ΑΠΟΨΕΙΣ

Σήμερα θα επεκταθώ μονοθεματικά, διότι το καλούν οι περιστάσεις, οι δύσκολες περιστάσεις...

Την ημέρα του εορτασμού της αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα -επάνοδος στη Δημοκρατία λόγω της Τουρκικής εισβολής στην μαρτυρική Κύπρο- ακούστηκε στην Αγία Σοφία η φωνή του μουεζίνη επαναφέροντας ένα κορυφαίο μνημείο της ανθρωπότητας στο καθεστώς του τζαμιού. Μια εκκλησία -σύμβολο του Χριστιανισμού μετετράπη τον 15^ο αιώνα σε τόπος λατρείας των Μουσουλμάνων κατακτητών της Κωνσταντινούπολης και στις αρχές του 20^ου αιώνα, σε μια φωτισμένη στιγμή του Κεμάλ Ατατούρκ, έγινε μουσείο- σύμβολο της διαθρησκευτικής ειρήνης και του σεβασμού. Τώρα και για πολλές πολλές δεκαετίες ή αιώνες κανείς δεν ξέρει, η Αγία Σοφία υποβιβάζεται ξανά σε ένα τζαμί επειδή ο νεοΣουλτάνος που κυβερνά την Τουρκία επιθυμεί να περάσει στην Ιστορία ως ο μεγαλύτερος όλων και σίγουρα μεγαλύτερος του Ατατούρκ. Μη γελιόμαστε, κανείς διάδοχος δεν θα τολμήσει ούτε καν θα σκεφτεί να επαναφέρει το status «μνημείο» στο «τζαμί» - ακόμη κι αν το επιθυμούσε διακαώς πράγμα αδύνατο κατά τη γνώμη μου -διότι το πολιτικό κόστος θα ήταν συντριπτικό.

Ο γέγονε, γέγονε και το μόνο που πρέπει να ξαναδούμε πολύ σοβαρά, είναι το αύριο σε σχέση με την μάλλον δυσοίωνη εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε όλα τα άλλα επίπεδα . Υπάρχει μία απλή διαπίστωση όσον αφορά στη στάση της Τουρκίας απέναντι μας: Διαχρονικά και πάντα με απειλή άμεση ή καλυμμένη, της στρατιωτικής εμπλοκής , διεκδικεί. Και δεν ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για το αν οι διεκδικήσεις της είναι ή δεν είναι σύννομες με βάση το διεθνές δίκαιο, το δίκαιο της θαλάσσης, προγενέστερες συνθήκες κλπ. Ουσιαστικά από το 1974 και εντεύθεν, είναι πλέον σαφές στην Τουρκία και σε όλους όσοι κυβέρνησαν και κυβερνούν τη γείτονα χώρα, ότι ακόμη και η στρατιωτική εισβολή σε ξένο έδαφος, μπορεί να περάσει με κυρώσεις -χάδια αν και εφόσον... Διότι αυτό είναι το μήνυμα που της έδωσε τότε και για 40 χρόνια ο διεθνής παράγοντας. Ότι μπορεί να δημιουργεί τετελεσμένα με το ελάχιστο πιθανό κόστος.

Κατ’ εμέ λοιπόν το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε ερήμην του διεθνούς παράγοντα, είναι αν μπορεί η Ελλάδα να δημιουργήσει «αποτρεπτικό κόστος» από εδώ και πέρα. Αν διάβασα σωστά πίσω από τις γραμμές, η Αθήνα διαμήνυσε πολύ καθαρά ότι ναι θα εμπλακεί και στρατιωτικά αν και εφόσον... είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε συμμάχους και εταίρους. Αν αυτό διεμηνύθη, τότε είμαστε στη σωστή κατεύθυνση που πόρω απέχει από εθνικιστικές πατριδοκάπηλες ιαχές .

Και αξίζει νομίζω σ’ αυτό το σημείο να διαβάσετε μια ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο marketnews.gr του διεθνολόγου Θαν. Δερδεμέζη με τίτλο «Η νοοτροπία του θύματος»

« Το ουσιαστικότερο πρόβλημα των Ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι πολύ βαθύτερο και πολύ πιο πρωτόγονο από τις βαρύγδουπες νοητικές και ακαδημαϊκές ασκήσεις των πολιτικών/στρατιωτικών αναλυτών και διεθνολόγων. Το πρόβλημα είναι πως ως έθνος έχουμε αναπτύξει εδώ και δεκαετίες (τουλάχιστον από την Κυπριακή εισβολή) τη νοοτροπία του θύματος.

Για να γίνει απλά κατανοητή αυτή η νοοτροπία δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο από το να κοιτάξουμε όλοι μέσα στον ίδιο τον ψυχισμό μας, στο ίδιο μας το παρελθόν και το παρόν, να αφουγκραστούμε τις ίδιες μας τις εμπειρίες, τα ίδια μας τα συναισθήματα, τα ίδια μας τα ένστικτα. Τότε όλα θα γίνουν πιο ξεκάθαρα, τότε θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε πως το πρόβλημα δεν είναι ούτε ο πληθυσμός, ούτε οι στρατιωτικές δυνάμεις, ούτε η επιθετικότητα, ούτε ο εκφοβισμός, ούτε τα συμφέροντα τρίτων χωρών, που επιτρέπουν στη Τουρκία να συμπεριφέρεται ως θύτης και ως αρπακτικό.

Όταν τα αρπακτικά κυνηγάνε επιλέγουν τα πιο αδύναμα θηράματα, αυτά που θα προβάλουν την μικρότερη αντίσταση, τα ανήλικα, τα τραυματισμένα, τα απομονωμένα από την αγέλη τους, αυτά που όταν έρθει η ώρα της μάχης θα έχουν τις λιγότερες αμυντικές ικανότητες και τη μικρότερη διάθεση να αντεπιτεθούν. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι πως ο θύτης ενστικτωδώς δεν θέλει να τραυματιστεί ο ίδιος κατά την εμπλοκή με το θύμα, είναι πηγαίο ένστικτο αυτοσυντήρησης και αυτοπροστασίας.

Το ίδιο ένστικτό που όλοι μας έχουμε συναντήσει, στα σχολικά, φοιτητικά, στρατιωτικά, επαγγελματικά, κοινωνικά μας χρόνια. Τα θύματα εκφοβισμού που επιλέγουν οι θύτες τους, είναι πάντοτε αυτά που συμπεριφέρονται προβάλλοντας την εσωτερική τους αδυναμία, τον φόβο της σύγκρουσης, την έλλειψη αυτοπεποίθησης να υπερασπιστούν τον ίδιο τους τον εαυτό, είναι αυτά που δεν έχουν κάποιο όριο πέρα από το οποίο είναι διατεθειμένα να αντεπιτεθούν με κάθε κόστος. Τα θύματα δυστυχώς έλκουν τους θύτες τους, είναι μια αόρατη ενστικτώδης έλξη, που όσο και αν δεν θέλουμε να παραδεχτούμε υπάρχει και υποσυνείδητα την κατανοούμε όλοι μας.

Αν αυτή η άβολη πραγματικότητα μετριάζεται σε κάποιες από τις σύγχρονες κοινωνίες, από την ύπαρξη του κράτους δικαίου και της τιμωρίας των θυτών από τα όργανα της επιβολής του νόμου, το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για το διεθνές σύστημα που παραμένει αναρχικό όπως διατύπωσε ο Κέννεθ Βάλτς και οι σχέσεις των κρατών του παραμένουν σχέσεις ισχύος όπως παρατήρησε αρχικά ο Θουκυδίδης αναφερόμενος στον Πελοποννησιακό πόλεμο και μετέπειτα έθεσε ως μια από τις 6 αρχές της ρεαλιστικής θεωρίας ο Χανς Μοργεντάου. Το διεθνές δίκαιο που οραματίστηκε ο Ούγκο Γκρότιους και προσπάθησε να δημιουργήσει ο Γούντροου Oυίλσον, μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου με τα 14 σημεία της επίτευξης και διατήρησης της ειρήνης, αποδείχτηκαν μια ανεφάρμοστη ουτοπία.

Η σχέση Ελλάδας - Τουρκίας, είναι στη πραγματικότητα μια απλή ενστικτώδης σχέση θύματος - θύτη, θηράματος και αρπακτικού, διότι η Ελλάδα απέκτησε τη "νοοτροπία του θύματος" επέτρεψε να προβάλει αυτή την αδυναμία, δεν έβαλε ποτέ το όριο που πέρα από αυτό θα αντεπιτεθεί με κάθε κόστος. Όταν έχασε την Κύπρο κατέφυγε στην ουτοπία, όταν της τέθηκε το Casus Belli σε περίπτωση που κάνει χρήση του δικαιώματος της για επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια κατέφυγε στην ουτοπία, όταν πάτησαν οι Τούρκικες δυνάμεις τα Ίμια και γκρίζαρε το Αιγαίο κατέφυγε στην ουτοπία, όταν έπρεπε να ανακηρύξει αιγιαλίτιδα ζώνη και ΑΟΖ κατέφυγε στην ουτοπία. Η Ελλάδα λόγω αυτής της νοοτροπίας επέλεξε από δειλία να "πεθαίνει" κάθε μέρα, ακριβώς όπως κάνουν τα θύματα εκφοβισμού.

Διαβάζω καθημερινά άρθρα, αναλύσεις και ακούω απόψεις για το παράδειγμα του Ισραήλ που πρέπει να μιμηθούμε, στην οικονομία, στη τεχνολογία, στο μοντέλο νεοφυών επιχειρήσεων στην αγροτική καλλιέργεια, στη χρήση των υδάτινων πόρων. Ένας φωστήρας δεν βρέθηκε να δείξει το παράδειγμα του Ισραήλ σαν νοοτροπία έθνους που σέβεται τον εαυτό του; που έχει όριο; που είναι διατεθειμένο να υπερασπιστεί με κάθε κόστος την κυριαρχία του; Πως γίνεται ένα κράτος μικρότερο από το δικό μας, με λιγότερο πληθυσμό από τον δικό μας, που βρίσκεται σε μια περιοχή περιτριγυρισμένο από εχθρικά κράτη, να έχει καταφέρει να μην τολμάει κανείς να το αμφισβητήσει;

Η απάντηση δεν βρίσκεται στις φαντασιόπληκτες θεωρίες συνωμοσίας των ψεκασμένων. Η απλή απάντηση είναι πως το Ισραήλ έχει αποδείξει ότι είναι διατεθειμένο να κάνει ότι χρειαστεί ώστε να μην επιτρέψει να γίνει θύμα. Αυτή η νοοτροπία είναι ένα υποσυνείδητο μήνυμα που εκπέμπεται στην οικουμένη και σε όλους τους πιθανούς θύτες. Τα αρπακτικά ξέρουν ενστικτωδώς πως εάν προσπαθήσουν να το κάνουν θήραμα, κινδυνεύουν να τραυματιστούν πολύ σοβαρά κατά την εμπλοκή. "Ο γενναίος πεθαίνει μια φορά, ο δειλός κάθε μέρα"».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26 Ιουλίου 2020