Της Άννας Κοκκινίδου

«Πηγαίνετε (τραγούδια μου) σ’ εκείνους με τους εξευγενισμένους πόθους, πηγαίνετε σ’ αυτούς που οι λεπτές επιθυμίες των ναυάγησαν, πηγαίνετε σαν καταλύτης στη νωθρότητα του κόσμου».

Τι χρειάζεται το πένθος; Χρειάζεται σιωπή, σεβασμό. Αν πιστεύεις στα θεία, χρειάζεται τα χρειώδη των τελετουργιών. Αν πιστεύεις στην ψυχή, και κυρίως στην ύπαρξη της ψυχής αγαπημένου σου ανθρώπου, χρειάζεται να αφουγκράζεσαι με δέος τους ψίθυρους.

Αν πιστεύεις στην ψυχή, ότι υπάρχει μετά τον θάνατο ζωή της ψυχής, μαλακώνει το πένθος, αλλά δεν μαλακώνει η βιαιότητα, το αδόκητο, το άγριο. Το πριν την ώρα του. Δεν μαλακώνει η αδικία. Την ακολουθεί η αιώνια σιωπή και στα ανθρώπινα των ζωντανών ο αγώνας για τη δικαίωση.

Χρειάζεται μνήμα, κάποια αποτύπωση μνήμης, χρειάζεται νεκρός. Μπορεί να μην υπάρχει νεκρός. Και αυτό είναι που μας νέκρωσε μέσα μας. Ένας πατέρας κράδαινε μία φωτογραφία: «αυτό έμεινε μόνο από την κόρη μου», έλεγε κλαίγοντας.

Τι χρειάζεται μία θυσία; Μία Ιφιγένεια. Υπήρξε. Όπως όλοι οι φοιτητές που χάθηκαν άκαιρα. Προτάσσοντας τα στήθη τους στο πυρ. Έστω και άθελα. Από αυτούς θα γεννηθεί η αλλαγή. Την κυοφορούν. Από αυτούς θα σταματήσει η αδιαφορία.

Σιωπηλό σαν νεκροταφείο το Αριστοτέλειο, το Πανεπιστήμιό μας, που θρηνεί κι αυτό τα παιδιά του. Κεράκια και μνημόσυνα. Το καλύτερο μνημόσυνο; Οι φοιτητές, μια φωνή, ένα στόμα. Ένα σώμα. Μία φωνή για τη δικαίωση των δικών μας νεκρών. Τη σιωπή σπάνε οι φωνές των νέων. Αυτό είναι να είσαι φοιτητής. Μία φωνή, ένα στόμα: τέλος σε όλα αυτά που μας πληγώνουν, μας σκοτώνουν, μας αδικούν.

«Πηγαίνετε με τις αιχμές σας εναντίον τους, / Δώστε τη δύναμη σε αδύναμες χορδές, / Δώστε κουράγιο στα πλοκάμια και στα φύκια της ψυχής.»

Στην τύχη και/ή στα χρήματα που χρειάζεσαι για να επιβιώνεις σε ένα κράτος τυχαιότητας της υπευθυνότητας, χρειάζεσαι και Άγιο. Επιμένω πως η διαγενεακή τριβή και ενασχόληση με τον σιδηρόδρομο γεννούσε την αίσθηση ευθύνης: ο γιος ήθελε να κάνει περήφανο τον πατέρα του στον ΟΣΕ. Δεν νοείται αυτό το ξεχαρβάλωμα. Ο κάθε εργαζόμενος για το δημόσιο συμφέρον ορκίζεται στο Σύνταγμα και τους νόμους, να το υπηρετεί στο όνομα του ελληνικού λαού.

Τριβή, (αντρικό) φιλότιμο, διαγενεακό επάγγελμα, η αίσθηση της ευθύνης του γιου προς τον πατέρα, η συνέχεια μιας ενασχόλησης που έφερνε το φαγητό στο τραπέζι. Έγραψα ότι ο μηχανοδηγός-πατέρας μου είχε ατυχήματα στις ράγες. Είχε και δυστύχημα. Χάθηκαν τρία άτομα και ο πατέρας μου γλίτωσε από την τύχη, τον Άγιο.

Τον Άγιο. Μόνο που δεν πρέπει να περιμένουμε τη θεία επέμβαση.

Όταν το δημόσιο δεν είναι πια δημόσιο, και γίνεται ιδιωτικός τομέας, όταν οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ορκίζονται στο δημόσιο συμφέρον και δεν μπαίνουν υπεύθυνα, ανεπηρέαστα, ακομμάτιστα στον δημόσιο βίο, αδιασάλευτοι από τις κομματικές σκοπιμότητες, όταν η θέση τακτικού, δημόσιου υπαλλήλου καλύπτεται με «μπλοκάκια», με μεταταχθέντες με μέσο και η φιλελευθεροποίηση, η οικονομική κρίση και η ανέχεια οδήγησαν στο να πωληθεί ο ΟΣΕ όσο πούλησε η Μπιγιονσέ την τελευταία βίλα της, -ολόκληρο δίκτυο σιδηροδρόμου- τότε δεν μένουν και πολλά να πεις. Οι πληγές του, πληγές στο συλλογικό μας σώμα.

«Μπορείς να διαλέξεις αν θα είσαι ενεργός και ειλικρινής ή αδιάφορος απέναντι στα πράγματα. Επέλεξα να μην είμαι αδιάφορη», δήλωσε η Oleksandra Matviichuk, ακτιβίστρια από την Ουκρανία, επικεφαλής οργάνωσης που έλαβε Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2022.

Υπάρχουν άνθρωποι «αδιάφοροι», γιατί αυτό συμφέρει στο σύστημα. Η αδιαφορία και η ανοχή συνιστούν την ίδια όψη ενός νομίσματος που εξαργυρώνεται και με αίμα. Και γίνεται κάτι, όπως αυτό. Σταματά ο χρόνος, νεκρωνόμαστε, παγώνουμε, συγκλονιζόμαστε. Έχει ξαναγίνει, στη δική μου ζωή κι άλλες φορές, στη χώρα. Μέσα μας «νεκροί», μαζεύουμε τις δυνάμεις μας, και ενδιαφερόμαστε. Με τη σκιά πάνω από το κεφάλι μας. Ξυπνάμε το πρωί, δεν μπορούμε να το πιστέψουμε, χρειαζόμαστε κάποια ώρα να το συνειδητοποιήσουμε ξανά.

Μπορείς να διαλέξεις αν θα είσαι ειλικρινής, ενεργός, μαχητικός ή αδιάφορος, ανεκτικός, αποστασιοποιημένος από τα πράγματα. «Να προτάξουμε τις υποχρεώσεις απέναντι στα δικαιώματά μας», λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, στο Βήμα.

Η εθνική (μας) τραγωδία. Ποια είναι η κάθαρση; Η δικαιοσύνη σαφώς. Γνωρίζουμε, όμως, ότι το ελληνικό Δημόσιο άσκησε έφεση κατά της απόφασης του Διοικητικού Πρωτοδικείου της Αθήνας που δικαίωσε τους πρώτους συγγενείς θύματος για το Μάτι. Το γνωρίζουμε αυτό. Δεν προδικάζει κανείς τίποτα, αλλά η δικαιοσύνη είναι μαραθώνιος, Γολγοθάς επαναληπτικός για τους οικείους των θυμάτων και των αιώνια τραυματισμένων. Θα ξαναζούν το δράμα.

Πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη. Μετά, περιμένουμε ότι ο ένοχος θα αντιδράσει και πάλι, όσο κι αν το δίκαιο φωνάζει. Και να φωνάζει θέλει αυτιά ευήκοων. Έτοιμων να θυσιάσουν τη βολή, τη νωθρότητα και την επιπόλαιη «εγκατάστασή» τους σε προνομιακά καθεστώτα. Αν βλέπεις, μόνο, τα οφίτσια και παραβλέπεις την ευθύνη, αν δεν συνδυάζεις τη γνώση και την εμπειρία με τον ανθρωπισμό, πηγαίνεις χαμένος μια ζωή, όσο κι αν πιστεύεις ή διακηρύττεις το αντίθετο. Η δικαιοσύνη είναι τυφλή και οφείλει να είναι σοφή και αδέκαστη-τα μάτια της είμαστε εμείς, η σοφία της είναι το καθήκον μας.

Τι χρειάζεται για την κάθαρση; Πολιτικοποίηση και όχι κομματικοποίηση. Ανθρωπισμός και τρυφερότητα, ενάργεια και λόγια μετρημένα, σταράτα. Το ξεχαρβάλωμα της ευθύνης του κράτους, του συμπολίτη, του κυβερνώντος είναι σαν ένα χειρόφρενο που συνέχεια τραβάμε, την ύστατη στιγμή, και το αυτοκίνητό μας σώζεται από τύχη και όχι από την έγκαιρη επέμβαση ή την προορατικότητα. Κάποια φορά το χειρόφρενο δεν πιάνει, σπάει, δεν σώζεται.

Δεν ζούμε σε ιδανικές κοινωνίες ούτε είμαστε ιδανικοί άνθρωποι. Η κάθαρση, ωστόσο, αφορά την προσπάθειά μας να γίνουμε καλύτεροι και να διεκδικούμε καλύτερες κοινωνίες.

Να επιλέγουμε να μην είμαστε αδιάφοροι. Μιλάμε και ενεργούμε εμείς για τη δικαίωση της ψυχής όσων χάθηκαν. Θα είναι πάντα και δικά μας παιδιά, αδέρφια, γονείς, οικείοι.

«Πηγαίνετε με τρόπο φιλικό,/Πηγαίνετε με λόγο θαρρετό./Αναζητήστε πρόθυμα καινά δαιμόνια, καινούργια αγαθά,/Σταθείτε ενάντια σε κάθε είδους καταπίεση./Πηγαίνετε σ’ αυτούς που με τα χρόνια έχουν παχύνει,/Σ’ αυτούς που έχασαν πια τα ενδιαφέροντά τους.»

Στην αριστουργηματική «Εντολή» του Έζρα Πάουντ, στίχους τους οποίους παρέθεσα παραπάνω (σε μετάφραση Τάκη Μανδράκου, εκδόσεις Αιγόκερως), θα συμπλήρωνα:

«Πηγαίνετε (τραγούδια μου) σ’ αυτούς που φοβούνται για τα συμφέροντά τους./Πηγαίνετε στις ψυχές των νεκρών και στις αγκαλιές όσων τους θρηνούν».

Σε όλες τις αγκαλιές.