Ο νέος κορωναϊός (COVID-19) αποτελεί ένα καινούριο στέλεχος του κορωναϊού, για την αντιμετώπιση του οποίου η επιστημονική κοινότητα δεν γνωρίζει ακόμα όλα όσα θα ήθελε. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στην προφύλαξη από τον COVID-19 των ασθενών με λεμφοίδημα, αξιοποιώντας πληροφορίες που προέρχονται από τη συνεργασία μας με το LE&RN και με πηγές το «Centers for Disease Control and Prevention» (CDC) και το NHS της Αγγλίας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το λεμφοίδημα δεν αποτελεί από μόνο του ανεξάρτητο προδιαθεσικό παράγοντα, δηλαδή οι ασθενείς με λεμφοίδημα δεν θα νοσήσουν από κορωναϊό ευκολότερα σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό. Το ίδιο ισχύει και για τους ασθενείς με λεμφοίδημα που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση λεμφαδένων. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με πρωτοπαθές λεμφοίδημα, οι οποίοι εμφανίζουν εκτεταμένες λεμφικές ανωμαλίες κυρίως της περιοχής του θώρακα (συχνή παρουσία χυλοθώρακα) και των πνευμόνων και συνοδεύονται από γενικευμένη ανοσοανεπάρκεια.
Γενικές οδηγίες
Οι γενικές οδηγίες έχουν εφαρμογή και στους ασθενείς με λεμφοίδημα:
Μένουμε ήρεμοι. Ο πανικός και ο φόβος δεν θα βοηθήσει ούτε τους ασθενείς με λεμφοίδημα ούτε το περιβάλλον τους.
Ο ιός εξαπλώνεται από άτομο σε άτομο κυρίως με τα σταγονίδια από φτέρνισμα ή βήχα, αλλά επίσης μπορούμε να τον μεταφέρουμε με τα χέρια μας, μιας και επιβιώνει σε διάφορες επιφάνειες. Για παράδειγμα ο κορωναϊός μπορεί να επιβιώσει σε υφάσματα από 3 έως 48 ώρες, άρα οφείλουμε να είμαστε πάντοτε προσεκτικοί.
Ο ιός εισέρχεται στο σώμα μας μέσω της μύτης, του στόματος ή των ματιών μας, όταν κάποιος βήχει ή φτερνίζεται κοντά μας ή όταν τα χέρια μας έρθουν σε επαφή με σταγονίδια του ιού και στη συνέχεια αγγίξουν το πρόσωπό μας.
Τα κύρια συμπτώματα είναι ο υψηλός πυρετός, ο βήχας, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στο σώμα και η ασυνήθιστη κόπωση.
Οι ασθενείς με λεμφοίδημα πρέπει να λαμβάνουν τις ίδιες προφυλάξεις όπως όλοι οι άνθρωποι, αν και αυτό στις περιπτώσεις εκείνων που φορούν ελαστικό γάντι και μανίκι συμπίεσης ως μέρος της θεραπείας τους αποτελεί από μόνο του μια ιδιαίτερη δυσκολία.
Οι οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται είναι οι εξής:
Βεβαιωθείτε ότι εσείς και οι άνθρωποι γύρω σας ακολουθούν τους κανόνες υγιεινής του αναπνευστικού συστήματος. Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με μια μάσκα. Αν δεν έχετε μάσκα και βήχετε ή φτερνίζεστε, τουλάχιστον χρησιμοποιήστε για προστασία προς το περιβάλλον σας το μανίκι στον αγκώνα σας και μείνετε στο σπίτι.
Διατηρείτε απόσταση τουλάχιστον 1-2 μέτρα ανάμεσα σε σας και σε οποιονδήποτε βήχει ή φτερνίζεται.
Πλύνετε τα χέρια σας καλά πριν φύγετε από το σπίτι και όταν φτάσετε στον προορισμό σας. Επίσης πλένετε τα χέρια σας συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Εάν χρησιμοποιείτε κοινόχρηστο εξοπλισμό, όπως πληκτρολόγια, τηλέφωνα κ.λ.π., σκουπίστε τα με αντισηπτικά μαντηλάκια.
Αποφύγετε να αγγίζετε το πρόσωπο, το στόμα και τα μάτια σας με τα χέρια σας.
Χρησιμοποιήστε αντισηπτικό τζελ χεριών όπου δεν υπάρχει δυνατότητα πλυσίματος με σαπούνι.
Κρατάτε τα χέρια σας καλά ενυδατωμένα, γιατί το συχνό πλύσιμο μπορεί να «σκάσει» το δέρμα τους. Το «σκασμένο» δέρμα αποτελεί σημείο εισόδου μικροβίων στους ασθενείς με λεμφοίδημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε λεμφαγγειίτιδα.
Ακολουθήστε τις κρατικές οδηγίες σχετικά με την αποφυγή παρουσίας σε μέρη με πολλά άτομα και με την παραμονή στο σπίτι, αλλά θυμηθείτε ότι η κοινωνική απομόνωση μπορεί να επιδράσει στην ψυχική υγεία των ασθενών με λεμφοίδημα, οπότε μιλήστε με την ψυχολόγο σας.
Ειδικές οδηγίες
Εάν φοράτε ένα γάντι ή ένα μανίκι συμπίεσης άνω άκρου:
Φροντίστε να πλένετε το ελαστικό σας ένδυμα κάθε μέρα. Οι περισσότεροι από τους κατασκευαστές ενδυμάτων συμπίεσης λεμφοιδήματος δίνουν οδηγίες πλύσης του ελαστικού ενδύματος.
Επιλέξετε να φοράτε πλαστικά γάντια μίας χρήσης πάνω από το γάντι συμπίεσης όταν είστε έξω και συναναστρέφεστε με κόσμο. Όταν φτάσετε στον προορισμό σας, αφαιρέστε το γάντι μίας χρήσης και πετάξτε το. Στη συνέχεια, πλύνετε πρώτα το υγιές χέρι σας προτού αφαιρέσετε το γάντι συμπίεσης (έτσι δεν θα μολύνετε το γάντι συμπίεσης με το άλλο σας χέρι). Μόλις πλύνετε σχολαστικά τα χέρια σας, εφαρμόστε ξανά το συμπιεστικό ένδυμα.
Προστατέψτε όχι μόνο τα χέρια σας, αλλά και το γάντι, το οποίο μπορεί να έχει επιμολυνθεί με τον ιό ή και άλλα μικρόβια.
Όταν δεν βρίσκεστε στο σπίτι σας, αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε το μέρος του χεριού σας που δεν καλύπτεται από το ελαστικό γάντι. Σε οποιαδήποτε επαφή χρησιμοποιήστε αντισηπτικό τζελ χεριών, όπως απαιτείται.
Αν θα απομακρυνθείτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το σπίτι, αποκτήστε ένα εφεδρικό γάντι / μανίκι συμπίεσης. Αν υποψιάζεστε ότι το γάντι/μανίκι έχει μολυνθεί, αφαιρέστε το, βάλτε το σε μια πλαστική σακούλα και φορέστε το εφεδρικό. Με την πρώτη ευκαιρία πλύντε το βρώμικο γάντι.
Ενισχύστε το ανοσοποιητικό σας με πολυβιταμινούχα σκευάσματα.
Φροντίστε να ακολουθείτε καλή διατροφή.
Μην ξεχνάτε την άθληση ή τις ασκήσεις για την καλή κυκλοφορία της λέμφου σε όλο τον οργανισμό.
Όσοι ασθενείς έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση λεμφαδένων για τη θεραπεία του λεμφοιδήματος δεν διατρέχουν επιπλέον κίνδυνο και πρέπει να λαμβάνουν τα γενικά μέτρα όπως όλος ο πληθυσμός.
Αν νομίζετε ότι έχετε αρρωστήσει από τον κορωναϊό, αποφύγετε την αλληλεπίδραση με τον κόσμο και ζητήστε συμβουλές από τον γιατρό σας.
Δημήτρης Διονυσίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Πλαστικής Χειρουργικής Α.Π.Θ.
Ο νέος κορωναϊός (COVID-19) αποτελεί ένα καινούριο στέλεχος του κορωναϊού, για την αντιμετώπιση του οποίου η επιστημονική κοινότητα δεν γνωρίζει ακόμα όλα όσα θα ήθελε. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στην προφύλαξη από τον COVID-19 των ασθενών με λεμφοίδημα, αξιοποιώντας πληροφορίες που προέρχονται από τη συνεργασία μας με το LE&RN και με πηγές το «Centers for Disease Control and Prevention» (CDC) και το NHS της Αγγλίας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το λεμφοίδημα δεν αποτελεί από μόνο του ανεξάρτητο προδιαθεσικό παράγοντα, δηλαδή οι ασθενείς με λεμφοίδημα δεν θα νοσήσουν από κορωναϊό ευκολότερα σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό. Το ίδιο ισχύει και για τους ασθενείς με λεμφοίδημα που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση λεμφαδένων. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με πρωτοπαθές λεμφοίδημα, οι οποίοι εμφανίζουν εκτεταμένες λεμφικές ανωμαλίες κυρίως της περιοχής του θώρακα (συχνή παρουσία χυλοθώρακα) και των πνευμόνων και συνοδεύονται από γενικευμένη ανοσοανεπάρκεια.
Γενικές οδηγίες
Οι γενικές οδηγίες έχουν εφαρμογή και στους ασθενείς με λεμφοίδημα:
Μένουμε ήρεμοι. Ο πανικός και ο φόβος δεν θα βοηθήσει ούτε τους ασθενείς με λεμφοίδημα ούτε το περιβάλλον τους.
Ο ιός εξαπλώνεται από άτομο σε άτομο κυρίως με τα σταγονίδια από φτέρνισμα ή βήχα, αλλά επίσης μπορούμε να τον μεταφέρουμε με τα χέρια μας, μιας και επιβιώνει σε διάφορες επιφάνειες. Για παράδειγμα ο κορωναϊός μπορεί να επιβιώσει σε υφάσματα από 3 έως 48 ώρες, άρα οφείλουμε να είμαστε πάντοτε προσεκτικοί.
Ο ιός εισέρχεται στο σώμα μας μέσω της μύτης, του στόματος ή των ματιών μας, όταν κάποιος βήχει ή φτερνίζεται κοντά μας ή όταν τα χέρια μας έρθουν σε επαφή με σταγονίδια του ιού και στη συνέχεια αγγίξουν το πρόσωπό μας.
Τα κύρια συμπτώματα είναι ο υψηλός πυρετός, ο βήχας, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στο σώμα και η ασυνήθιστη κόπωση.
Οι ασθενείς με λεμφοίδημα πρέπει να λαμβάνουν τις ίδιες προφυλάξεις όπως όλοι οι άνθρωποι, αν και αυτό στις περιπτώσεις εκείνων που φορούν ελαστικό γάντι και μανίκι συμπίεσης ως μέρος της θεραπείας τους αποτελεί από μόνο του μια ιδιαίτερη δυσκολία.
Οι οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται είναι οι εξής:
Βεβαιωθείτε ότι εσείς και οι άνθρωποι γύρω σας ακολουθούν τους κανόνες υγιεινής του αναπνευστικού συστήματος. Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με μια μάσκα. Αν δεν έχετε μάσκα και βήχετε ή φτερνίζεστε, τουλάχιστον χρησιμοποιήστε για προστασία προς το περιβάλλον σας το μανίκι στον αγκώνα σας και μείνετε στο σπίτι.
Διατηρείτε απόσταση τουλάχιστον 1-2 μέτρα ανάμεσα σε σας και σε οποιονδήποτε βήχει ή φτερνίζεται.
Πλύνετε τα χέρια σας καλά πριν φύγετε από το σπίτι και όταν φτάσετε στον προορισμό σας. Επίσης πλένετε τα χέρια σας συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Εάν χρησιμοποιείτε κοινόχρηστο εξοπλισμό, όπως πληκτρολόγια, τηλέφωνα κ.λ.π., σκουπίστε τα με αντισηπτικά μαντηλάκια.
Αποφύγετε να αγγίζετε το πρόσωπο, το στόμα και τα μάτια σας με τα χέρια σας.
Χρησιμοποιήστε αντισηπτικό τζελ χεριών όπου δεν υπάρχει δυνατότητα πλυσίματος με σαπούνι.
Κρατάτε τα χέρια σας καλά ενυδατωμένα, γιατί το συχνό πλύσιμο μπορεί να «σκάσει» το δέρμα τους. Το «σκασμένο» δέρμα αποτελεί σημείο εισόδου μικροβίων στους ασθενείς με λεμφοίδημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε λεμφαγγειίτιδα.
Ακολουθήστε τις κρατικές οδηγίες σχετικά με την αποφυγή παρουσίας σε μέρη με πολλά άτομα και με την παραμονή στο σπίτι, αλλά θυμηθείτε ότι η κοινωνική απομόνωση μπορεί να επιδράσει στην ψυχική υγεία των ασθενών με λεμφοίδημα, οπότε μιλήστε με την ψυχολόγο σας.
Ειδικές οδηγίες
Εάν φοράτε ένα γάντι ή ένα μανίκι συμπίεσης άνω άκρου:
Φροντίστε να πλένετε το ελαστικό σας ένδυμα κάθε μέρα. Οι περισσότεροι από τους κατασκευαστές ενδυμάτων συμπίεσης λεμφοιδήματος δίνουν οδηγίες πλύσης του ελαστικού ενδύματος.
Επιλέξετε να φοράτε πλαστικά γάντια μίας χρήσης πάνω από το γάντι συμπίεσης όταν είστε έξω και συναναστρέφεστε με κόσμο. Όταν φτάσετε στον προορισμό σας, αφαιρέστε το γάντι μίας χρήσης και πετάξτε το. Στη συνέχεια, πλύνετε πρώτα το υγιές χέρι σας προτού αφαιρέσετε το γάντι συμπίεσης (έτσι δεν θα μολύνετε το γάντι συμπίεσης με το άλλο σας χέρι). Μόλις πλύνετε σχολαστικά τα χέρια σας, εφαρμόστε ξανά το συμπιεστικό ένδυμα.
Προστατέψτε όχι μόνο τα χέρια σας, αλλά και το γάντι, το οποίο μπορεί να έχει επιμολυνθεί με τον ιό ή και άλλα μικρόβια.
Όταν δεν βρίσκεστε στο σπίτι σας, αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε το μέρος του χεριού σας που δεν καλύπτεται από το ελαστικό γάντι. Σε οποιαδήποτε επαφή χρησιμοποιήστε αντισηπτικό τζελ χεριών, όπως απαιτείται.
Αν θα απομακρυνθείτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το σπίτι, αποκτήστε ένα εφεδρικό γάντι / μανίκι συμπίεσης. Αν υποψιάζεστε ότι το γάντι/μανίκι έχει μολυνθεί, αφαιρέστε το, βάλτε το σε μια πλαστική σακούλα και φορέστε το εφεδρικό. Με την πρώτη ευκαιρία πλύντε το βρώμικο γάντι.
Ενισχύστε το ανοσοποιητικό σας με πολυβιταμινούχα σκευάσματα.
Φροντίστε να ακολουθείτε καλή διατροφή.
Μην ξεχνάτε την άθληση ή τις ασκήσεις για την καλή κυκλοφορία της λέμφου σε όλο τον οργανισμό.
Όσοι ασθενείς έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση λεμφαδένων για τη θεραπεία του λεμφοιδήματος δεν διατρέχουν επιπλέον κίνδυνο και πρέπει να λαμβάνουν τα γενικά μέτρα όπως όλος ο πληθυσμός.
Αν νομίζετε ότι έχετε αρρωστήσει από τον κορωναϊό, αποφύγετε την αλληλεπίδραση με τον κόσμο και ζητήστε συμβουλές από τον γιατρό σας.
Δημήτρης Διονυσίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Πλαστικής Χειρουργικής Α.Π.Θ.
