Πολλά ερωτήματα προς την κυβέρνηση αλλά και μερικά κρίσιμα ζητήματα για την πορεία που θα ακολουθήσει το επόμενο διάστημα η ΝΔ στην πορεία προς τις εκλογές, προκάλεσε ο «ιστορικός συμβιβασμός» που επιτεύχθηκε αυτή την εβδομάδα μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.

Η ΝΔ αντέδρασε με αμφίσημο τρόπο στη συμφωνία που ανακοινώθηκε την Τρίτη το απόγευμα, μια συμφωνία που κατά πολλούς την αιφνιδίασε. Αυτό τουλάχιστον φάνηκε από τη σύντομη και ενθαρρυντική προς την απόφαση ανακοίνωση του κόμματος που εκδόθηκε το βράδυ της ημέρας της συμφωνίας. Σε αυτή την ανακοίνωση η ΝΔ εξέφρασε την αρχική της ικανοποίηση «για την καθυστερημένη υιοθέτηση της πάγιας θέσης της από τον ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Πολιτείας-Εκκλησίας», σημειώνοντας  ότι η συμφωνία απέδειξε «περίτρανα ότι τα εκκρεμή ζητήματα στις σχέσεις των δύο πλευρών δεν χρήζουν συνταγματικής αναθεώρησης, αλλά μπορούν κάλλιστα να ρυθμιστούν με νομοθετικές πρωτοβουλίες». Στην ίδια ανακοίνωση υπενθύμιζε τις πρωτοβουλίες που είχε πάρει ήδη από το 2013 η κυβέρνηση της ΝΔ, με τη σύσταση κοινής εταιρείας Κράτους-Εκκλησίας για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, την υλοποίηση των οποίων είχε ματαιώσει τότε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ευχήθηκε μάλιστα η συμφωνία που ανακοινώθηκε «να αποβεί ουσιαστικά επωφελής για την Πολιτεία και την Εκκλησία και να μην εξαντληθεί σε μια κατ’ επίφαση αποσύνδεση της μισθοδοσίας των κληρικών από το Κράτος».

Οι δεύτερες σκέψεις

Αυτά την πρώτη ημέρα. Γιατί από την Τετάρτη και μετά, η κριτική της ΝΔ προς τη συμφωνία κινήθηκε σε πολύ πιο αντιπολιτευτικούς τόνους, με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να θέτει μια σειρά ερωτημάτων τόσο προς την κυβέρνηση όσο και προς την Εκκλησία της Ελλάδος.

Το βασικό ερώτημα που έθεσε η ΝΔ αφορούσε το  συνολικό κονδύλι των 200 εκατ. ευρώ που εν λευκώ θα καταβάλει ετησίως το κράτος στην Εκκλησία της Ελλάδος. «Ποιος ακριβώς θα το διαχειρίζεται; Ο Αρχιεπίσκοπος; Η Ιερά Σύνοδος; 'Η οι Μητροπόλεις; Και με ποια διαδικασία ελέγχου;» ανέφερε η ΝΔ. Ένα δεύτερο ερώτημα αφορούσε το ποιος θα διασφαλίζει στο μέλλον τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα που έχουν οι σημερινοί -και κυρίως οι μελλοντικοί- κληρικοί, και αν αυτός θα είναι το κράτος ή η Εκκλησία. Επίσης στο ποιος θα αναλάβει το συνταξιοδοτικό κόστος των κληρικών και τι θα γίνει με τους κληρικούς που δεν ανήκουν στην Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.«Η κυβέρνηση οφείλει να σέβεται και να διαφυλάσσει το λειτούργημα των κληρικών και τη ζωή των οικογενειών τους και όχι να διαταράσσει την εύρυθμη λειτουργία της Εκκλησίας με εντελώς ακατέργαστες, όπως αποδεικνύονται, επιλογές», σημείωνε η ΝΔ.

Προβληματισμός

Η ιερή συμφωνία δημιούργησε και πολλές εσωτερικές συζητήσεις στη ΝΔ. Στελέχη που κινούνται στον φιλελεύθερο χώρο της ΝΔ δεν έκρυβαν τον προβληματισμό τους για τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκε η ΝΔ, καθώς –όπως υποστήριζαν- χρειάστηκε να αντιμετωπίσει μια κατάσταση «lose-lose». Στηρίζοντας τη συμφωνία, που κινείται στη λογική αντίληψη για την ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας και του διαχωρισμού της πολιτείας από την Εκκλησία, μπορεί να κερδίσει μεν τους ψηφοφόρους του κέντρου, αλλά ανοίγει ένα μεγάλο μέτωπο με τους πιο συντηρητικούς ψηφοφόρους που βρίσκονται κοντά στους ιεράρχες. Το ζήτημα έμπλεξε ακόμη περισσότερο, καθώς από την πρώτη στιγμή φάνηκε καθαρά ότι το πλαίσιο συμφωνίας των δύο πλευρών δημιουργεί σοβαρές διαφωνίες εντός της Εκκλησίας της Ελλάδος, με πολλούς ιεράρχες που ενστερνίζονται πιο ακραίες θέσεις να δηλώνουν αντίθετοι στον ιστορικό συμβιβασμό της Τρίτης. Αντίθετα, επιλέγοντας η ΝΔ να σταθεί απέναντι στο σχέδιο για τη συμφωνία απομακρύνεται από ένα κρίσιμο ακροατήριο που θεωρείται ότι είναι ο κόσμος του λεγόμενου μεσαίου χώρου και ο οποίος έχει αυτιά και ακούει ευχάριστα απόψεις περί διαχωρισμού της Εκκλησίας από το κράτος. Ακόμη και αν αυτός επιχειρείται να γίνει με τρόπο ασαφή και όχι τόσο καθαρό, όπως συνέβη στη συμφωνία της Τρίτης.

Προς τα πού να κοιτάξει;

Το κρίσιμο ερώτημα του προσανατολισμού της ΝΔ επανέρχεται λοιπόν ξανά στη συζήτηση εντός του κόμματος. Κι αυτό, γιατί όπως εκτιμούν έμπειρα στελέχη του κόμματος που έχουν ζήσει τόσο την καραμανλική και την σαμαρική περίοδο του κόμματος όσο και την περίοδο της προεδρίας του Κυριάκου Μητσοτάκη, στην Ελλάδα της κρίσης το ερώτημα αυτό είναι στρατηγικής σημασίας για ένα μεγάλο κόμμα της κεντροδεξιάς, που θέλει να πρωταγωνιστήσει και σε κυβερνητικό επίπεδο. «Είναι πολύ δύσκολο να μπορείς να συγκεράσεις τις απόψεις των ψηφοφόρων του κέντρου -που τάσσονται υπέρ του εκσυγχρονισμού του ελληνικού κράτους και είναι σαφώς υπέρ του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας- με τις ανησυχίες και τις φοβίες που διατυπώνει το παραδοσιακό δεξιό κομμάτι της κοινής γνώμης της χώρας σε τέτοια ζητήματα», τονίζουν χαρακτηριστικά.

Την ίδια στιγμή άλλα γαλάζια στελέχη υποστηρίζουν ότι στο συγκεκριμένο ζήτημα σε άλλος μήκος κύματος κινείται η βάση της ΝΔ (παραδοσιακά) και σε άλλο η ηγεσία της (φιλελεύθερα). Με αυτή την έννοια ο «ιστορικός συμβιβασμός» της Τρίτης ταρακούνησε για τα καλά και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 11 Νοεμβρίου 2018