της Ιωάννας Λιούτα*

Οι τιμές στην αγορά ενέργειας καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και η Ευρώπη αδυνατεί να την πολεμήσει ενιαία. Ουδείς γνωρίζει που θα φτάσουν οι τιμές και ενόψει των κυρώσεων που θα επιβληθούν από την Δύση μετά τις ανακοινώσεις του Ρώσου Προέδρου για αναγνώριση ανεξαρτησίας σε Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ETUC) 33 εκατ. ευρωπαίοι δεν μπορούν να πληρώσουν τον λογαριασμό θέρμανσης Οι αυξανόμενες τιμές των καυσίμων επιδεινώνουν τη φτώχεια και τις ανισότητες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και στην πρωτοφανή ενεργειακή κρίση είναι πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Εκατομμύρια νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη είναι αντιμέτωπα με τεράστιες ανατιμήσεις στην ενέργεια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίστηκε στο να εκδώσει μία εργαλειοθήκη.
Ένα toolbox που δεν είναι παρά οδηγίες όπου καταγράφονται τα μέτρα που έχουν πάρει οι Κυβερνήσεις .

Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι θα καρπωθούν τα 350 δις ευρώ Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, θα καρπωθούν τα 350 δις ευρώ που υπολογίζεται ότι θα πληρώσουν οι καταναλωτές, την πολιτική επιλογή της Ευρωπαϊκής ηγεσίας να μην θωρακιστεί απέναντι σε μια κρίση που γνώριζε ότι θα έρθει.Τον ρόλο του θλιβερού παρατηρητή συνέχισε και το Συμβούλιο Κορυφής με τον αναπτυγμένο Βορρά να μην ανησυχεί ιδιαίτερα αφού έχει πολλές διασυνδέσεις, μεγαλύτερο ενεργειακό μείγμα και μια άλλη λειτουργία αγοράς.

Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα ήταν περίπου 5 φορές υψηλότερες τον Ιανουάριο του 2022 Η ενεργειακή κρίση μπορεί να πλήττει συμμετρικά όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, οι επιπτώσεις όμως είναι ασύμμετρες διότι η δυνατότητα αντιμετώπισής της από χώρα σε χώρα διαφέρει Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, την Κροατία και τη Βουλγαρία ήταν περίπου 5 φορές υψηλότερες τον Ιανουάριο του 2022 σε σχέση με ένα χρόνο πριν.

19 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν μειώσει τον ειδικό φόρο κατανάλωσης Ενώ πολλές χώρες επιβάλουν ανώτατα όρια στις τιμές ενέργειας, μειώνουν τους σχετικούς φόρους (19 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν μειώσει τον ειδικό φόρο κατανάλωσης) και επιδοτούν τα φτωχότερα νοικοκυριά, η Ελλάδα εφαρμόζει ημίμετρα που και μεγαλώνουν την τρύπα του προϋπολογισμού και τα χαμηλά εισοδήματα παραμένουν αβοήθητα.Από την μία τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα, από την άλλη η ΔΕΗ και όλες οι εταιρείες ενέργειας που είναι καθετοποιημένες (έχουν δική τους παραγωγή) απολαμβάνουν υπερκέρδη.
Στο πολιτικό think tank Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες καταγράφονται τα μέτρα που έχουν πάρει οι χώρες της ΕΕ και καταδεικνύουν το μεγάλο χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου και κυρίως την φτωχή, ανεπαρκή επιδοματική πολιτική που εφαρμόζεται στην χώρα μας. 

Αυστρία
Ο Καγκελάριος της Αυστρίας. ανακοίνωσε στις 28 Ιανουαρίου 2022 πακέτο βοήθειας 1,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για σχεδόν όλα τα νοικοκυριά.Τα νοικοκυριά θα λάβουν αποζημίωση 150 ευρώ για το ενεργειακό κόστος, ποσό που θα διπλασιαστεί για ανέργους και ευάλωτα νοικοκυριά. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις και τον ιδιωτικό τομέα σχεδιάζονται προγράμματα επιστροφής φόρων καθώς και μειώσεις φόρων και τελών. Η χώρα στηρίζεται σε ποσοστό άνω του 60% στην υδροηλεκτρική ενέργεια και μόνον σε ένα 14% στο φυσικό αέριο

Βέλγιο
Τον Οκτώβριο του 2021:
- εισήχθη στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό η επέκταση του κοινωνικού τιμολογίου τιμολογίου(που δημιουργήθηκε για την πανδημία) έως τα τέλη Μαρτίου 2022, με κόστος 208 εκατ. ευρώ και αφορά σχεδόν 500.000 νοικοκυριών.
-στους πιο ευάλωτους πολίτες θα χορηγηθεί ενεργειακή επιταγή 80 ευρώ(θα αφαιρείται από τους λογαριασμούς) με κόστος 72 εκατ. ευρώ.
- ιδρύθηκε ένα Ταμείο 16 εκατομμυρίων ευρώ για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια για τη στήριξη νοικοκυριών που δεν εντάσσονται οριακά στο κοινωνικό τιμολόγιο .
Την 1η Φεβρουαρίου 2022 ο Καγκελάριος ανακοίνωσε μείωση του ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 21% σε 6% ( Μάρτιο έως Ιούλιο).Κάθε νοικοκυριό θα λάβει επιταγή 100 ευρώ και εξήγγειλε περαιτέρω μειώσεις χρεώσεων για οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Το κόστος υπολογίζεται σε 1,1 δισ. ευρώ.
Το Βέλγιο διατηρεί την ΑΤΑ (Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή μισθών-συντάξεων και επιδομάτων)

Βουλγαρία
Τον Δεκέμβριο του 2021 ψηφίστηκε για τα νοικοκυριά το πάγωμα των τιμών του ρεύματος και της θέρμανσης μέχρι τα τέλη Μαρτίου και έχουν επιδοτηθεί οι επιχειρήσεις

Κύπρος
Στις 17 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε έκπτωση 10% στους λογαριασμούς ρεύματος όλων των νοικοκυριών από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο.
Στις 4 Νοεμβρίου, το Υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε μείωση του ΦΠΑ, από 19% σε 5%, στους λογαριασμούς ρεύματος, για ευάλωτες ομάδες, για έξι μήνες.
Η Κύπρος διατηρεί την ΑΤΑ σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα τόσο αυτών που χορηγούνται από τον δημόσιο τομέα όσο και στους μισθούς των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα

Τσεχική Δημοκρατία
Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2021, η ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο εξαιρέθηκαν από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ).
Στις 29 Δεκεμβρίου 2021, εγκρίθηκε το πρόγραμμα «Βοήθεια σε νοικοκυριά και επιχειρηματίες», για την παροχή στοχευμένης βοήθειας σε νοικοκυριά και επιχειρηματίες που επηρεάζονται σημαντικά από την αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Δανία
Η Δανία έχει διαθέσει 13,4 εκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά και θα δοθεί επιταγή για τους λογαριασμούς ενέργειας (δεν έχει αποφασιστεί ακόμα το ύψος και οι δικαιούχοι)

Εσθονία
Μειωμένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Μαρτίου 2022.για τα ευάλωτα νοικοκυριά. 
Τα τέλη του ηλεκτρικού ρεύματος μειώθηκαν στο μισό για όλους τους καταναλωτές( επιχειρήσεις και νοικοκυριά) μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Μαρτίου 2022.

Γαλλία
Στις 15 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε κουπόνι 100 ευρώ σε 5,8 εκατομμύρια νοικοκυριά Ο πρωθυπουργός Jean Castex ανακοίνωσε επίσης ανώτατο όριο. στην τιμή του φυσικού αερίου. μέχρι τον Απρίλιο του 2022.

Στις 21 Οκτωβρίου αύξησε τον αριθμό των δικαιούχων του κουπονιού σε όλους όσους κερδίζουν λιγότερο από 2.000 ευρώ το μήνα καθαρά - περίπου 38 εκατομμύρια άτομα, και παράταση του ανώτατου ορίου τιμής του φυσικού αερίου έως το τέλος του 2022.
Συζητείται επίσης η έκδοση κουπονιού καυσίμων και η μείωση του φόρου ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Γαλλία έβαλε στο παιχνίδι τον μεγαλύτερο παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας (EDF).Η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε ότι "πρέπει να προστατεύσει τους καταναλωτές, και αυτό θα γίνει εις βάρος της EDF", δήλωσε ο Xavier Regnard, αναλυτής της Bryan, Garnier & Co.

Γερμανία
Το μέτρο μείωσης της επιβάρυνσης, κόστους 3,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2022 και θα χρηματοδοτηθεί από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και την υψηλότερη τιμολόγηση του CO2.
Στις 9 Ιανουαρίου 2022, η νέα κυβέρνηση συνασπισμού ανακοίνωσε στοχευμένα μέτρα, για να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά να καλύψουν τους λογαριασμούς θέρμανση
Έχει δοθεί επίσης ένα πακέτο εφάπαξ επιχορηγήσεων 130 εκατ. ευρώ σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Ειδικές προβλέψεις αναμένονται για δικαιούχους στεγαστικού επιδόματος, φοιτητές και νέους εργαζόμενους που βρίσκονται σε φάση πρακτικής άσκησης

Ιρλανδία
Φορολογική έκπτωση 30% στις δαπάνες για θερμότητα και ηλεκτρισμό.
Θα δοθούν 202 εκατ. ευρώ από έσοδα από φόρους άνθρακα, σε προγράμματα ανακαίνισης κατοικιών και κοινοτήτων (πάνω από 22.000 ενεργειακές αναβαθμίσεις κατοικιών συνολικά). Πάνω από το ήμισυ της χρηματοδότησης θα αφορά δωρεάν αναβαθμίσεις για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος που διατρέχουν κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας. Θα εισαχθεί επίσης ένα νέο πρόγραμμα δανείων χαμηλού κόστους για την ανακαίνιση κατοικιών.
Στις 14 Δεκεμβρίου 2021, η κυβέρνηση ενέκρινε ένα πρόγραμμα 210 εκατομμυρίων ευρώ για την πίστωση όλων των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας με 100 ευρώ το 2022. Αφορά περίπου 2,1 εκατομμύρια κατόχους.

Ιταλία
Η ενεργειακή κρίση έχει οδηγήσει πολλούς δήμους της να σβήνουν τα φώτα σε κεντρικές πλατείες της Ιταλίας με στόχο τη μείωση των δημοτικών δαπανών.
Συνολικά, η κρατική στήριξη για τα προβληματικά νοικοκυριά αναμένεται να φτάσει τα 8,5 δισ. ευρώ έως τον Μάρτιο του 2022.

Στις 12 Ιανουαρίου 2022, ο Ιταλός Υπουργός Βιομηχανίας ανακοίνωσε την επικείμενη αύξηση των εταιρικών φόρων σε εταιρείες ενέργειας που επωφελήθηκαν από τις αυξανόμενες τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.

Λουξεμβούργο
Την 1η Ιανουαρίου 2022 η κυβέρνηση αύξησε το επίδομα κόστους ζωής κατά 200 ευρώ για να προστατεύσει καλύτερα τα ευάλωτα νοικοκυριά από την αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Ολλανδία
Η κυβέρνηση μείωσε τον ενεργειακό φόρο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις για το 2022. Αυτό θα κοστίσει 2,7 δισ. ευρώ για τις αποζημιώσεις των νοικοκυριών και 0,5 δισ. ευρώ για τις αποζημιώσεις των επιχειρήσεων. Διαθέτει επίσης 150 εκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών . Η διαχείριση του συστήματος θα γίνεται σε επίπεδο δήμου.

Νορβηγία
Η κυβέρνηση θα πληρώσει το 80% του μεριδίου των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας πάνω από τις τιμές των 0,70 κορώνες ανά κιλοβατώρα (KWh).Συνολικό κόστος 1,39 δισ. ευρώ.

Ισπανία
Στις 24 Ιουνίου 2021, η ισπανική κυβέρνηση μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 10% για πελάτες με κατανάλωση λιγότερο από 10 kW συμβατικής ισχύος, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 και προσωρινή αναστολή του φόρου παραγωγής (7%), έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στην ηλεκτρική ενέργεια μειώθηκε από 5,11% σε 0,5% έως το τέλος του 2021, παρατείνεται η αναστολή του φόρου παραγωγής (που αντιστοιχεί σε 7%) έως το τέλος του έτους και ο ΦΠΑ παγώνει στο 10 % για νοικοκυριά μέτριας κατανάλωσης ενέργειας.
Στις 26 Οκτωβρίου εγκρίθηκε η αύξηση του κοινωνικού επιδόματος στους ευάλωτους καταναλωτές από το σημερινό 25% σε 60% και από 40% σε 70% στην περίπτωση των σοβαρά ευάλωτων – έως τις 31 Μαρτίου 2022. Επιπλέον , ο προϋπολογισμός για το κοινωνικό επίδομα θέρμανσης διπλασιάζεται το 202, ανερχόμενος στα 202,5 εκατ.ευρώ

Σουηδία
Στις 13 Ιανουαρίου 2022, ο Σουηδός υπουργός Οικονομικών Mikkel Damberg ανακοίνωσε τη διάθεση 590 εκατ. ευρώ για να βοηθήσει τα νοικοκυριά που πλήττονται περισσότερο από την εκτίναξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Όσοι καταναλώνουν περισσότερες από 2.000 kWh το μήνα (1,8 εκατομμύρια νοικοκυριά) θα λάβουν αποζημίωση 195 ευρώ το μήνα για τον Δεκέμβριο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο.

Ηνωμένο Βασίλειο
Ταμείο 500 εκατομμυρίων λιρών για να βοηθήσει τα πιο ευάλωτα άτομα να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας δημιούργησε το Ην.Βασίλειο

*Πολιτική Αναλύτρια με εξειδίκευση στην Οικονομική Διακυβέρνηση και στις Δημόσιες Πολιτικές