ΑΠΟΨΕΙΣ

Η πρώτη αναφορά στο θέμα της απόσβεσης του κεφαλαίου ανάγεται στο 1920. Παρά την εκατονταετή ζωή του (αντίστοιχη του προϊσχύσαντος νόμου για τις ΑΕ), ο εν λόγω θεσμός είναι από τους ελάχιστα γνωστούς και αξιοποιημένους στο δίκαιο των ανωνύμων εταιρειών. Κι όσο ελάχιστα γνωστός είναι τόσο ξεχωριστά επωφελής θα μπορούσε να αποδειχθεί για τους μετόχους. Και τούτο γιατί στη χώρα μας «μπερδεύουμε» την τσέπη μας με το ταμείο της επιχείρησής μας, μολονότι υπάρχουν νόμιμοι τρόποι, συχνά όχι πολυδάπανοι, για τη μεταφορά ρευστότητας από το ταμείο εκείνης (:της ανώνυμης εταιρείας) στην τσέπη εκείνου (:του μετόχου).

Απόσβεση κεφαλαίου: Προϋποθέσεις, διαδικασία και συνέπειες

Ένας λοιπόν από τους (νόμιμους) τρόπους μεταφοράς ρευστότητας από το ταμείο της επιχείρησης είναι κι αυτός της απόσβεσης του μετοχικού κεφαλαίου. Η απόσβεση όμως του μετοχικού κεφαλαίου ΔΕΝ συνιστά μείωσή του.

Οι προϋποθέσεις για την απόσβεση (μερική ή ολική του κεφαλαίου) είναι, μόλις, δύο: (α) Απόφαση της γενικής συνέλευσης και (β) Χρησιμοποίηση αποθεματικών που είναι δυνατό να διατεθούν ή κέρδη της τρέχουσας χρήσης - μετά τη διανομή του ελαχίστου μερίσματος.

Η απόσβεση υλοποιείται με καταβολή στους μετόχους του συνόλου ή μέρους της ονομαστικής αξίας των μετοχών τους. Καθώς τα χρήματα που καταβάλλονται στο μέτοχο στο πλαίσιο της απόσβεσης δεν λαμβάνονται από το μετοχικό κεφάλαιο, εκτιμάται ως ατυχής η ονοματοδοσία της (:«απόσβεση κεφαλαίου»). Και τούτο γιατί φαίνεται πως είναι εκείνη που δημιουργεί τον προβληματισμό: «πρόκειται για μείωση;».

Με την απόσβεση είναι δυνατή η μεταφορά ρευστότητας από την εταιρεία σε όλους (ή όχι) τους μετόχους. Κι ανεξάρτητα αν κάποιος υιοθετεί τη θέση πως «όλα στη ζωή έχουν ένα τίμημα», το «τίμημα» στη συγκεκριμένη περίπτωση προκύπτει με διαύγεια: Οι μετοχές των οποίων η ονομαστική αξία έχει αποσβεστεί διατηρούν μεν τα δικαιώματά τους από τη μετοχική σχέση όχι όμως κι εκείνα που αναφέρονται στη συμμετοχή τους στη διανομή του πρώτου μερίσματος και στην επιστροφή της εισφοράς τους, σε περίπτωση εκκαθάρισης της εταιρείας.

Η προστασία των δικαιωμάτων των υπολοίπων μετοχών και των καλόπιστων τρίτων επιβάλλει την ακύρωση των παλαιών μετοχικών τίτλων (για τους οποίους η απόσβεση) και την έκδοση νέων -με σχετική σημείωση στο σώμα τους. Απλούστερη όμως λύση είναι η σημείωση στο σώμα των συγκεκριμένων μετοχών της απόσβεσης της ονομαστικής τους αξίας.

Οι νέες μετοχές (αποδυναμωμένες κατά τα προαναφερθέντα δικαιώματα) καλούνται (ακατανόητο όμως γιατί) «μετοχές επικαρπίας» -συμπληρωματικά με τον προσδιορισμό τους ως κοινών ή προνομιούχων (δηλ.: «κοινές μετοχές επικαρπίας», «προνομιούχες μετοχές επικαρπίας»).

Ένα από τα περισσότερο ενδιαφέροντα ερωτήματα που έχει τεθεί στον γράφοντα είναι η δυνατότητα συμμετοχής των «μετοχών επικαρπίας» σε ενδεχόμενη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου: Ορθότερη φαίνεται η καταφατική απάντηση.

Εν κατακλείδι

Ο θεσμός της απόσβεσης του μετοχικού κεφαλαίου είναι από τους παλαιότερους στο δίκαιο των ανωνύμων εταιρειών. Δεδομένου όμως ότι δεν έχει καταστεί ευρύτερα γνωστός, δεν έχει τύχει της δέουσας προσοχής σε επιστημονικό και, κυρίως, σε επιχειρηματικό επίπεδο. Κατ’ αποτέλεσμα: δεν έχει αρκούντως αξιοποιηθεί. Από όσα όμως παραπάνω εκτίθενται δεν εκτιμώ πως απομένει οποιαδήποτε αμφιβολία σχετικά με τη χρησιμότητά του αλλά και, προεχόντως, τη δυνατότητα πολυεπίπεδης αξιοποίησής του υπέρ των μετόχων της ανώνυμης εταιρείας.