Μιλάμε μέσω skype με τον Μιχάλη Μπλέτσα, παραμονή Πρωτομαγιάς, αυτήν την εκνευριστική εργάσιμη που έπεσε φέτος ανάμεσα σε δυο αργίες. Ο κ. Μπλέτσας έχει επιστρέψει στο ΜΙΤ και στο εργαστήρι που διευθύνει, έπειτα από διακοπές στην Ελλάδα και επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη. Βρίσκεται στο ΜΙΤ και μου εξηγεί ότι στις ΗΠΑ η Πρωτομαγιά εορτάζεται τον Σεπτέμβριο στην πολιτική της διάσταση. «Ακούγεται περίεργο, διότι η Πρωτομαγιά ξεκίνησε από τις ΗΠΑ. Η ημέρα έχει καπελωθεί από την παραδοσιακή αριστερά και το Κομμουνιστικό Κόμμα, που στη συνείδηση του κόσμου εδώ είναι σχεδόν εκτός νόμου», είναι από τις πρώτες κουβέντες που λέμε.

Η πολιτική έρχεται αμέσως σε μια συζήτηση με τον Μιχάλη Μπλέτσα. Δεν κρύβει ότι είναι έντονα πολιτικοποιημένος, δεν μασά τα λόγια του. Χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ «παλαιοκομμουνιστές», έχει άποψη για τη διάρθρωση του κράτους και την παιδεία, την κρίση στη Δύση και τον τρόπο ζωής. Απορρίπτει τη δική του ενεργή ανάμειξη στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας, ωστόσο στηρίζει ανθρώπους στους οποίους πιστεύει και ελπίζει. Μάλιστα, ο λόγος που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ήταν η συμμετοχή του στο πάνελ συνεδρίου με θέμα την ανάπτυξη που οργάνωσε η παράταξη «Πράξεις για τη Μακεδονία» του Χρήστου Παπαστεργίου, υποψηφίου για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

«Με τον Χρήστο Παπαστεργίου έχουμε πολλούς κοινούς γνωστούς, οι οποίοι μιλούν πολύ θετικά για εκείνον. Το συνέδριο που οργάνωσε ήταν πολύ υψηλού επιπέδου και είχα την τύχη να καθίσω στο πάνελ με πολύ σοβαρούς ανθρώπους. Χάρηκα που συμμετείχα και πιστεύω ότι ο Παπαστεργίου ξεχωρίζει ανάμεσα στους άλλους υποψηφίους», λέει.

Ο διευθυντής του Media Lab του ΜΙΤ παρατηρεί ότι «στην Ελλάδα πορευτήκαμε πολλές φορές με ταμπού. Το περίφημο ηθικό πλεονέκτημα της αριστεράς, μια έννοια καθαρά θρησκευτικού περιεχομένου που αποδείχτηκε ότι υπήρχε μόνο στα κεφάλια των πιστών. Άλλο ταμπού ήταν «η δημοκρατική παράταξη». Κάποιοι θεώρησαν ότι πρέπει να μονοπωλήσουν την έννοια δημοκρατία και κάποιοι άλλοι έπαιξαν σε αυτό, βοήθησαν κι οι δυο πλευρές. Τα ταμπού με τα οποία πορευτήκαμε, όμως, δεν έχουν μεγάλη σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα. Η σημερινή πολιτικοποίηση είναι η προσκόλληση σε κάποιες καταστάσεις του παρελθόντος που δεν μας αφήνουν να ξεκολλήσουμε. Από όλες τις χώρες που μπήκαν στα μνημόνια είμαστε η μόνη που έχει μείνει κολλημένη, επειδή η πολιτική στην Ελλάδα δεν βασίζεται σε ιδέες. Έχουμε ένα στοκ από απαρχαιωμένα ταμπού που ασπαζόμαστε, θεωρώντας ότι έτσι κάνουμε πολιτική. Δεν πουλήσαμε ποτέ ιδέες σε έναν κόσμο που εξελίσσεται. Πουλήσαμε άλλα πράγματα, πουλήσαμε παρασιτικό κρατισμό, για παράδειγμα».

Δεν τα ρίχνει σε ένα κόμμα μόνο. «Δεν είναι αποκλειστικότητα κάποιου κόμματος, όλα τα κόμματα όταν βρίσκονται στην εξουσία ακολουθούν τις ίδιες πρακτικές. Κι αυτό το κάνουν επειδή από πλευράς ιδεών τα ράφια τους είναι άδεια. Σαν τα μαγαζιά του πρώην ανατολικού μπλοκ. Τεράστιοι χώροι, με άδεια ράφια».

Ωστόσο, η κρίση ιδεών δεν είναι αποκλειστικά ελληνικά. Ψήφος όπως υπέρ του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο ή «αντισυστημική» ψήφος στον Ντόναλντ Τραμπ δείχνουν ότι κάτι στραβό υπάρχει στον δυτικό κόσμο, έτσι δεν είναι; «Αυτά είναι αποτέλεσμα των πολύ γρήγορων αλλαγών που δεν έχουμε την πολυτέλεια, λόγω χρόνου, να τις χωνέψουμε. Η Δύση είχε την πρωτοπορία, ένα βιοτικό επίπεδο πολύ μπροστά από όλον τον κόσμο, όταν συνδέθηκε ο πλανήτης. Είναι προφανές ότι τα παλιά στεγανά δεν μπορούν να μείνουν στη θέση τους, δεν έχει νόημα το παλιό μοντέλο προστατευτισμού. Όταν οι δουλειές μπορούν εύκολα να φύγουν για να εγκατασταθούν σε κάποιο μέρος με μικρότερο κόστος, θα φύγουν. Είναι δύσκολο να το ελέγξεις. Είχαμε μια σειρά από επαγγέλματα που ενώ πριν μπορούσαν να διατηρήσουν ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, τώρα δεν μπορούν. Για παράδειγμα, οι εξειδικευμένοι βιομηχανικοί εργάτες, που αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία και το κοινό που εξέλεξε τον Τραμπ και σε μεγάλο βαθμό βοήθησε και το Brexit».

Το Brexit, κατά τον Μιχάλη Μπλέτσα, ήταν αποτέλεσμα παραπληροφόρησης. «Κάποιοι υποσχέθηκαν ότι πετάει ο γάιδαρος και κάποιοι το πίστεψαν. Όταν, σε κάποιο μεγάλο πρόβλημα που έχεις, σου λέει κάποιος ότι η λύση είναι απλή, μπορεί να κρεμαστείς επάνω του. Στα τέλη του 20ού αιώνα και μετά την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ ήταν στον αυτόματο πιλότο. Κάθε γενιά ήξερε τι να κάνει, για να ανεβάσει το επίπεδό της σε σχέση με την προηγούμενη. 

Τώρα, πλέον αυτό δεν ισχύει, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα. Όταν τα πλεονεκτήματα που έχεις τα αποκτούν και άλλες χώρες, πρέπει να προσπαθήσεις πολύ περισσότερο. Ωστόσο διέξοδο σε αυτό υποσχέθηκαν κάποιοι με μαγικές λύσεις. ‘Θα διαγράψω το μνημόνιο, που αυτό έφερε την κρίση, με έναν νόμο κι ένα άρθρο, θα σταματήσω τη μετανάστευση στην Αγγλία και ξαφνικά το σύστημα υγείας θα έχει πολύ περισσότερους πόρους κι όλα θα είναι καλύτερα την επόμενη ημέρα και ξαφνικά εμείς θα κάνουμε ό,τι θέλουμε κι όχι ό,τι μας στέλνουν οι κακοί γραφειοκράτες από τις Βρυξέλλες. Ψηφίστε μας, κι αυτό είναι εύκολο να το κάνουμε!’ Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) πέρασαν το μήνυμα εκεί ακριβώς που θα είχε τη μέγιστη απήχηση. 

Αυτό δεν το είχαμε παλαιότερα. Μπορεί να έλεγες παλαβομάρες, αλλά θα έπρεπε να πληρώσεις πάρα πολλά λεφτά, για να διαδοθούν οι παλαβομάρες. Υπήρχαν φίλτρα, δημοσιογράφοι, αρχισυντάκτες… Ξαφνικά όλα αυτά έφυγαν. Πλέον, με το μοντέλο των ΜΚΔ μπορείς να στοχεύσεις όπου θέλεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περιοχές που είχαν ωφεληθεί πολύ από την παγκοσμιοποίηση και την Ε.Ε. ψήφισαν υπέρ του Brexit».

Μακριά από Πολιτική θέση

Για προσωπικούς λόγους, δεν θα αναλάμβανε πολιτική θέση αυτήν τη στιγμή. «Προσπαθώ να ανακατεύομαι, να λέω τη γνώμη μου, να υποστηρίζω ανθρώπους που πιστεύω ότι έχουν να δώσουν κάτι. Ιδίως ανθρώπους στην πολιτική που είχαν μια άλλη καριέρα εκτός πολιτικής. Φυσικά δεν μπαίνω σε παραδοξολογίες τύπου ‘θα κάνουμε πολιτική χωρίς πολιτικούς’. Δεν πιστεύω ότι η γραμμή προόδου - συντήρησης έχει να κάνει με κόμματα. 

Είναι οριζόντια γραμμή, πιάνει όλα τα κόμματα. Ακόμα και μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να βρεις προοδευτικά άτομα, που δεν πιστεύουν ότι είμαστε κάτι το ιδιαίτερο, ότι όλοι συνωμοτούν εναντίον μας, ότι οι νεοφιλελεύθεροι θα έρθουν και θα μας φάνε και διάφορα τέτοια γραφικά που συνιστούν συνθηματολογία, μέσω της οποίας γίνεται η ‘πολιτική’».

Αν και γνωρίζει ότι είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει η κατάσταση, πιστεύει ότι δεν είναι αδύνατο. «Χρειάζεται καλλιέργεια, όλοι να βοηθήσουμε, το χώμα να μην είναι τόσο τοξικό. Χρειάζεται επιμονή και υπομονή. Πάντως, το μεγαλύτερο κακό γίνεται στην παιδεία. Όλα μπορούν να ξαναφτιαχτούν, αλλά όχι η παιδεία»…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12 Μαΐου 2019