θα έλεγαν την προσωπική ιστορία του Ζακ και παράλληλα θα αφηγούνταν μία ευρύτερη ιστορία για τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, τα δικαιώματά της και την ορατότητα.

«Ο Ζακ ήταν πρωτοπόρος. Ήταν ένας ριζοσπαστικός άνθρωπος, υποστηρικτής των δικαιωμάτων που το εφάρμοζε αυτό και στην προσωπική του ζωή και επειδή γνωριζόμασταν από το 2013 αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό το project, με φωτογραφίες, κείμενα και λόγο ώστε να πούμε μία μεγαλύτερη ιστορία μέσα από τη δική του αναφορικά με την ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων», αναφέρει η Μαρία Λούκα και συμπληρώνει πως «θα θέλαμε να παρουσιαστεί και με τον Ζακ. To project έχει σημαδευτεί από την δολοφονία του ακριβώς γιατί δεν είναι μαζί μας».

«Ο Ζακ ήταν σημαντικός και όσο ζούσε, δεν έγινε σημαντικός επειδή δολοφονήθηκε»

Μετά την 21η Σεπτεμβρίου του 2018 και τον χαμό του Ζακ τίποτα δεν είναι ίδιο. Οι δημιουργοί θρηνούν την απώλεια του φίλου και συνεργάτη τους και ο χαρακτήρας του καλλιτεχνικού εγχειρήματος έχει μεταβληθεί. Η ανάγκη όμως για ενδυνάμωση της φωνής του Κωστόπουλου είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ.

«Μετά τη δολοφονία του Ζακ το project πήρε άλλες διαστάσεις, ανάμεσά τους και αυτή του πένθους για τον χαμό του αλλά και της προσπάθειας για δικαίωση. Αυτό που θέλουμε να δείξουμε είναι πως ο Ζακ ήταν σημαντικός και όσο ζούσε, δεν έγινε σημαντικός επειδή δολοφονήθηκε. Και υπάρχει και μία σύνδεση ανάμεσα σε αυτά τα δύο γιατί δολοφονήθηκε για τους λόγους που αντιμαχόταν όσο ζούσε. Οπότε σε συνεννόηση και με την οικογένεια του Ζακ σκεφτήκαμε να κάνουμε την έκθεση και μέσα από αυτό το πρίσμα αλλά και ως κομμάτι του ευρύτερου κινήματος για απονομή δικαιοσύνης. Να συμβάλουμε δηλαδή σε αυτό μέσα από την ανάδειξη της φωνής του Ζακ και παράλληλα να μιλήσουμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα», τονίζει η δημοσιογράφος.

Πέραν της έκθεσης που αυτή τη στιγμή φιλοξενείται στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το project κυκλοφόρησε και σε βιβλίο υπό τον ίδιο τίτλο με τα έσοδα από την έκδοσή του να στηρίζουν την οικογένεια του Ζακ.

«H πρώτη φάση που περάσαμε ήταν το σοκ όταν είδαμε έναν δικό μας άνθρωπο να δολοφονείται με τέτοια αγριότητα στο κέντρο της Αθήνας. Ελπίζω να μην το ξαναζήσει κανένας άνθρωπος αυτό. Το να ακούς τόσο διαστρεβλωμένη την πραγματικότητα, να ενοχοποιείται ένας άνθρωπος ενώ μέσα από την εικόνα βλέπεις μία στυγνή δολοφονία. Μας πάγωσε και έτσι για λίγο πάγωσε και το project. Σε δεύτερο χρόνο ήρθαμε σε επαφή με την οικογένεια του Ζακ. Μία οικογένεια χωρίς μεγάλη οικονομική άνεση και βρεθήκαμε μαζί τους μπροστά στο γραφειοκρατικό τέρας που έπρεπε να αντιμετωπίσουν το οποίο χρειαζόταν και πάρα πολλά λεφτά. Θέλαμε να τους στηρίξουμε και για αυτό το λόγο τα έσοδα από την έκδοση του βιβλίου πάνε εξολοκλήρου στην οικογένεια του Ζακ», εξηγεί ο φωτογράφος.

Σήμερα, οικογένεια, φίλοι και συνεργάτες του Ζακ ζητούν δικαίωση και το περιεχόμενο του project είναι, σύμφωνα με τους δημιουργούς, «μία αποκατάσταση της αλήθειας» για εκείνον που που δεν είναι πια εδώ για να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

«Για όσους τον γνωρίζαμε ήταν πολύ σκληρό να ακούμε τόσα πράγματα που ήταν διαφορετικά από εκείνον. Αν δεν γινόταν αυτό το project τώρα θα γινόταν σίγουρα σε κάποια άλλη στιγμή ως ένα μέσο αποκατάστασης της αλήθειας για τον Ζακ. Πέρα από την οικονομική ενίσχυση της οικογένειας δηλαδή, ένιωθα κι εγώ την ανάγκη ως δημιουργός να πω σε ένα ευρύτερο κοινό το ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος και πόσο βαθιά σκέψη είχε για τα πράγματα», καταλήγει ο Κατσής.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Society doesn’t fit me but my little black dress does

Στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έως 20/02/2022

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10 π.μ. - 6 μ.μ., Πέμπτη 12 μ. - 8 μ.μ.

Υποστήριξη: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12 Δεκεμβρίοου 2021