* του Χρήστου Ατλάση, Συμβούλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού, MA Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, υποψηφίου διδάκτορα Ψυχομετρίας Παν/μίου Ιωαννίνων, BSc Χημείας, MEdu Διδακτικής Φυσικών Επιστημών

Οι αλλαγές που επιφέρει ο Ν. 4777/2021, ο οποίος ψηφίστηκε πριν δύο μήνες στη Βουλή, είναι αρκετά σημαντικές και διαφοροποιούν τη διαδικασία εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τόσο για τη σημερινή Γ’ Λυκείου, όσο και για τους μαθητές όπου φοιτούν σε μικρότερες τάξεις.

Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής

Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ), όπως ορίστηκε στις αρχές Απριλίου από τα περισσότερα ΑΕΙ, δημιουργεί ένα βαθμολογικό κατώτατο όριο σε κάθε επιστημονικό πεδίο, γεγονός το οποίο θα επιφέρει συρρίκνωση του φοιτητικού πληθυσμού σε 150 περίπου τμήματα από τα 459 του Μηχανογραφικού δελτίου. Συγκεκριμένα, αν στις Πανελλαδικές του 2020 εφαρμοζόταν η ΕΒΕ, τότε με βάση τον Μέσο Όρο (ΜΟ) των επιδόσεων ανά Επιστημονικό Πεδίο (ΕΠ) και του μικρότερου συντελεστή 0.8 που όρισαν οι σχολές, θα διαμορφωνόταν η κατάσταση που φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Στο 1^ο ΕΠ από τα 148 τμήματα, τα 38 είχαν πέρυσι βάση μικρότερη από 8.800, όπως είναι το Μουσειολογίας στον Πύργο με 7.025, το Γαλλικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ με 5.380 και το Ιταλικής στο ΕΚΠΑ με 4.400!

Στο 2^ο ΕΠ από τα 244 τμήματα τους Μηχανογραφικού τα 36 είχαν βάση μικρότερη από 9.152, το Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στα Χανιά με 2.650 και το Μαθηματικό στην Καστοριά με 5.675.

Στο 3^ο ΕΠ με ΕΒΕ 9.248 τα 33 από τα 144 τμήματα θα είχαν λιγότερους φοιτητές, όπως είναι το Γεωπονίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών με 5.075 και το Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με 6.700.

Τέλος, στο 4^ο ΕΠ, η ΕΒΕ 7.848, θα οδηγούσε σε φοιτητική συρρίκνωση τα 41 από τα 170 τμήματά του. Έτσι, τμήματα όπως το Τουρισμού στην Κέρκυρα με βάση 7.160 και το Πληροφορικής στην Καστοριά με 7.825 μόρια, οδηγούνται σε αποδυνάμωση και φοιτητικό μαρασμό.

Ακολουθεί ένα παράδειγμα, ώστε να γίνει πιο σαφής η εικόνα που δημιουργείται. Στο τμήμα Περιβάλλοντος, της Σχολής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που εδρεύει στη Λάρισα, εισάγονται 118 φοιτητές. Η βάση του τμήματος το 2020 ήταν 5.250,ενώ η ΕΒΕ που διαμορφώνεται με συντελεστή το 0.8 είναι τα 9.152 μόρια. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο αριθμός των φοιτητών που ξεπερνά τα 9.152 είναι μικρότερος των 30. Πρακτικά λοιπόν, με τόσους λίγους φοιτητές, το τμήμα οδηγείται σταδιακά σε κλείσιμο. Αν αυτό είναι καλό ή κακό, βέβαια, αποτελεί θέμα με διαφορετικές προσεγγίσεις….

Υπολογίζεται συνολικά ότι 17.000 περίπου υποψήφιοι από τους 80.000 περίπου που συμμετέχουν στις Πανελλαδικές, θα μείνουν εκτός Πανεπιστημίου.

Παράλληλο Μηχανογραφικό

Το παράλληλο Μηχανογραφικό θα ξεκινήσει πρώτη φορά τον φετινό Ιούλιο. Η υποβολή του γίνεται την ίδια περίοδο με το κανονικό και αφορά τα δημόσια ΙΕΚ της χώρας.

Μέγιστος Χρόνος Φοίτησης

Η ανώτατη διάρκεια φοίτησης ορίστηκε από φέτος στα 6 έτη για σχολές 4ετούς φοίτησης, στα 8 έτη για 5ετούς φοίτησης και στα 9 έτη για 6ετούς φοίτησης σχολές, όπως είναι οι Ιατρικές.

Μηχανογραφικό 2022

Συντελεστές βαρύτητας

Κάθε τμήμα θα ορίζει το συντελεστή βαρύτητας για τα 4 πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Το άθροισμα των συντελεστών πρέπει να είναι ίσο με τη μονάδα, ενώ κανένας συντελεστής δεν μπορεί να είναι κάτω από 0.2. Με τον τρόπο αυτό το κάθε τμήμα θα πριμοδοτεί ορισμένα μαθήματα έναντι των άλλων. Έτσι ο υποψήφιος θα έχει διαφορετικά μόρια για τα τμήματα του επιστημονικού του πεδίου.

Παρακάτω, φαίνεται ένα παράδειγμα μαθητή του 2^ου ΕΠ, καθώς και η διαφορετική του επίδοση σε δύο τμήματα του πεδίου.

Διπλό Μηχανογραφικό

Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των Πανελλαδικών, ο υποψήφιος θα συμπληρώνει το Μηχανογραφικό Α’ φάσης, με το οποίο θα επιλέγει, το πολύ, από το 10% των τμημάτων του επιστημονικού του πεδίου. Στη συνέχεια και εφόσον δεν εισαχθεί σε κάποιο από αυτά, θα συμπληρώνει το Μηχανογραφικό Β’ φάσης, όπου θα μπορεί να δηλώσει όλα τα τμήματα του πεδίου του, διεκδικώντας μια από τις θέσεις που δεν καλύφθηκαν από το Μηχανογραφικό Α’ φάσης. Η διαδικασία απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς το πρώτο Μηχανογραφικό είναι καθοριστικό.

Επί παραδείγματι, στο 3^ο ΕΠ υπάρχουν 142 τμήματα. Στο πρώτο Μηχανογραφικό, λοιπόν, μπορεί ο μαθητής να δηλώσει 14 τμήματα. Αν υποθέσουμε ότι ένας μαθητής συγκέντρωσε 13.650 μόρια και επιθυμεί να εισαχθεί στο τμήμα Φυσικοθεραπείας της Θεσσαλονίκης, στο πρώτο Μηχανογραφικό, δεν πρέπει να δηλώσει τμήματα υψηλής ζήτησης, π.χ. Ιατρικές, Κτηνιατρικές, κτλ, διότι θα αποκλειστεί χωρίς να έχει αξιοποιήσει τις επιλογές του. Αν, όμως, επιλέξει τμήματα με μόρια από 13.000 μέχρι 15.000 περίπου, είναι πολύ πιθανόν να εισαχθεί, ήδη από το πρώτο Μηχανογραφικό. Σε περίπτωση που με το πρώτο Μηχανογραφικό δεν εισαχθεί, δεν αποκλείεται, με το Μηχανογραφικό Β’ φάσης, η σχολή που επιθυμεί να έχει περισσότερα μόρια, με αποτέλεσμα να μη συγκεντρώσει τα μόρια που απαιτούνται!

Ευκαιρίες και Παγίδες του Μηχανογραφικού

Τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων, σε συνδυασμό με τις αντιστοιχίες των τμημάτων για τις μετεγγραφές, καθώς και οι προοπτικές απασχόλησης, αποτελούν τα βασικά κριτήρια που λαμβάνουν υπόψη οι μαθητές και οι γονείς τους, κατά τη διαδικασία συμπλήρωσης του Μηχανογραφικού.

Αρκετά ωστόσο ερωτηματικά εγείρονται, τόσο από τους δυσνόητους τίτλους των τμημάτων, όσο και από τα «κρυφά» επαγγελματικά τους δικαιώματα.

Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ενδεικτικά, ορισμένες από τις ευκαιρίες και τις παγίδες του Μηχανογραφικού δελτίου.

Το τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του ΠΑΜΑΚ, με περυσινή βάση τα 15.900 μόρια, δίνει το δικαίωμα στους πτυχιούχους του να ενταχθούν στους πίνακες της Ειδικής Αγωγής που, ως γνωστόν, τα τελευταία χρόνια εμφανίζουν υψηλές προοπτικές απασχόλησης. Κάτι τέτοιο ωστόσο, δεν είναι εφικτό από το τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής με έδρα την Κόρινθο και βάση 11.150 μόρια. Εντούτοις, τα τμήματα είναι αντίστοιχα. Μπορεί δηλαδή, ένας μαθητής να ενταχθεί στο τμήμα της Κορίνθου και, εφόσον έχει τις προϋποθέσεις, να βρεθεί στο τμήμα της Θεσσαλονίκης, με τη διαδικασία της μετεγγραφής!

Μια άλλη ευκαιρία του Μηχανογραφικού, αποτελούν τα 4 τμήματα που σχετίζονται με την Κοινωνική Εργασία στη χώρα μας (Αθήνα, Ηράκλειο, Κομοτηνή και Πάτρα) και παρέχουν στους αποφοίτους τους επαγγελματικά δικαιώματα Κοινωνικού Λειτουργού. Δεδομένου ότι η ανεργία στη χώρα μας, κυμαίνεται σήμερα στο 17% περίπου σε όλους του κλάδους και σε όλες τις ηλικίες, η συγκεκριμένη επιλογή βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε μονοψήφια ποσοστά, οπότε θεωρείται εξαιρετική, έναντι των τμημάτων Ψυχολογίας με συναφές πρόγραμμα σπουδών και πολύ υψηλότερα ποσοστά ανεργίας.

Παρόμοια εικόνα σήμερα με χαμηλά, έως και μηδενικά ποσοστά ανεργίας και, κατά συνέπεια, θετικές προοπτικές απασχόλησης, εμφανίζουν αρκετά τμήματα του Μηχανογραφικού δελτίου, όπως τα τμήματα Εργοθεραπείας, Ναυπηγών Μηχανικών, Αγγλικής Φιλολογίας, Βιοϊατρικών Επιστημών – με κατεύθυνση Ραδιολογίας και Ακτινολογίας- στην Αθήνα, κ.α.

Εξαιρετικές επιλογές, μπορεί ακόμη να θεωρηθούν τα 2 τμήματα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του ΠΑΜΑΚ (το Πληροφορικών Συστημάτων και Επιστήμης καθώς και το Τεχνολογίας Η/Υ), όπως και το τμήμα Πληροφορικής του ΟΠΑ. Από αυτά, οι πτυχιούχοι έχουν το δικαίωμα να εγγραφούν και στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος, με τα όλα επαγγελματικά δικαιώματα του Οικονομολόγου αλλά και να ασκήσουν το επάγγελμα του Πληροφορικού (ΠΕ86). Τελειώνοντας λοιπόν μια σχολή ο απόφοιτος έχει διευρυμένα επαγγελματικά δικαιώματα στην αγορά εργασίας!

Στον αντίποδα, υπάρχουν τμήματα που απαιτούν μεγάλη προσοχή, καθώς η πρώτη ανάγνωση του τίτλου τους, προκαλεί λανθασμένη εικόνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης της Χίου, το οποίο δεν δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους του να εγγραφούν στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, ως Μηχανικοί. Εγγράφονται βέβαια στο Οικονομικό Επιμελητήριο ως Οικονομολόγοι, αλλά ο τίτλος της σχολής δημιουργεί λανθασμένη εντύπωση.

Προσοχή ασφαλώς, απαιτούν και τα τμήματα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής σε Λήμνο και Καρδίτσα, που δεν δίνουν το δικαίωμα άσκησης επαγγέλματος του Διαιτολόγου, αλλά μόνο του Διατροφολόγου.

Μια αξιοσημείωτη περίπτωση αποτελεί και το τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας στη Μυτιλήνη. Το πρόγραμμα σπουδών της σχολής αυτής, έχει στο μεγαλύτερο ποσοστό του, μαθήματα πληροφορικής, περισσότερα μάλιστα από ορισμένα «καθαρά» τμήματα Πληροφορικής. Ωστόσο, οι απόφοιτοι του τμήματος δεν έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν το επάγγελμα του Πληροφορικού, παρά μόνο στην εκπαίδευση.

Επαγγέλματα με μέλλον

Είναι δύσκολο να γίνει ασφαλής πρόβλεψη σχετικά με ειδικότητες που θα εμφανίσουν υψηλή ζήτηση στο μέλλον. Αυτό που μπορεί να γίνει όμως, είναι μια καταγραφή και προσεκτική παρατήρηση των σημερινών αναγκών, καθώς και των τάσεων που διαμορφώνονται στην αγορά εργασίας.

Αν παρατηρήσουμε μια πρόσφατη έρευνα του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων, στην οποία συμμετείχαν περισσότερες από 800 εταιρείες με προσωπικό όχι λιγότερο των 30 ατόμων, θα δούμε ότι οι κλάδοι της πληροφορικής της ενέργειας και της τεχνολογίας ήταν αυτοί που εμφάνισαν τις περισσότερες κενές θέσεις, οι οποίες κατά περίπτωση ξεπερνούσαν και το 40%. Παρακάτω παρατίθενται οι ειδικότητες που κατέγραψαν τις περισσότερες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, σε φθίνουσα σειρά: Μηχανικοί δικτύου, Μηχανικοί ανάπτυξης λογισμικού, Τεχνικοί αυτοματισμού, Ειδικοί στη διαχείριση ασφαλείας και ποιότητας τροφίμων, Στελέχη προώθησης τροφίμων, Στελέχη προώθησης εξαγωγών, Στελέχη εφοδιαστικής αλυσίδας (Logistics) και Στελέχη digital marketing.

Βέβαια, οι προοπτικές απασχόλησης ενός επαγγελματία, δεν σχετίζονται μόνο με τα δεδομένα ανά ειδικότητα, αλλά και ανά περιοχή δραστηριοποίησης. Έτσι, αν παρατηρήσουμε τα μέλη του εκάστοτε συλλόγου επαγγελμάτων και τα συγκρίνουμε με τον πληθυσμό της περιοχής, θα βρεθούμε μπροστά σε ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις.

Για παράδειγμα ανά 100.000 κατοίκους η Αθήνα έχει 38 Καρδιολόγους, το Ηράκλειο 34, ενώ η Ροδόπη 21. Αν αλλάξουμε ειδικότητα και ασχοληθούμε με τους Φαρμακοποιούς θα δούμε ότι ανά 100.000 κατοίκους έχουμε 100 στα Ιωάννινα, 74 στη Χίο και 345 στον Πειραιά. Ίσως πρέπει να το ξανασκεφτούμε αν θέλουμε να ανοίξουμε ένα φαρμακείο στην περιοχή του Πειραιά! Στους Δικηγόρους βλέπουμε ότι η Λάρισα έχει 35 ανά 100.000 κατοίκους, το Ηράκλειο έχει 25, ενώ στον δικηγορικό σύλλογο της Καστοριάς αντιστοιχούν 15 μέλη ανά 100.000 κατοίκους. Υπάρχουν λοιπόν δεδομένα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν καταλλήλως.

Στρατιωτικές Σχολές

Στο φετινό Μηχανογραφικό ο αριθμός των εισακτέων των σπουδαστών των Στρατιωτικών Σχολών Αξιωματικών και Υπαξιωματικών αυξάνονται σε ποσοστό 63% σε σχέση με πέρυσι. Η συγκεκριμένη κίνηση του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης διαμορφώνει μια πτωτική τάση των βάσεων των σχολών αυτών, εφόσον η ζήτησή τους θεωρηθεί ίδια με αυτή της προηγούμενης χρονιάς.