Με αφορμή τις αλλαγές στο εκλογικό σύστημα, ο βουλευτής Α Θεσσαλονίκης του ΚΙΝΑΛ, Χάρης Καστανίδης μίλησε από το βήμα της Βουλής.

Παρακάτω παρατίθενται τα βασικότερα σημεία της ομιλίας του: 

"Τον Ιανουάριο του 2020, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε έκθεση, που συνέταξε ο Βέλγος Χέντρικ Ντάεμς, με τίτλο: «Θέτοντας ελάχιστα στάνταρντς στα εκλογικά συστήματα, προκειμένου να υπηρετούν τις αρχές των ελεύθερων και δίκαιων εκλογών».

Στην έκθεση αυτή επισημαίνεται ότι δύο από τις θεμελιώδεις αρχές των επιτυχημένων εκλογικών συστημάτων είναι η σταθερότητα ενός εκλογικού συστήματος και η μακρά σε χρονική διάρκεια εφαρμογή του καθώς και η υιοθέτηση εκλογικής νομοθεσίας με ευρεία συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων μιας χώρας.

Στην πατρίδα μας, από τις πρώτες ελεύθερες εκλογές του 1843 μέχρι σήμερα, καμιά από τις δύο αυτές προϋποθέσεις δεν τηρήθηκε. Τα εκλογικά συστήματα άλλαζαν με γρήγορους ρυθμούς, ανάλογα με τις τρέχουσες κομματικές και πολιτικές σκοπιμότητες, σε ένα πλαίσιο υπέρμετρου κομματικού ανταγωνισμού και έντονων πολιτικών παθών. Δεν ήταν λίγες οι φορές, που εξ’ αιτίας των κακών εκλογικών συστημάτων φαλκιδεύτηκε η λαϊκή εντολή και ταλαιπωρήθηκε η Δημοκρατία μας. Η ευθύνη για την κακοδαιμονία μας βαρύνει ιστορικά κυρίως τις κυβερνητικές παρατάξεις όλων των αποχρώσεων, ακόμη και το κόμμα στο οποίο ανήκω.

Φαίνεται να μην έχουμε διδαχθεί τίποτα από την πολιτική ιστορία του τόπου. Με ευθύνη της σημερινής κυβερνητικής πλειοψηφίας χάνουμε και πάλι την ευκαιρία να αποκτήσουμε ένα σταθερό εκλογικό σύστημα, ως αποτέλεσμα συστηματικής διαβούλευσης και συναίνεσης μεταξύ των πολιτικών κομμάτων. Δηλαδή, χάνουμε την ευκαιρία να υιοθετήσουμε εκλογική νομοθεσία που σέβεται τα κριτήρια του Κώδικα της Επιτροπής της Βενετίας, κριτήρια που επαναλαμβάνει και το 2020 το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Το εκλογικό σύστημα που προτείνει η Κυβέρνηση διατηρεί άθικτα τα μείζονα ελαττώματα προηγούμενων εκλογικών νομοθεσιών. Δεν υπηρετεί το αξίωμα της αντιπροσωπευτικότητας και δεν τηρεί καμιά ισορροπία ανάμεσα στις αρχές της αναλογικότητας και της κυβερνησιμότητας. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αρκετά για να επιβεβαιώσουν τους παραπάνω ισχυρισμούς. Εάν ένας εκλογικός συνασπισμός πετύχει εκλογικό ποσοστό 45% και το δεύτερο αυτοτελές κόμμα πετύχει εκλογικό ποσοστό 30%, ο συνασπισμός δεν θα λάβει ούτε μια έδρα ως μπόνους ενώ το δεύτερο αυτοτελές κόμμα θα «προικοδοτηθεί» με μπόνους 30 εδρών. Η λαϊκή εντολή θα φαλκιδευτεί, αφού ο πρώτος σε ψήφους εκλογικός σχηματισμός δεν θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Δεύτερο παράδειγμα: εάν το πρώτο κόμμα λάβει το 41% των ψήφων και το δεύτερο κόμμα λάβει το 40,9% των ψήφων, το μεν πρώτο κόμμα θα λάβει 50 έδρες μπόνους και το δεύτερο κόμμα καμία. Δεν απομένει παρά να θυμηθούμε τη νύχτα των εκλογών του 2000 για να αντιληφθούμε ποιά θα ήταν η μεταχείριση των δύο πρώτων κομμάτων, εάν ίσχυε το εκλογικό σύστημα που προτείνει σήμερα η κυβέρνηση.

Στην ίδια έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης επισημαίνεται ότι, όταν υιοθετούνται μεικτά εκλογικά συστήματα που επιχειρούν να εναρμονίσουν την αρχή της αναλογικότητας με την αρχή της κυβερνησιμότητας, θα πρέπει η ενίσχυση του νικητή των εκλογών στη διαμόρφωση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας να μην είναι δυσανάλογη με την πραγματική υποστήριξη που είχε μεταξύ των εκλογέων. Η αρχή αυτή, όχι μόνο δεν υπηρετείται από το προτεινόμενο εκλογικό σύστημα, αλλά αντίθετα, πλήττεται βάναυσα.

Συμπεραίνω: Θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε ένα σταθερό και αποδεκτό από τους περισσότερους εκλογικό σύστημα, που να υπηρετεί ισορροπημένα και την αρχή της αναλογικότητας και την αρχή της κυβερνησιμότητας, εάν υιοθετούσαμε τρεις γενικούς κανόνες.

1. Το μπόνους δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο του αριθμού των 30 εδρών.
2. Το μπόνους των 30 εδρών αποδίδεται κλιμακωτά μόνο εφόσον ο πρώτος εκλογικός σχηματισμός (αυτοτελές κόμμα ή συνασπισμός κομμάτων) επιτύχει επαρκή εκλογική υποστήριξη μεταξύ των εκλογέων τουλάχιστον 30%. Το δε σύνολο του μπόνους των 30 εδρών δίδεται εάν εξασφαλίσει εκλογικό ποσοστό τουλάχιστον 40%.
3. Η απόδοση του μπόνους των εδρών, μέρους ή όλου, μπορεί να γίνει μόνο υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει διαφορά τουλάχιστον 3% μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου εκλογικού σχηματισμού.