Σε ενεργειακή «κιβωτό» στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων αλλά και σε μια μεγάλη αγορά φυσικού αερίου μετατρέπεται σταδιακά, έστω και αργά, η Βόρεια Ελλάδα με τα φιλόδοξα εγχειρήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη να μεταβάλλουν ραγδαία τις ισορροπίες.

Με την παρατεινόμενη ενεργειακή κρίση να πιέζει ασφυκτικά και την χώρα μας, την ώρα που η Ευρώπη παλεύει αγωνιωδώς και μετά από πολλά…ήξεις - αφήξεις να απαγκιστρωθεί από το ρωσικό αέριο, καθίσταται σαφές πως ο ρόλος χωρών που μπορούν να «μοιράσουν» τα κομμάτια του ενεργειακού παζλ αναβαθμίζεται πολλαπλώς.

Ειδικότερα, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της κεφαλαιώδους γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης και σημασίας στον ενεργειακό χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων έχει όλα τα φόντα και τις προυποθέσεις να αποτελέσει έναν κομβικό παίκτη στην αγορά, που θα αναλάβει τη διοχέτευση πηγών ενέργειας και στους βόρειους γείτονές μας. Η κατασκευή σημαντικών αγωγών φυσικού αερίου, με σκοπό την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την διαφοροποίηση των πηγών έχει ήδη μπει στις ράγες.

Τα επενδυτικά σχέδια μακράς πνοής από τη Θράκη μέχρι τη Δυτική Μακεδονία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ αποκαλύπτονται σε όλες τους τις διαστάσεις με στόχο μέσα στην επόμενη πενταετία να έχουν λάβει σάρκα και οστά. Με τα έργα αυτά και εν μέσω σφοδρότατου ενεργειακού τυφώνα και ενώ η Ευρώπη οδεύει μετά κόπων και βασάνων στην κλιματική ουδετερότητα, η Ελλάδα πέρα από πύλη εισόδου LNG στην Γηραιά Ήπειρο και τη Βαλκανική γειτονιά στοχεύει βήμα – βήμα στην ενεργειακή της ανεξαρτησία (σε ένα βαθμό), διαφοροποιώντας τις ενεργειακές πηγές για την κάλυψη των δικών της αναγκών και επιταχύνοντας παράλληλα τις επενδύσεις σε ΑΠΕ.

Ο πλωτός γίγαντας της Αλεξανδρούπολης

Δέκα δισεκατοµµύρια κυβικά µέτρα υγροποιηµένου φυσικού αερίου (LNG) θα έχει τη δυνατότητα να αεριοποιεί η Ελλάδα µέχρι το τέλος του 2023 µε τη λειτουργία της νέας πλωτής δεξαµενής της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, κάτι που θα διπλασιάσει τη δυναµικότητα της χώρας σε αέριο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ενεργειακή της εξάρτηση Μαζί µε τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας, το νέο τέρµιναλ θα µπορεί να καλύψει τις ανάγκες και άλλων χωρών στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη. Οι εγκαταστάσεις του ∆ΕΣΦΑ, µαζί µε το FSRU της Αλεξανδρούπολης και τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, ο οποίος θα τεθεί σε εµπορική λειτουργία µέχρι τα τέλη Ιουλίου, καθιστούν την Ελλάδα ενεργειακό hub που θα συνδέσει τις χώρες των κεντρικών Βαλκανίων µε το αέριο της Κασπίας και τον αγωγό TAP. Παράλληλα, θα δώσει πρόσβαση σε υγροποιηµένο φυσικό αέριο είτε µέσω του σταθµού της Ρεβυθούσας, είτε µέσω του νέου τερµατικού σταθµού της Αλεξανδρούπολης στις συγκεκριµένες χώρες που σήµερα τροφοδοτούνται αποκλειστικά από φυσικό αέριο µέσω αγωγών.

Η κατασκευή και λειτουργία του Πλωτού Σταθμού Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (σ.σ. του FSRU) στην Αλεξανδρούπολη θα ενδυναμώσει τον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης και θα προσφέρει εναλλακτικές πηγές και οδούς προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή, ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή αυτονομία, σε μια περίοδο υψηλών προκλήσεων.

Σύμφωνα με την εταιρεία, το έργο θα καταστήσει την Αλεξανδρούπολη ενεργειακή πύλη για ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, αναδεικνύοντας τη στρατηγική σημασία της πόλης και τονώνοντας την τοπική οικονομία και απασχόληση.

Η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU), χωρητικότητας 153.500 κ.μ. LNG, θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου της Ελλάδας με αγωγό μήκους 28 χλμ., μέσω του οποίου το αεριοποιημένο LNG θα προωθείται στις αγορές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της ευρύτερης περιφέρειας (Ρουμανία, Σερβία, Β. Μακεδονία κ.α.) αλλά και με προοπτική να εφοδιάσει και την Ουκρανία.

Το FSRU Αλεξανδρούπολης αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2023, με τη συμβολαιοποιημένη δυναμικότητα αεριοποίησης να φθάνει ήδη μέχρι και το 60% της τεχνικής δυναμικότητας των 5,5 δισ. κ.μ. ανά έτος. Σημειώνεται πως το Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ) Αλεξανδρούπολης έχει ενταχθεί και χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020» (ΕΠΑνΕΚ) με το ποσό της δημόσιας δαπάνης να ανέρχεται στα 166,7 εκατ. ευρώ.

Η μονάδα που θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει στην Αλεξανδρούπολη, θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο όλες τις χώρες εξασφαλίζοντας έτσι την ενεργειακή αυτοτέλεια της περιοχής και την απεξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο. Κι αυτό σε συνδυασμό και με τις ποσότητες του αζέρικου φυσικού αερίου που θα μπαίνουν στο σύστημα από τον TAP και θα μεταφέρονται μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Κομοτηνής - Στάρα Ζαγόρα αρχικά στη Βουλγαρία και στη συνέχεια στις υπόλοιπες χώρες.

Οι ασφυκτικές πιέσεις στην αγορά της ενέργειας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανίας, έφεραν, πριν από λίγες μέρες και την απόφαση για την επίσπευση των διαδικασιών για την ολοκλήρωση της υποδομής της πλωτής μονάδας αποθήκευσης και αεριοποίησης φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη. Στόχος της Gastrade είναι να ικανοποιήσει την εθνική στρατηγική για επιτάχυνση των ρυθμών υλοποίησης εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας της αγοράς που θα αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο και η μονάδα θα λειτουργήσει μέχρι τα τέλη της επόμενης χρονιάς.

Το σχέδιο της πολυμετοχικής εταιρείας στην οποία συμμετέχουν η κ. Ελμίνα Κοπελούζου, η ΔΕΠΑ, ο ΔΕΣΦΑ, η Gaslog του κ. Πίτερ Λιβανού και η βουλγαρική Bulgartransgaz βρίσκεται στο στάδιο της κατασκευής και καταβάλλεται προσπάθεια να ολοκληρωθεί μέσα στο α’ εξάμηνο του 2023, δηλαδή έξι μήνες μπροστά από το αρχικό χρονοδιάγραμμα.

Το νέο τέρμιναλ είναι ένα πρότζεκτ συνολικού ύψους 410 εκατ. ευρώ που έχει πλήρως εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους αλλά και μέσω της συμμετοχής των ιδιωτών μετόχων του.

Μάλιστα πρόσφατα εκταμιεύτηκαν για τις ανάγκες του έργου πρόσθετοι πόροι ύψους 9,7 εκατ. ευρώ για την προμήθεια της πλωτής μονάδας, η οποία μετασκευάζεται στα ναυπηγεία της Σιγκαπούρης.

Με την ολοκλήρωση της υποδομής, η νέα μονάδα θα μπορεί να μεταφέρει 5,5 δισ. κ.μ. LNG προς την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Κομοτηνή

Από τα μέσα Απριλίου, έχει ολοκληρωθεί το 91% όλων των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων για τον αγωγό IGB, τον αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας - Βουλγαρίας που ξεκινά από την Κομοτηνή και φτάνει μέχρι τη Στάτα Ζαγόρα.

Σύμφωνα με την κοινοπραξία που εκτελεί το project, τα υπόλοιπα έργα είναι οι δύο σταθμοί μέτρησης βενζίνης κοντά στη Στάρα Ζαγορά και την Κομοτηνή. Και οι δύο προχωρούν ικανοποιητικά, το GMS Stara Zagora ολοκληρώθηκε στο 87% και η δοκιμή του σταθμού αναμένεται να ξεκινήσει γύρω στα τέλη Απριλίου. Έτοιμος στο επίπεδο του 66% είναι ο μετρητικός σταθμός φυσικού αερίου στην Κομοτηνή -μια σημαντικά μεγαλύτερη εγκατάσταση και ο εργολάβος EPC έχει δεσμευτεί να τον ολοκληρώσει το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουνίου.

Το κέντρο αποστολής κοντά στη βουλγαρική πόλη Χάσκοβο έχει σχεδόν τελειώσει. Με το 97% των κατασκευαστικών εργασιών να έχει ήδη γίνει, η εγκατάσταση και η δοκιμή των συστημάτων οργάνων και ελέγχου είναι το επόμενο προγραμματισμένο βήμα.

Η αποκατάσταση έχει ήδη ξεκινήσει σε όλη τη διαδρομή του αγωγού. Και τα 182 χιλιόμετρα της διασύνδεσης θα πρέπει να αποκατασταθούν στην αρχική τους κατάσταση σύμφωνα με όλα τα ισχύοντα περιβαλλοντικά πρότυπα και την τοπική νομοθεσία. Από τα μέσα Απριλίου, περισσότερα από 70 χλμ. έχουν ήδη αποκατασταθεί πλήρως.

Kαι η Θεσσαλονίκη στο παιχνίδι

Στη Θεσσαλονίκη, ανοιχτά στο Θερμαϊκό Κόλπο θέλει να εγκαταστήσει πλωτή μονάδα αερίου (FSRU) η ELPEDISON, βάζοντας την πόλη δυναμικά στην ενεργειακή παρτίδα.

Μετά τη Ρεβυθούσα, τις 2 της Αλεξανδρούπολης και αυτή του Βόλου που καρκινοβατεί, θα είναι άλλο ένα έργο υποδομής για την ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας.

Το έργο με την επωνυμία «Thessaloniki FSRU» εφόσον εγκριθεί, θα αποτελείται από μία Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου.

Η εταιρία κατέθεσε στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αίτηση για τη χορήγηση Άδειας Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ).

Η κατασκευή του «Thessaloniki FSRU» θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού, θα επιτρέψει διευρυμένη πρόσβαση στις αγορές φυσικού αερίου και θα συμβάλλει στην αποσυμφόρηση του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου.

Παράλληλα, θα αποτελέσει σημείο εφοδιασμού πλοίων με καύσιμο LNG για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Το FSRU θα έχει ικανότητα αποθήκευσης 170.000 κ.μ. Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και θα μπορεί να παραδώσει έως και 20 εκ. κ.μ. φυσικού αερίου ημερησίως. Το έργο θα περιλαμβάνει επίσης ένα σύστημα χερσαίων και υποθαλάσσιων αγωγών που θα συνδέει το FSRU με τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ELPEDISON στη Θεσσαλονίκη (μία υφιστάμενη και μία υπό σχεδιασμό), καθώς και με τους υφιστάμενους αγωγούς μεταφοράς του ΕΣΦΑ στην περιοχή.

Επένδυση…από το μέλλον 130 εκατ. ευρώ

Το φωτοβολταϊκό πάρκο των ΕΛΠΕ στην Κοζάνη (το μεγαλύτερο στην Ευρώπη) δείχνει το δρόμο του μέλλοντος για την κάλυψη ενός μεγάλου μέρους των ενεργειακών αναγκών.

Πιο συγκεκριμένα, είναι ισχύος 204,3 MW ενώ θα παράγει ενέργεια 350GWh ετησίως, που ισοδυναμεί με την κατανάλωση 75.000 νοικοκυριών. Το όφελος από τη λειτουργία του ανέρχεται σε 80-100 εκατ. το χρόνο από αποφυγή εισαγωγών φυσικού αερίου και το κόστος εκπομπών ρύπων. Το όφελος για το περιβάλλον είναι η εξοικονόμηση 300.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα.

Η εγγυημένη τιμή για 20 χρόνια θα είναι 57,72 ευρώ/MWh και με δεδομένο ότι οι τιμές στην παρούσα συγκυρία μπορεί να ξεπερνούν τα 200 ευρώ/MWh η παραγωγή ενέργειας από το συγκεκριμένο πάρκο θα συνεισφέρει στη μείωση το ενεργειακού κόστους.

Το πάρκο εκτείνεται σε εμβαδόν 3.500 στρεμμάτων και αποτελείται από 510.000 φωτοβολταϊκά πάνελ. Για τη δημιουργία του επενδύθηκαν 130 εκατ. ευρώ και είναι το μεγαλύτερο έργο ΑΠΕ στην νοτιοανατολική Ευρώπη. Η συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στην επένδυση ανήλθε στο 35% (το σύνηθες είναι 20%-25%). Κατά τη φάση κατασκευής, που διήρκεσε δύο χρόνια, δημιουργήθηκαν 350 θέσεις εργασίας (που καλύφθηκαν κατά 60% από την τοπική κοινωνία) ενώ για τη λειτουργία του θα δημιουργηθούν περί τις 40 θέσεις εργασίας.

Και μία…πονεμένη καβαλιώτικη ιστορία

Η Υποθαλάσσια Αποθήκη Φυσικού Αερίου Νότιας Καβάλας (ΥΑΦΑ) είναι ένα εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου. Το έργο συνίσταται στη μετατροπή του εξαντλημένου κοιτάσματος φυσικού αερίου της Ν. Καβάλας στην πρώτη Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου της χώρας. Το κοίτασμα επιφάνειας 5 km2, βρίσκεται στη θαλάσσια περιοχή περί τα 30 χλμ νότια της Καβάλας, 11 χλμ νότια του πετρελαϊκού κοιτάσματος του Πρίνου και σε βάθος 1.700 μέτρων.

Σύμφωνα με τον προκαταρκτικό σχεδιασμό του έργου, η χωρητικότητα της υπόγειας αποθήκης εκτιμάται περίπου στο 1 bcm. Ο ετήσιος ενεργός διακινούμενος όγκος εκτιμάται σε 360 εκατ. Nm3 ή σε 720 εκατ. Nm3, για έναν ή δύο κύκλους ανά έτος, αντίστοιχα. Στην Αποθήκη θα είναι δυνατό να αποθηκεύεται έως 1 δισεκ. κυβικά μέτρα αερίου, τα οποία θα διατίθενται στην αγορά σε δύο κύκλους τον χρόνο.

Τα οφέλη από τη λειτουργία μιας τέτοιας υποδομής (απαιτείται να «πέσουν» περί τα 400 εκατ. ευρώ) είναι πολλαπλά καθώς θα είναι δυνατή η δημιουργία και η διατήρηση για περίπου έξι συνεχείς μήνες αποθεμάτων ασφαλείας σε φυσικό αέριο, η εξασφάλιση συνεχούς τροφοδοσίας των καταναλωτών με αέριο ακόμη και σε περιόδους διακοπής της ροής από τους αγωγούς, η «θωράκιση» της χώρας έναντι των διακυμάνσεων τιμών και της μεταβολής των συνθηκών, όπως συμβαίνει τώρα, αλλά και η αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας, αφού η Καβάλα βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο διέλευσης αγωγών μεταφοράς αερίου προς την Ευρώπη.

Ο τρόπος υλοποίησης του έργου και η χρηματοδότησή του αποτέλεσαν σημείο τριβής ανάμεσα στο Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να είναι κολλημένες εδώ και μήνες. Το project πριν δύο μήνες περίπου φαινόταν να ξεκολλάει και οι διαδικασίες αναμενόταν να τρέξουν αλλά και πάλι «πάγωσε» μέχρι…νεωτέρας το σχέδιο με το κόστος να κρίνεται απαγορευτικό και τον διαγωνισμό να καρκινοβατεί (με την κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών των ενδιαφερόμενων να παίρνει παράταση μέχρι το φθινόπωρο).

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 15.05.2022