Του Νίκου Ασλανίδη

Από τα καπνοχώραφα του Πρωτοχωρίου Κοζάνης έφτασε στα ύψιστα αξιώματα της ιατρικής και υπηρέτησε τα κοινά των Ποντίων επί μισό αιώνα. Ο Γιώργος Παρχαρίδης, ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ και επίτιμος πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ), πρόσφατα έγραψε και κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο « Όλη μου η ζωή».

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, αναδύονται οι σημαντικοί σταθμοί της ζωής του ενώ παράλληλα αναδεικνύονται γεγονότα, της πρόσφατης νεοελληνικής ιστορίας, γεμάτα διδάγματα, στιγμές ανάτασης αλλά και εντάσεις…

Το βιβλίο όπου καταγράφονται τα 50 χρόνια οδοιπορίας του στην παράδοση και τον πολιτισμό του Ποντιακού Ελληνισμού, εξέδωσαν οι εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS.

Στην παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ, μίλησαν φίλοι και συνεργάτες του κ. Παρχαρίδη.

Όπως τονίζει ο ίδιος στη «ΜτΚ», ήταν η καλύτερη μέρα της ζωής του γιατί όλοι οι ομιλητές εξήραν το έργο του που αποπνέει την αύρα της αλησμόνητης πατρίδας…

Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια;

Γεννήθηκα στο Πρωτοχώρι Κοζάνης. Οι γονείς μου ήταν αγρότες και ήμασταν συνολικά τέσσερα αδέρφια, δύο αγόρια και δύο κορίτσια. Θυμάμαι ότι από τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου άρχισα να πηγαίνω στα χωράφια για να βοηθήσουμε τους γονείς μου. Ξυπνούσαμε στις 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα για να πάμε στα καπνοχώραφα. Εκεί μαζεύουμε τον καπνό για να το φέρουμε στη συνέχεια στο σπίτι και να αρχίσουμε το βελόνιασμα. Δύσκολα χρόνια.

Τι σας έλεγαν οι γονείς σας για την «πατρίδα»;

Οι γονείς μου ήρθαν σε μικρή ηλικία από τον Πόντο. Και οι δύο κατάγονταν από το χωριό Καπίκιοϊ. Η μάνα μου όμως μετακόμισε στην Κωσταντινούπολη και εκεί ο πατέρας της έκανε τη δουλειά του χαλκωματά. Ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία μόλις εννέα χρονών. Ο πατέρας μου που ήρθε στην Ελλάδα σε μεγαλύτερη ηλικία θυμόταν περισσότερα πράγματα από το χωριό του. Όπως μας έλεγε ήταν γεμάτο φουντουκιές και ήταν αραιοκατοικημένο. Βρισκόταν 8 χιλιόμετρα μακριά από την Ματσούκα της Τραπεζούντας.

Επισκεφθήκατε το χωριό των γονιών σας;

Πήγα στο χωριό των γονιών μου έξι φορές. Δεν κατάφερα όμως να βρω το σπίτι τους. Θυμάμαι την πρώτη φορά που μπήκαμε στο καφενείο του χωριού μίλησα ποντιακά και τότε ένας κάτοικος μου τραγούδησε ένα συγκινητικό ποντιακό τραγούδι που μιλούσε για τον αποχωρισμό. Όταν τον παρακάλεσα να μου δείξει το σπίτι του πατέρα μου, μου είπε ότι δεν μπορεί γιατί μας παρακολουθούσαν. Κάποια στιγμή όταν άρχισε να ακούγεται από το τζάμι ο χότζας τον ρώτησα αν θα πάει στο τζαμί και αυτός μου απάντησε: Άστον να γαβγίζει… Τότε κατάλαβα ότι μάλλον ήταν κρυπτοχριστιανός αλλά δεν έδωσα συνέχεια στη συζήτησή μας για να μην τον φέρω σε δύσκολη θέση.

Τι σας έλεγαν οι γονείς σας για την περίοδο της γενοκτονίας;

Τον πατέρα μου τον πήραν στα «αμελέ ταμπουρού», δηλαδή στα τάγματα εργασίας σε ηλικία μόλις 14 ετών… Ήταν όμως πολύ δυνατό παιδί και κατάφερε να αποδράσει και τελικά να ανέβει στο βουνό και να γίνει αντάρτης. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών κατέβηκε από το βουνό και ήρθε στη Ελλάδα μαζί με τα άλλα δύο του αδέλφια. Παππούδες δεν γνώρισα και δεν ξέρω πώς πέθαναν στον Πόντο.

Όταν ήρθαν στην Ελλάδα τι αντιμετώπιση είχαν οι πρόσφυγες;

Η συμπεριφορά των γηγενών δεν ήταν η πρέπουσα. Στην περιοχή της Κοζάνης οι γονείς μου πέρασαν δύσκολα γιατί δέχονταν φραστικές επιθέσεις. Δεν τους στήριξαν δυστυχώς και οι πρόσφυγες ήταν αναγκασμένοι να δουλεύουν πολύ σκληρά για να επιβιώσουν. Μπορεί να πάλεψαν σκληρά αλλά δεν εγκατέλειψαν το όνειρό τους που ήταν να σπουδάσουν τα παιδιά τους.

Εσείς πώς σπουδάσατε ιατρική;

Ο πατέρας μου, που ήταν αγρότης όπως σας είπα, παράλληλα δούλευε και σε ένα λατομείο. Μία μέρα του πήγα φαγητό και την ώρα που τον έβλεπα πως δούλευε σκληρά, γύρισε και μου είπε: Εσένα θα σε κάνω γιατρό παθολόγο.

Αυτές οι λέξεις με σημάδεψαν. Ήμουν πολύ καλός στα μαθήματα και μάλιστα στην τελευταία τάξη ήμουν σημαιοφόρος. Δεν θα ξεχάσω την ημέρα της παρέλασης που ήρθε η μητέρα μου να με δει, κάποιοι Κοζανίτες της είπαν: Φύγε από εδώ αούτισα…

Αυτό με πείσμωσε περισσότερο και πέρασα στην ιατρική με καλή σειρά μάλιστα. Εγώ ήθελα να σπουδάσω νομική αλλά δεν ήθελα να χαλάσω το χατίρι του πατέρα μου.

Πώς ασχοληθήκατε με τον οργανωμένο ποντιακό χώρο;

Όταν ήρθα στη Θεσσαλονίκη για να σπουδάσω ιατρική ήταν πολύ δύσκολα. Τα δύο πρώτα χρόνια έμενα στο σπίτι του αδερφού της μητέρας μου που ήταν χωροφύλακας. Μετά άρχισε να με βοηθάει ο μεγαλύτερος αδερφός μου, ο οποίος έπιασε δουλειά στην ΔΕΗ. Στο πανεπιστήμιο υπήρχε η Ένωση Ποντίων φοιτητών που είχε όλο κι όλο 40 μέλη. Στο πανεπιστήμιο όμως υπήρχαν πολλοί Πόντιοι φοιτητές αλλά ντρέπονταν να το πουν γιατί τους θεωρούσαν πολίτες Β’ κατηγορίας. Όταν λοιπόν ήμουν στο τρίτο έτος αποφάσισα να δραστηριοποιηθώ στην Ένωση Ποντίων φοιτητών και επιστράτευσα τους ποδοσφαιριστές που τους γνώριζαν όλοι, τον Αιμίλιο Θεοφανίδη που είχε παίξει στον ΠΑΟΚ και την ΑΕΚ και τον Παναγιώτη Χαραλαμπίδη που έπαιζε στον Ηρακλή. Τους πήγαινα στα αμφιθέατρα και έτσι αναθάρρεψαν οι φοιτητές και φτάσαμε να έχουμε στην Ένωση Ποντίων μέχρι και 1.000 μέλη. Διετέλεσα πρόεδρος της Ένωσης από το 1963 μέχρι το 1967. Πήρα το πτυχίο μου και στη συνέχεια έκανα την στρατιωτική μου θητεία. Μετά έκανα το αγροτικό μου στο χωριό Μεταξά Σερβίων Κοζάνης. Όταν ήρθα στη Θεσσαλονίκη για να κάνω την ειδικότητα της παθολογίας, όπως ήθελε ο πατέρας μου, γράφτηκα και στο κορυφαίο ποντιακό σωματείο στην Εύξεινο λέσχη Θεσσαλονίκης. Σ’ αυτή την λέσχη που ήταν η ελίτ των Ποντίων της πρώτης γενιάς έφερα τους νέους πτυχιούχους. Περίπου 200 νέα μέλη. Το 1978 πήγα στο Λονδίνο για μετεκπαίδευση και όταν επέστρεψα έγινα πρόεδρος της Ευξείνου λέσχης Θεσσαλονίκης από το 1981 έως το 1984. Μέχρι τότε για να γίνεις πρόεδρος στην Εύξεινο λέσχη έπρεπε να είσαι πάνω από 60 ετών. Εγώ ήμουν μόλις 35.

Στη συνέχεια αρχίζει ο αγώνας για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας; Τελικά είστε ικανοποιημένος από την εξέλιξη;

Όπως γνωρίζετε το θέμα της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου μέχρι το 1994 ήταν ένα θέμα που συζητιόταν μόνο μεταξύ των Ποντίων. Το 1994 ο Ανδρέας Παπανδρέου καθιέρωσε τη 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης για την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μετά από πρόταση του Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου έχει αναγνωριστεί από ορισμένες χώρες αλλά ο αγώνας μας συνεχίζεται για να αναγνωριστεί από ακόμα περισσότερες. Το 2019 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν αυτός που για πρώτη φορά είπε τη λέξη «γενοκτονία» στο διεθνές συνέδριο που κάναμε στην Αθήνα και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στην Τουρκία. Πιστεύω ότι είναι τεράστιο λάθος της ελληνικής πολιτείας που δε χρησιμοποιεί αυτό το θέμα ως ένα όπλο στην φαρέτρα της απέναντι στην Τουρκία. Δυστυχώς όμως οι Έλληνες και κυρίως τα νέα παιδιά δεν γνωρίζουν πολλά πράγματα για την Γενοκτονία γιατί τα σχολικά βιβλία αναφέρουν ελάχιστα στοιχεία.

Αυτό που συμβαίνει με τα σχολικά βιβλία νομίζω ότι είναι έγκλημα. Γράφονται ελάχιστα πράγματα από την τεράστια ιστορία και τον πολιτισμό του ποντιακού και γενικότερα του ελληνισμού της Ανατολής. Κάναμε πολλές προσπάθειες για να μπουν περισσότερα ιστορικά στοιχεία αλλά δυστυχώς δεν καταφέραμε πολλά πράγματα. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί συνεχίζεται αυτό το έγκλημα...

Μήπως θα έπρεπε το θέμα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου να το διεκδικήσετε μαζί με τους υπόλοιπους πρόσφυγες της Ανατολής;

Ναι, αυτό είναι κάτι που με απασχολεί. Πρέπει οπωσδήποτε να ασχοληθούν οι ιστορικοί μας γιατί άλλο είναι να λες 353.000 θύματα του Ποντιακού Ελληνισμού και άλλο να λες 1 εκατομμύριο θύματα της γενοκτονίας από τους Τούρκους σε βάρος των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολής. Το νούμερο είναι πολύ μεγαλύτερο όταν προσθέτουμε τα θύματα της γενοκτονίας στην Μικρά Ασία και στην Ανατολική Θράκη. Όλοι μαζί μπορούμε να καταφέρουμε περισσότερα πράγματα. Το θέμα με τον Πόντο είναι ότι επειδή εκεί δεν πήγε ελληνικός στρατός τα θύματα ήταν όλοι άμαχοι και γι’ αυτό μιλάμε για Γενοκτονία, κάτι που αναγνωρίστηκε και από τη διεθνή ένωση ακαδημαϊκών που ασχολούνται με τη μελέτη γενοκτονιών. Οι Τούρκοι αποδίδουν τα εγκλήματα που διέπραξαν ως παράπλευρες απώλειες του πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και επειδή υπήρχε ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία δεν αναγνωρίζουν τη Γενοκτονία. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορούν να ισχυριστούν για τον Πόντο όπου δεν πήγε ούτε ένας στρατιώτης.

Η Γενοκτονία των Αρμενίων που έγινε την ίδια χρονική περίοδο από τους Τούρκους είναι ευρέως γνωστή γιατί έχουν καταφέρει οι Αρμένιοι να κάνουν κινηματογραφικές ταινίες που προβλήθηκαν σε όλον τον κόσμο. Οι Έλληνες γιατί δεν κατάφεραν μέχρι τώρα να κάνουν κάτι παρόμοιο;

Οι κινηματογραφικές ταινίες είναι βασικό εργαλείο για να πετύχεις την διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας. Προσπάθησα όταν ήμουν πρόεδρος της ΠΟΕ να κάνουμε μία τέτοια ταινία με πρωταγωνιστή τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη. Μάλιστα είχαμε βρει και σεναριογράφο. Όταν όμως μας είπαν το κόστος της παραγωγής απογοητευτήκαμε γιατί δεν καταφέραμε να βρούμε χορηγούς για να διαθέσουν ένα τόσο μεγάλο ποσό. Πρέπει να γίνει νέα προσπάθεια και ελπίζω κάποια στιγμή να τα καταφέρουμε να βρούμε το κεφάλαιο που χρειάζεται για να γίνει μια τέτοια ταινία.

Στο μεταξύ αποφασίστηκε να γίνει το μουσείο προσφυγικού ελληνισμού στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά, σε ένα κτίριο που οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι δεν επαρκεί ο χώρος. Εσείς τι λέτε;

Εδώ δεν υπάρχει ούτε μνημείο για τη Γενοκτονία από την ελληνική πολιτεία. Είμαστε στην πρωτεύουσα των προσφύγων και δεν έχουμε μουσείο. Πολύ σωστά αποφασίστηκε να γίνει ένα μεγάλο μουσείο για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Δεν πρέπει να γίνει όμως κάτι ανάλογο και για τους πρόσφυγες; Δυστυχώς υπάρχει μιζέρια και διαθέσανε ένα μικρό χώρο. Πρέπει οπωσδήποτε να διατεθούν περισσότεροι χώροι για να στεγαστεί όλη η ιστορία και ο πολιτισμός μας. Μην ξεχνάτε ότι αυτή τη στιγμή ζουν στην Ελλάδα 1.500.000 που έχουν ποντιακή καταγωγή. Δεν πρέπει να γίνει κάτι και στα απολυμαντήρια της Καλαμαριάς όπου πέθαναν 25.000 πρόσφυγες; Είναι ιερός τόπος εκεί και η ελληνική πολιτεία έχει χρέος να στήσει τουλάχιστον ένα μνημείο.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό. Δεν θα έπρεπε να γίνουν κάποιες εκδηλώσεις από την ελληνική πολιτεία;

Δυστυχώς όπως είπε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής: Είμαστε έθνος ανάδελφο… Προφανώς πρέπει να γίνουν εκδηλώσεις και να μάθουν οι Έλληνες και κυρίως τα νέα παιδιά την ιστορία του προσφυγικού ελληνισμού.

Πώς βλέπετε τη στάση της Τουρκίας έναν αιώνα μετά που ουσιαστικά αμφισβητεί τη συνθήκη της Λωζάνης και συνεχίζει να προκαλεί;

Δυστυχώς η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις γιατί βλέπει ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί μας κοιτάζουν τα δικά τους συμφέροντα. Έτσι γίνεται πάντα. Γι’ αυτό λέω ότι χρειάζεται αγώνας εντός και εκτός συνόρων. Βλέπετε τι κατάφερε το αρμενικό λόμπυ που δραστηριοποιείται κυρίως στη Γαλλία. Υπάρχει και το ελληνικό λόμπυ, υπάρχει όμως και το τουρκικό που δουλεύει εναντίον μας. Το όνειρό μου είναι να καταφέρουμε να αναγνωριστεί η Γενοκτονία από πολλές χώρες. Τότε μόνο θα αναγκαστεί η Τουρκία να αναγνωρίσει και αυτή τα εγκλήματα που διέπραξε σε βάρος των Ελλήνων, να ζητήσει συγνώμη και να σταματήσει να προκαλεί…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17-18.09.2022