11/05/2020 17:30
Του Θανάση Χρήστου
Αναπληρωτή Καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Με ένα δεύτερο βιβλίο μέσα στην τελευταία επταετία επανέρχεται ο ευρηματικός και χαλκέντερος Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης στο επίμαχο θέμα Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873 - 1950), γράφοντας με βάση νέα ιστορικά τεκμήρια αλλά και με μία φρεσκάδα στις διαπιστώσεις του τη μυθιστορηματική βιογραφία του διασημότερου, ενδεχομένως, Έλληνα μαθηματικού του 20ού αιώνα. Μυθιστορηματική κατ’ όνομα, στην ουσία, όμως, μία ρεαλιστική βιογραφία ιδωμένη μέσα από το πρίσμα της καθημερινότητας των ανθρώπων, όπως τη βιώνουν όλοι οι κοινοί θνητοί με τις αδυναμίες, τα πάθη, τις δυσκολίες αλλά και τα χαρίσματα, τις αρετές τους και τις υπερβάσεις που κάνουν, όταν θέλουν να κερδίσουν το στοίχημα με τη ζωή.
Το 2013 ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης έγραψε το με πυκνή πλοκή μυθιστόρημα «Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή», που κυκλοφόρησε στις εκδόσεις Στοχαστής, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον για τον μεγάλο Έλληνα θετικό επιστήμονα.
Το ύφος της γραφής του Ιντζέμπελη είναι συναρπαστικό και γίνεται ελκυστικότερο από τη στιγμή που έχει θέσει στην πρώτη γραμμή της στοχοθεσίας του να δώσει με λεπτομέρειες το βίο και την πολιτεία του μεγάλου μαθηματικού από τη στιγμή της γέννησής του στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου 1873 έως τη μοιραία θανή του στο Μόναχο στις 2 Φεβρουαρίου 1950.
Το έργο δομείται σε δύο μεγάλα μέρη που ακολουθούν τον πρόλογο που είναι γραμμένος από τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνο Δ. Μαλαφάντη και την εισαγωγή που έχει καταθέσει ο ομότιμος καθηγητής στο ΕΚΠΑ Στράτος Θεοδοσίου.
Το πρώτο μέρος «Η ζωή του» διαρθρώνεται σε 21 κεφάλαια, όπου στο πρώτο καταγράφεται με μία φυσική απλότητα το κοινωνικό μικροκλίμα, μέσα στο οποίο ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είδε το φως της ζωής στο Βερολίνο το Σεπτέμβριο του 1873. Στη συνέχεια, περιγράφονται οι στοργικές και τρυφερές σχέσεις των δύο γονέων του, Στέφανου και Δέσποινας, ενώ συμπληρώνει την ευτυχία τους, δύο χρόνια αργότερα, η έλευση ενός δεύτερου παιδιού, της Ιουλίας.
Φορτώθηκε επικίνδυνα με βαριά και μαύρα σύννεφα ο ορίζοντας της οικογένειας του Στέφανου Καραθεοδωρή το 1879, όταν η Δέσποινα, η ευαίσθητη σύντροφός του, άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 28 ετών εκεί στις όμορφες Κάννες, εγκαταλείποντας απροσδόκητα τα δύο ορφανά της, τον Κωνσταντίνο έξι και την Ιουλία τεσσάρων ετών, στα χέρια της μεθοδικής και ακούραστης μητέρας της, Ευθαλίας Πετροκοκκίνου από τη Χίο.
Από εδώ και στο εξής, η ζωή του βιογραφούμενου πρωταγωνιστή μας εξελίσσεται με ιλιγγιώδη κινηματογραφικό τρόπο. Σπουδάζει στις Βρυξέλλες, ταξιδεύει στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, αποκτά πολύτιμη εργασιακή εμπειρία και από τις τρεις ηπείρους πριν αποφασίσει να επιστρέψει στη Γερμανία, προκειμένου να σπουδάσει μαθηματικά.
Από την αρχή, λοιπόν, το κρίσιμο και απαιτητικό τοπίο της βαθιάς μελέτης της μαθηματικής επιστήμης και μπροστά στον φέρελπι μαθηματικό ξανοίγεται το στάδιο της ακαδημαϊκής καριέρας, τις βαθμίδες της οποίας ανέρχεται με ευθύ και γοργό ρυθμό, γινάμενος εφάμιλλος και ισότιμος συνομιλητής με τους σπουδαιότερους φυσικούς και μαθηματικούς επιστήμονες του 20ού αιώνα Φέλιξ Κλάιν, Ντέιβιντ Χίλμπερτ, Μαξ Πλανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν κ. ά. Είναι λίγα μόνο από τα πολλά και μεγάλα ονόματα που τον συγχνωτίζονται στη μακρά πανεπιστημιακή του διαδρομή στους καθηγητικούς θώκους του Göttingen, της Βόννης, του Ανοβέρου, του Breslau, του Βερολίνου και ενδιάμεσα της Σμύρνης, με το δεύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο στην «καθ’ ημάς Ανατολή», της Αθήνας και τέλος του Μονάχου.
Στο δεύτερο μέρος, στις «Επιστολές», ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι αφοπλιστικά αποκαλυπτικός για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, μιας και η επιλογή και η δημοσίευση αγνώστων εν πολλοίς επιστολών του τόσο σε πρόσωπα του στενού οικογενειακού του κύκλου όσο και σε πολιτικούς και κοινωνικούς αστέρες του δημόσιου ελληνικού βίου και όχι μόνον, μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση στις πιο ενδόμυχες και ειλικρινείς σκέψεις του ρηξικέλευθου μαθηματικού γύρω από μείζονα ζητήματα της επιστήμης, της κοινωνίας, του πολιτισμού και της πατρίδας, κοντολογίς, όπως λέμε μας στοιχειοθετεί «έναν Κωνσταντίνο προσωπικό και άγνωστο πίσω από τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, τον μεγάλο επιστήμονα και ακαδημαϊκό».
Υπό το πρίσμα αυτό ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης πέτυχε με τη σπάνια μυθοπλαστική του δύναμη και την ευρεία ιστορική του αντίληψη να μας φιλοτεχνήσει έναν πιο οικείο οξυδερκή και πολυΐδμονα Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή!
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10 Μαΐου 2020
Του Θανάση Χρήστου
Αναπληρωτή Καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Με ένα δεύτερο βιβλίο μέσα στην τελευταία επταετία επανέρχεται ο ευρηματικός και χαλκέντερος Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης στο επίμαχο θέμα Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873 - 1950), γράφοντας με βάση νέα ιστορικά τεκμήρια αλλά και με μία φρεσκάδα στις διαπιστώσεις του τη μυθιστορηματική βιογραφία του διασημότερου, ενδεχομένως, Έλληνα μαθηματικού του 20ού αιώνα. Μυθιστορηματική κατ’ όνομα, στην ουσία, όμως, μία ρεαλιστική βιογραφία ιδωμένη μέσα από το πρίσμα της καθημερινότητας των ανθρώπων, όπως τη βιώνουν όλοι οι κοινοί θνητοί με τις αδυναμίες, τα πάθη, τις δυσκολίες αλλά και τα χαρίσματα, τις αρετές τους και τις υπερβάσεις που κάνουν, όταν θέλουν να κερδίσουν το στοίχημα με τη ζωή.
Το 2013 ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης έγραψε το με πυκνή πλοκή μυθιστόρημα «Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή», που κυκλοφόρησε στις εκδόσεις Στοχαστής, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον για τον μεγάλο Έλληνα θετικό επιστήμονα.
Το ύφος της γραφής του Ιντζέμπελη είναι συναρπαστικό και γίνεται ελκυστικότερο από τη στιγμή που έχει θέσει στην πρώτη γραμμή της στοχοθεσίας του να δώσει με λεπτομέρειες το βίο και την πολιτεία του μεγάλου μαθηματικού από τη στιγμή της γέννησής του στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου 1873 έως τη μοιραία θανή του στο Μόναχο στις 2 Φεβρουαρίου 1950.
Το έργο δομείται σε δύο μεγάλα μέρη που ακολουθούν τον πρόλογο που είναι γραμμένος από τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνο Δ. Μαλαφάντη και την εισαγωγή που έχει καταθέσει ο ομότιμος καθηγητής στο ΕΚΠΑ Στράτος Θεοδοσίου.
Το πρώτο μέρος «Η ζωή του» διαρθρώνεται σε 21 κεφάλαια, όπου στο πρώτο καταγράφεται με μία φυσική απλότητα το κοινωνικό μικροκλίμα, μέσα στο οποίο ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είδε το φως της ζωής στο Βερολίνο το Σεπτέμβριο του 1873. Στη συνέχεια, περιγράφονται οι στοργικές και τρυφερές σχέσεις των δύο γονέων του, Στέφανου και Δέσποινας, ενώ συμπληρώνει την ευτυχία τους, δύο χρόνια αργότερα, η έλευση ενός δεύτερου παιδιού, της Ιουλίας.
Φορτώθηκε επικίνδυνα με βαριά και μαύρα σύννεφα ο ορίζοντας της οικογένειας του Στέφανου Καραθεοδωρή το 1879, όταν η Δέσποινα, η ευαίσθητη σύντροφός του, άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 28 ετών εκεί στις όμορφες Κάννες, εγκαταλείποντας απροσδόκητα τα δύο ορφανά της, τον Κωνσταντίνο έξι και την Ιουλία τεσσάρων ετών, στα χέρια της μεθοδικής και ακούραστης μητέρας της, Ευθαλίας Πετροκοκκίνου από τη Χίο.
Από εδώ και στο εξής, η ζωή του βιογραφούμενου πρωταγωνιστή μας εξελίσσεται με ιλιγγιώδη κινηματογραφικό τρόπο. Σπουδάζει στις Βρυξέλλες, ταξιδεύει στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, αποκτά πολύτιμη εργασιακή εμπειρία και από τις τρεις ηπείρους πριν αποφασίσει να επιστρέψει στη Γερμανία, προκειμένου να σπουδάσει μαθηματικά.
Από την αρχή, λοιπόν, το κρίσιμο και απαιτητικό τοπίο της βαθιάς μελέτης της μαθηματικής επιστήμης και μπροστά στον φέρελπι μαθηματικό ξανοίγεται το στάδιο της ακαδημαϊκής καριέρας, τις βαθμίδες της οποίας ανέρχεται με ευθύ και γοργό ρυθμό, γινάμενος εφάμιλλος και ισότιμος συνομιλητής με τους σπουδαιότερους φυσικούς και μαθηματικούς επιστήμονες του 20ού αιώνα Φέλιξ Κλάιν, Ντέιβιντ Χίλμπερτ, Μαξ Πλανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν κ. ά. Είναι λίγα μόνο από τα πολλά και μεγάλα ονόματα που τον συγχνωτίζονται στη μακρά πανεπιστημιακή του διαδρομή στους καθηγητικούς θώκους του Göttingen, της Βόννης, του Ανοβέρου, του Breslau, του Βερολίνου και ενδιάμεσα της Σμύρνης, με το δεύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο στην «καθ’ ημάς Ανατολή», της Αθήνας και τέλος του Μονάχου.
Στο δεύτερο μέρος, στις «Επιστολές», ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι αφοπλιστικά αποκαλυπτικός για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, μιας και η επιλογή και η δημοσίευση αγνώστων εν πολλοίς επιστολών του τόσο σε πρόσωπα του στενού οικογενειακού του κύκλου όσο και σε πολιτικούς και κοινωνικούς αστέρες του δημόσιου ελληνικού βίου και όχι μόνον, μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση στις πιο ενδόμυχες και ειλικρινείς σκέψεις του ρηξικέλευθου μαθηματικού γύρω από μείζονα ζητήματα της επιστήμης, της κοινωνίας, του πολιτισμού και της πατρίδας, κοντολογίς, όπως λέμε μας στοιχειοθετεί «έναν Κωνσταντίνο προσωπικό και άγνωστο πίσω από τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, τον μεγάλο επιστήμονα και ακαδημαϊκό».
Υπό το πρίσμα αυτό ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης πέτυχε με τη σπάνια μυθοπλαστική του δύναμη και την ευρεία ιστορική του αντίληψη να μας φιλοτεχνήσει έναν πιο οικείο οξυδερκή και πολυΐδμονα Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή!
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10 Μαΐου 2020
ΣΧΟΛΙΑ