Δύο χρόνια μετά τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ArXellence που διεξήγαγε η Alumil σε συνεργασία με τη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων (UIA) βάσει των αρχών αειφόρου δόμησης της UNESCO για την ανάπλαση της δυτικής εισόδου της Θεσσαλονίκης η πρόταση λαμβάνει σιγά - σιγά «σάρκα και οστά».

Το επόμενο στάδιο είναι η εκπόνηση της οριστικής αρχιτεκτονικής μελέτης, με εμβάθυνση ή και συγκερασμό των προτάσεων του Arxellence 2. «Η Alumil προτίθεται να στηρίξει κάθε προσπάθεια για την αναγέννηση της πόλης» τονίζει ο CEO της εταιρείας Γιώργος Μυλωνάς, επισημαίνοντας ότι από πλευράς του δεν υπάρχει καμία ιδιοκτησιακή σχέση ή επιχειρηματικές βλέψεις στην περιοχή ανάπλασης. Την οριστική αρχιτεκτονική μελέτη θα συνοδεύει μία ολοκληρωμένη πρόταση υλοποίησης, πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα, που προβλέπει ένα μετοχικό διαχειριστικό σχήμα αξιοποίησης, μέσω κινήτρων και με τη δυνατότητα της μετοχικής απόδοσης, όχι μόνο με απόκτηση ακινήτων.

*Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης, μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 09.04.2023

Πέρασαν σχεδόν δύο χρόνια από τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ArXellence 2. Ποια ήταν τα κίνητρα και η στόχευσή σας όταν αποφασίσατε να κάνετε αυτό τον διαγωνισμό; Και, εν τέλει, ποια παρακαταθήκη άφησε στην πόλη;

Τα κίνητρά μας ήταν και παραμένουν ισχυρά και ξεκάθαρα: Η αγάπη μας για τη Θεσσαλονίκη και η θέλησή μας να συμβάλλουμε έμπρακτα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της πόλης αλλά και ολόκληρης της χώρας.

Μέσα από τον επιτυχημένο θεσμό ArXellence, η Alumil, χωρίς να έχει ιδιοκτησιακή σχέση ή επιχειρηματικές βλέψεις στην περιοχή ανάπλασης, προήγαγε τη δημιουργία μιας καινοτόμου πρότασης για την ανάπτυξη του υποβαθμισμένου και εγκαταλελειμμένου Δυτικού Παραλιακού Μετώπου της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα δώρο της Alumil στην πόλη, τους πολίτες και την Πολιτεία.

Μέσα από τον πλούτο των ιδεών και των προτάσεων του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ΑrΧellence 2, που φροντίσαμε να γίνει βάσει διεθνών εγγυήσεων και υψηλών προδιαγραφών, γεννήθηκε η πρόταση-όραμα της Alumil για ένα νέο επιχειρηματικό κέντρο (C.B.D) στη Δυτική Θεσσαλονίκη: Ένα ολοκληρωμένο περιβαλλοντικό, οικονομικό και πολιτιστικό έργο που φιλοδοξεί να συνδυάσει τον σχεδιασμό, τη βιωσιμότητα και την προσβασιμότητα με τις οικονομικά εφικτές επενδύσεις.

Οι εξαιρετικές προτάσεις, 173 συνολικά, από τα μεγαλύτερα γραφεία της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κοινότητας, αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη αλλά και μια δυναμική, διαρκώς εξελισσόμενη πρόσκληση και πρόκληση για όλους.

Η Alumil προτίθεται να στηρίξει κάθε προσπάθεια για την αναγέννηση της πόλης. Στο πλαίσιο της ευθύνης που μας αναλογεί, αναλαμβάνουμε τις δράσεις που είναι απαραίτητες, ώστε η πρωτοβουλία μας να περάσει από το επίπεδο των ιδεών στο πεδίο της πράξης.

Μετά τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό αυτή η φιλόδοξη πρόταση έμεινε στα συρτάρια; Με βάση όσα έγιναν γνωστά προ διμήνου για το θέμα, εκδηλώθηκε κυβερνητικό ενδιαφέρον. Πού βρισκόμαστε σήμερα;

Η πρόταση-όραμα της Alumil είναι πλέον κτήμα όλων των κεντρικών και τοπικών θεσμικών φορέων της Πολιτείας, των επιχειρηματιών και των επενδυτών, της τεχνικής επιστημονικής κοινότητας και ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας.

Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση, διαπιστώνουμε ότι η πρόταση για το Δυτικό Μέτωπο της Θεσσαλονίκης είναι ένα πολύτιμο δώρο που έγινε στον κατάλληλο χρόνο για να πιάσει τόπο, για το παρόν και το μέλλον του τόπου μας.

Έγινε σε μια περίοδο κατά την οποία σχεδιάζονται και υλοποιούνται πρωτόγνωρες για την Ελλάδα δημόσιες ευρωπαϊκές και εθνικές πρωτοβουλίες, καθώς και προγράμματα περιβαλλοντικών, πολεοδομικών και χωροταξικών αναπτυξιακών έργων. Για αυτά τα έργα, ωστόσο, με τις ασφυκτικές προθεσμίες των τριών ετών που ισχύουν, πρέπει να κάνουμε τώρα όσα δεν έγιναν επί εκατό χρόνια ή δεν έγιναν ποτέ στη χώρα μας, ώστε να κερδίσουμε το εθνικό στοίχημα της αξιοποίησης των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., στο πλαίσιο του «Ελλάδα. 2.0», του νέου ΕΣΠΑ και των άλλων χρηματοδοτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων. Και όλα αυτά πρέπει να σχεδιαστούν και να γίνουν σύμφωνα με τους κανόνες της πράσινης μετάβασης, της αειφόρου πράσινης δόμησης, της ανθεκτικότητας και της κλιματικής ουδετερότητας που απαιτούν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι νέες συνθήκες αντιμετώπισης των συνεπειών της παγκόσμιας κλιματικής και ενεργειακής κρίσης.

Η πρόταση της Alumil είναι πολύτιμος οδηγός για τα επόμενα βήματα του συνολικού σχεδιασμού, καθώς οι προτάσεις του ArΧellence 2 για την ανάπλαση και ανάπτυξη του Δυτικού Παραλιακού Μετώπου της Θεσσαλονίκης λειτουργούν ως πρότυπο για κάθε μεγάλο έργο αστικής ανάπλασης. Η πρωτοβουλία της Alumil έχει αναγνωριστεί και αξιοποιείται ως υπόδειγμα (case study), συνεργασίας, της κεντρικής Κυβέρνησης, των Υπουργείων, της Αυτοδιοίκησης και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με τη συμμετοχή της επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας, θεσμικών φορέων και πολιτών, με στόχο την υλοποίηση του οράματος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους.

Συνεργαζόμαστε και υποστηρίζουμε λοιπόν αυτή την προσπάθεια, υπηρετώντας το όραμα της Alumil για τη Θεσσαλονίκη, το εθνικό στοίχημα για το μέλλον της χώρας και των ελληνικών πόλεων, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς κανόνες της βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης.

Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να υλοποιηθεί και με ποιον επισπεύδοντα; Με δεδομένο ότι στην περιοχή μελέτης περιλαμβάνονται δημόσια αλλά και ιδιωτικά ακίνητα, διατηρητέα ή μη σε κάποια από αυτά (π.χ. ΦΙΞ), έχουν δρομολογηθεί διαδικασίες αξιοποίησής τους;

Η πρόταση-όραμα της Alumil αποτελεί μια ενιαία και ολοκληρωμένη παρέμβαση στην περιοχή μελέτης του Arxellence 2, με τρόπο ώστε οι πολιτικές κινήτρων να είναι πολυδιάστατης οικολογικής προσέγγισης και να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, αποκρούοντας την τιμαριοποίηση της γης, την κατασπατάληση των πόρων και την υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος. Οδηγεί σε μια, αποδοτική για τους επενδυτές και ανταποδοτική για την πόλη και τους πολίτες, ευρωπαϊκών προδιαγραφών και παγκόσμιας εμβέλειας αρχιτεκτονική και πολεοδομική παρέμβαση αλλά και πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα επένδυση, που δίνει ώθηση στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της Θεσσαλονίκης ώστε να συναντήσει το διεθνές μέλλον της.

Σύμφωνα με το όραμα, τις κατευθύνσεις και το πρόγραμμα του Arxellence 2, το επόμενο βήμα είναι η πρόσκληση και επιλογή για οριστική μελέτη, εμβάθυνση ή και συγκερασμό των προτάσεων του Arxellence 2 που παρουσίασαν τα αρχιτεκτονικά γραφεία, μεταξύ των οποίων ορισμένα από τα καλύτερα σχήματα της χώρας και της παγκόσμιας κοινότητας. Στόχος είναι να ληφθούν οι αποφάσεις για τη σφαιρική αντιμετώπιση της περιοχής, σε σχέση με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τις απαιτούμενες ΑΠΕ για μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα καθώς και τις αναγκαίες υποδομές (δίκτυα κ.τ.λ.), που θα πρέπει να σχεδιαστούν σε επίπεδο οριστικής μελέτης ολιστικά.

Μεγάλη προσφορά της πρωτοβουλίας της Alumil, που βρίσκει έδαφος στο χαρακτηριστικό παράδειγμα του κτιρίου του Φιξ, είναι η προστασία και ανάδειξη των μνημείων μέσα σε ένα ολοκληρωμένο και θεσμικό περιβαλλοντικό, πολιτιστικό και επιχειρηματικό πλαίσιο, ώστε να είναι «δώρο» και όχι πρόβλημα. Η ενσωμάτωση δημιουργικών και τεχνολογικών λύσεων στην αναστήλωση των μνημείων αποτελεί ακριβώς το αντίθετο παράδειγμα από αυτό που όλοι γνωρίζουμε. Δηλαδή, να γίνεται μία απλή κήρυξη ενός μνημείου, όπως το Φιξ, ως διατηρητέου, αυτή η κήρυξη να σημαίνει μόνο απαγόρευση και τίποτε περισσότερο, με αποτέλεσμα το μνημείο να μένει αναξιοποίητο και να καταρρέει.

Η πρόταση του Arxellence 2 περιλαμβάνει την ανάπτυξη κτιριακών συγκροτημάτων της τάξεως των 400.000 τετραγωνικών μέτρων, με χρήσεις γραφείων, κατοικίας, τουρισμού, αναψυχής κ.ά., σε μια έκταση περίπου 120 στρεμμάτων, στην οποία βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας της πόλης. Με τον τρόπο αυτό, γεφυρώνεται ο κόσμος της επιστήμης και της τεχνολογίας με τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού και το λαμπρό παρελθόν της πόλης συναντά το φωτεινό μέλλον της.

Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή το ΕΠΣ για την αξιοποίηση των κεραμείων Αλλατίνη από την ΣΤΑΤΝΑ ΑΕ, έχει τεθεί στη δημόσια συζήτηση το αν θα ήταν σκόπιμο να ανεγερθούν στη Θεσσαλονίκη ψηλά κτίρια του μεγέθους ενός ουρανοξύστη. Τι άποψη έχετε επί του θέματος; Θα μπορούσε με τους ισχύοντες συντελεστές δόμησης να συμβεί κάτι τέτοιο και στο δυτικό κομμάτι της πόλης;

Στο πλαίσιο των προτάσεων του ArΧellence 2, προβλέπεται η εφαρμογή μιας πρωτοποριακής για τα ελληνικά δεδομένα αξιοποίησης, μέσω κινήτρων και με τη δυνατότητα της μετοχικής απόδοσης, όχι μόνο με απόκτηση ακινήτων. Ένα σύγχρονο «Real Estate» από μετοχικό διαχειριστικό σχήμα, αντιπροσωπευτικό των νέων επενδύσεων και υφιστάμενων ιδιοκτησιών. Ένα σχήμα που μπορεί να αποτελέσει το όχημα για την υλοποίηση του έργου, με τρόπο ώστε να υπάρχει ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην υλοποίηση του, να αυξάνονται οι αποδόσεις για τους συμμετέχοντες και να προκύπτουν ανταποδοτικά οφέλη για την πόλη, τους πολίτες, την οικονομία και την απασχόληση, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Green Deal για επενδύσεις, οι οποίες, εκτός από οικονομικά αποδοτικές, θα αποτελέσουν και ένα υπόδειγμα ανθρωπογενούς περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Είναι προς διαμόρφωση οι όροι, οι προϋποθέσεις και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης δεσμευτικών δράσεων, στην κατεύθυνση πρωτοποριακών λύσεων και θεσμικών παρεμβάσεων όπως:

-Κατάρτιση Real Estate Business Plan για την περιοχή ανάπλασης και παρέμβασης.

-Επιχειρηματική λογική και συνύπαρξη στη διατήρηση και συμβίωση στον ιστορικό χώρο.

-Ενοποίηση ιδιοκτησιών, fundraising, URBAN RENEWAL PROGRAM.

-Κίνητρα, Συντελεστής Δόμησης, διαχείριση υπεραξίας.

-Σενάρια συμμετοχής – εξαγοράς.

-Βιώσιμη, ενεργειακά αποδοτική επέμβαση, προσβασιμότητα και χρηστικότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

-Αναβάθμιση του ρόλου της πολιτιστικής κληρονομιάς στην ανάπτυξη, προβολή και παραγωγή ολιστικών προσεγγίσεων σε ένα σύγχρονο, βιώσιμο και δομημένο περιβάλλον.

Όσον αφορά στο ερώτημά σας για ψηλά κτίρια, τα ψηλά κτήρια είναι πάντα μελετημένα και τεκμηριωμένα επαρκώς, όμως αν η τεχνολογία «δαιμονοποιηθεί» και το όποιο θέμα απομονωθεί, μπορεί να εκληφθεί και ως πρόβλημα. Εφόσον όμως εξεταστεί στην πραγματική του διάσταση, ώστε να τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις περιβαλλοντικού σχεδιασμού, μπορεί να είναι και ευεργετικό. Βέβαια, εάν τεθεί σε οποιαδήποτε συζήτηση μεμονωμένα, εμπίπτει σε διαφορετικό προσανατολισμό και δεν αφορά στις προτάσεις του διαγωνισμού της Alumil, στον οποίο ζητήθηκε μία ολιστική προσέγγιση από τους αρχιτέκτονες.

Εμείς σεβόμαστε κάθε πρόταση. Φυσικά, κάθε πρόταση που κατατίθεται έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τη δική της ταυτότητα και διαφορετική επίδραση αλλά και ανάδραση από και προς την κοινωνία, την επιχειρηματικότητα και τους πολίτες, που δικαίως είναι και οι τελικοί κριτές.

Κλείνοντας, θα ήθελα ένα σχόλιο για τις προοπτικές ανάπτυξης της δυτικής Θεσσαλονίκης

Η βιώσιμη ανάπτυξη της Δυτικής Θεσσαλονίκης είναι το αναπόδραστο μέλλον της πόλης και ολόκληρου του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, απέναντι σε ισχυρές και διαχρονικές προκλήσεις και προβλήματα. Η οργανωμένη ανασύσταση της περιοχής θα μπορούσε να της δώσει τεράστια ώθηση αλλά και να αποσυμπιέσει την πόλη από μια σειρά ασύμβατων και συγκρουόμενων μεταξύ τους χρήσεων. Οι πρωτοβουλίες σχεδιασμού, χωρικής οργάνωσης και περιβαλλοντικής προστασίας της Δυτικής Θεσσαλονίκης, οι οποίες έχουν δρομολογηθεί από την Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας, καθώς και οι προτάσεις και δράσεις των Δήμων προς αυτή την κατεύθυνση, εκλαμβάνονται ως θετικές εξελίξεις.