ΑΠΟΨΕΙΣ

Πότε θα ηρεμήσει η χώρα, να κοιταχθεί στον καθρέφτη της, να μετρηθεί με το μέλλον, να συγκεντρώσει δυνάμεις, να ορίσει συμπαγές, σύγχρονο, εμπνευσμένο Σχέδιο ανάπτυξής της; Η γεωγραφία και η Ιστορία δεν μας αφήνουν πολλά περιθώρια προσδοκιών. Εάν περιμένουμε ηρεμία στη γειτονιά μας, μάλλον θα απογοητευθούμε. Είμαστε καταδικασμένοι να προχωράμε μέσα στη βουή των αλλαγών στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς της Μεσογείου και της αδιάκοπης μόχλευσης της Μέσης Ανατολής. Σε τέτοιες συνθήκες πρέπει να πορευθούμε και, παρότι δεν πρέπει να λησμονούμε τις δικές μας αμαρτίες, είναι προφανές ότι διαφορετικά πρέπει να «επικοινωνούμε» την αλήθεια μας σε φίλους και εχθρούς. Ένα απάνθισμα των ρηχών τηλεοπτικών παρουσιών πανεπιστημιακών, «σοβαρών αναλυτών», πολιτικών και προβεβλημένων δημοσιογράφων για την συμπεριφορά της Τουρκίας τον τελευταίο χρόνο, προβάλλει ένα κενό δημόσιας ανάλυσης, που, κάθε φορά, διαμορφώνει στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας. Προσφιλής η αποστροφή ότι ο Ερντογάν το κάνει για «εσωτερική κατανάλωση», ότι δεν έχει τη στρατιωτική δύναμη να επιχειρήσει λόγω των διώξεων των αξιωματικών εξ αιτίας του πραξικοπήματος, ότι δεν θα τα καταφέρει σε πολλά μέτωπα. Τέλος, όταν πολύ γρήγορα όλες αυτές οι προσεγγίσεις αποδείχθηκαν αερολογίες, θυμήθηκαν το νεοθωμανισμό και το «στρατηγικό βάθος» το οποίο ο Νταβούτογλου διακήρυξε με βιβλίο 850 σελίδων, πριν μία δεκαετία, για να μην πει κανείς ότι δεν γνωρίζαμε. Πρώτο πρόβλημα της χώρας μας είναι η αδυναμία ή απροθυμία γεωπολιτικής ανάλυσης. Πρόβλημα που προκύπτει βέβαια από την ομφαλοσκοπική πολιτική ενός αθηναϊκού κέντρου που δύσκολα μπορεί να κατανοήσει τι γίνεται στο τριεθνές, πόσο μεγάλη είναι η σημασία για αναστροφή της ερημοποίησης στον Έβρο και στην Φλώρινα. Είναι το ίδιο κέντρο που ετοιμάζεται για τη νομή των καινούργιων κονδυλίων μέσω ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης. Είναι το ίδιο, διακομματικής ταυτότητας κέντρο που ταυτίζει εδώ και δεκαετίες κάθε ανησυχία της Περιφέρειας με τον εθνικισμό, κάθε προσέγγιση της ιστορικής ταυτότητας με λαϊκισμό. Στη χώρα λοιπόν που η «ήπια διπλωματία» θα έπρεπε να προσφέρει μαθήματα, στηριζόμενη στην μεγάλη κληρονομιά της αρχαίας και πάντα σύγχρονης Παιδείας, στον Πολιτισμό και στον απίστευτο μνημειακό πλούτο, εμείς είμαστε απόντες. Θυμάμαι από την δεκαετία του 90 τα Σκόπια να στρεβλώνουν την Ιστορία με στρατηγική επηρεασμού των κέντρων αποφάσεων σε όλον τον κόσμο, τροφοδοτώντας τις παγκόσμιες βιβλιοθήκες. Και εμείς να μένουμε απόντες, θεωρώντας περιττό να εξηγήσουμε, μαχόμενοι στο εσωτερικό ο ένας τον άλλον, μετρώντας προδοσίες και εθνικοπατριωτισμούς. Δεν νομίζω ότι κάτι άλλαξε τις δεκαετίες που μεσολάβησαν. Η Τουρκία είναι γνωστό ότι ξοδεύει πολλά χρήματα για την υποστήριξη των θέσεών της από δημοσιογράφους, πολιτικούς επιστήμονες και πολιτικούς στα κέντρα των μεγάλων αποφάσεων. Εμείς τι κάνουμε με τη λεγόμενη «ήπια διπλωματία»; Είναι απίθανη η εφευρετικότητά της για την αλλαγή των δεδομένων της Ιστορίας. Ήταν πάντα όλα τουρκικά, η κληρονομιά της περιοχής της ανήκει, είναι κατάφωρη η αδικία του διαμοιρασμού της θάλασσας και αυτό φαίνεται από τους χάρτες με τις στριμωγμένες ακτές της, στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα δεν μένουν έλληνες και άλλα που θα μας αιφνιδιάσουν στο κοντινό μέλλον. Δεν θέλω να υποτιμήσω τις επίσημες ελληνικές δυνάμεις στο υπουργείο εξωτερικών. Αλλά, αν υπάρχει μία χώρα που της ταιριάζει η ήπια διπλωματία του πολιτισμού και της παγκόσμιας προώθησης των αξιών της Δημοκρατίας, αυτή είναι η Ελλάδα. Ποιος ασχολείται με αυτό και μου διέφυγε;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

Δεν είναι του παρόντος να αξιολογηθεί η παρουσία και η δράση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού που η κάθε κυβέρνηση το αλλάζει όνομα και υπουργείο αναφοράς. Κουράστηκα δεκαετίες τώρα να ακούω την απογοητευτική σύγκριση με τα Goethe, British Council, Institut Français. Λόγια, λόγια και στην πραγματικότητα υποτυπώδεις δράσεις, αντιγραφές ξεθωριασμένες της πρώτης του, και αυτής προβληματικής, εποχής. Μια απλή ηλεκτρονική περιήγηση είναι αρκετή για να βγάλουμε συμπεράσματα. Και μην μου πείτε ότι είμαστε μικρή χώρα και δεν μπορούμε να έχουμε πρότυπα των μεγάλων Πολιτιστικών Οργανισμών. Γιατί η μόνη, ίσως, αδιαμφισβήτητη αναγνώριση στα τέσσερα σημεία του πλανήτη είναι ο ελληνικός Πολιτισμός και η γλώσσα. Και το ελληνικό φως. Οι γιατροί όλου του κόσμου δίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη, η σύγχρονη εναλλακτική φαρμακολογία αναφέρεται στον Γαληνό, οι επιστημονικές ορολογίες είναι στην πλειοψηφία τους ελληνικές, το θέατρο που ενδιαφέρει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο γεννήθηκε εδώ, όπου συνεχίζει να λειτουργεί στις αρχαίες ορχήστρες και τα διαζώματα. Η Δημοκρατία εδώ. Η Φιλοσοφία που ξαναζωντανεύει με άλλο πρόσωπο στην εποχή της βιοτεχνολογίας και των μεγάλων δεδομένων. Εμείς, τι ακριβώς κάνουμε; Αναμένουμε τις «ξένες επενδύσεις», όπως και την «ξένη βοήθεια». Με κοντόθωρες αναλύσεις και επιλεκτική ιστορική μνήμη.

ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΟΡΕΙΑ

Εσχάτως, και αφού διαψεύστηκαν οι ρηχές αναλύσεις περί παράφρονος μεγαλοϊδεατισμού της Τουρκίας και στη συνέχεια περί εστιασμένου ενδιαφέροντος στα (παγκοσμίως υπό απόσυρση) κοιτάσματα, ξεκίνησαν οι δειλές προσεγγίσεις για τις μεγάλες ανακατανομές συσχετισμού δυνάμεων στην Μεσόγειο και τη σύγχρονη έννοια της «εδαφοποίησης της θάλασσας», που εμείς, αν και λαός θαλασσινός, αργούμε να κατανοήσουμε. Μήπως ήρθε η ώρα, για να μην πω μήπως πέρασε η ώρα, να συγκροτήσουμε γενναίες και αντίστοιχες της ταυτότητάς μας στρατηγικές ανάπτυξης με βάση τον Πολιτισμό, τη θάλασσα, τη Διασπορά, αντί να χειροκροτούμε τις επικείμενες μπουλντόζες στο Ελληνικό και την ταλαιπωρία αξιοποίησης της Κασσιόπης; Αυτά ωστόσο δεν γίνονται ούτε με κατάργηση των δομών της Ελληνικής Διασποράς και υποβάθμιση μέχρις εξαφανίσεως της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, ούτε με αστείες επιδοτήσεις μισθού ως κίνητρο επαναπατρισμού των νέων επιστημόνων. Ούτε βέβαια με την περιφρόνηση της παρουσίας, μείζονος γεωπολιτικής σημασίας, της Ορθόδοξης παρουσίας στην Μέση Ανατολή, την Αφρική, τα Βαλκάνια, την Ρωσία.