Αν και ο ίδιος δεν αποδέχεται το χαρακτηρισμό «γκουρού», η αλήθεια είναι ότι ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ, πρώην βουλευτής Αργολίδας και καθηγητής Πανεπιστημίου Γιάννης Μανιάτης είναι ένας από τους λίγους έλληνες πολιτικούς, ίσως ο μοναδικός, που γνωρίζει τόσο καλά τα ζητήματα της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες του σχεδίου για την κατασκευή του αγωγού EastMed, η διακρατική συμφωνία κατασκευής του οποίου υπογράφτηκε στις 2 Ιανουαρίου στο Ζάππειο Μέγαρο και από τους πρώτους που μίλησαν ανοιχτά, και μάλιστα σε καιρό μνημονίων, για την εγχώρια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Με κοιτούσαν σαν να είμαι από άλλο πλανήτη» λέει χαρακτηριστικά στην «ΜτΚ» και θυμάται την περίοδο που μιλούσε για την εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της χώρας ως υφυπουργός της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου το 2009.

Τι σημαίνει ο αποκλεισμός της Ελλάδας από τη σημερινή διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη;

Πρόκειται για μια απαράδεκτη και απρεπή κίνηση της Γερμανίας σε βάρος μας, που πρέπει να διορθωθεί το αμέσως προσεχές διάστημα. Είναι πολύ καθαρό ότι έχουμε συγκεκριμένα εθνικά, πατριωτικά συμφέροντα και θα μπορούσαμε να συμβάλουμε στην επίλυση των λιβυκών προβλημάτων και ασφαλώς θα μπορούσαμε να προστατεύσουμε τα δικά μας εθνικά συμφέροντα. Είναι μια στιγμή που θα θέλαμε να μην έχει υπάρξει. Πιστεύω πως θα πρέπει να συνεχίσουμε ωστόσο την προσπάθεια, γιατί θα υπάρξουν κι άλλοι κύκλοι συναντήσεων για το λιβυκό, όπως συμβαίνει σε όλες τις εμφύλιες διαμάχες. Θα έπρεπε πάντως κατά το παρελθόν να έχουμε μια πιο συνεπή παρουσία στη Λιβύη. Υπάρχει σε εξέλιξη μια διαδικασία ειρήνευσης και θέλουμε να επικρατήσουν οι απόψεις αυτές που θα ακυρώσουν το παράνομο, παράλογο και εκτός πραγματικότητας μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης για τον καθορισμό της δήθεν μεταξύ τους ΑΟΖ.

Τι προοπτικές δίνει στην Ελλάδα η κατασκευή του αγωγού EastMed και της διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, και μελλοντικά και της Ιταλίας;

Η 2α Ιανουαρίου ήταν μια σημαντική μέρα για την Ελλάδα. Εκφράστηκε, με υπογραφές των επικεφαλής τριών κυβερνήσεων συν της Ιταλίας που έστειλε επιστολή, η πολιτική βούληση να υλοποιήσουν για πρώτη φορά έναν πολύ σημαντικό αγωγό φυσικού αερίου που έχει χαρακτηριστικά που ταιριάζουν απόλυτα με την ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική. Ο αγωγός θα μεταφέρει 10.000.000.000 κυβικά μέτρα από τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου προς την Ιταλία. Έχει λοιπόν μία μεγάλη γεωστρατηγική σημασία για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και την ίδια την Ευρώπη. Εμάς μας βοηθά να γίνουμε ενεργειακός κόμβος, κόμβος τροφοδοσίας της Ευρώπης. Για την Ευρώπη έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί είναι ο πρώτος αγωγός των τελευταίων δεκαετιών που θα ξεκινήσει από κοιτάσματα κράτους-μέλους. Ξεκινά από νέα πηγή τροφοδοσίας, αυτή της Ανατολικής Μεσογείου, διέρχεται από κράτη μέλη της Ε.Ε. και πηγαίνει στην καρδιά της Ευρώπης, που θέλει απεξάρτηση από τρίτες χώρες και τροφοδοσία της με γηγενή ορυκτό πλούτο. Είναι γεωστρατηγικά εξαιρετικά χρήσιμος και σημαντικός ο αγωγός και για την Ελλάδα και για την Ε.Ε. Έχει επίσης μια σπουδαία διάσταση περιφερειακής ανάπτυξης, καθώς διέρχεται από Κρήτη, Πελοπόννησο, Δυτική Ελλάδα και Ήπειρο. Οι τέσσερις αυτές περιφέρειες είναι ενεργειακά απομονωμένες. Για τις περιφέρειες αυτές, όπου κατοικούν 2.200.000 Έλληνες, θα περνά ο αγωγός και θα τροφοδοτούνται με φυσικό αέριο νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Θα τους μειώνει δηλαδή 40% το ενεργειακό κόστος. Τρίτον, η διέλευσή του από τις συγκεκριμένες περιοχές θα μας βοηθήσει όταν εντοπίσουμε τα κοιτάσματα του ελληνικού φυσικού αερίου νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο να το στείλουμε στον αγωγό και να μειωθεί το κόστος του ελληνικού φυσικού αερίου προς τον ευρωπαίο καταναλωτή.

Πώς αισθανθήκατε όταν βρεθήκατε καλεσμένος του κ. Χατζηδάκη στο Ζάππειο για την υπογραφή της συμφωνίας, για την οποία «τρέξατε» από τους πρώτους;

Είναι από αυτές τις λίγες στιγμές που αισθάνεσαι τόσο όμορφα. Εκείνη τη στιγμή δεν έβλεπα ούτε κόμματα ούτε χρώματα. Έβλεπα την πατρίδα μου, η οποία ξεκίνησε το 2011 εν καιρώ μνημονίων, με τη χώρα να παραληρεί, να σχεδιάζει τον αγωγό αυτό. Πολλοί με θεωρούσαν τρελό και γραφικό. Το 2013 κάναμε ένα σημαντικό βήμα, εντάξαμε τον αγωγό στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Κοινού Ενδιαφέροντος PCIs, κάτι που μας διασφαλίζει χρηματοδότηση των μελετών και επιλεξιμότητα, να μπορεί να πάρει κάποιος αύριο χρήματα από ευρωπαϊκά ταμεία ή να έχει χαμηλότοκα δάνεια από εμπορικές τράπεζες. Τον Δεκέμβριο 2014 με τον κύπριο ομόλογό μου ζητήσαμε από τον τότε αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να κάνει ειδική δήλωση για τον EastMed, προκειμένου να αναδειχτεί ο ρόλος του αγωγού. Αυτοί ήταν οι τρεις βασικοί σταθμοί του έργου.

Την ίδια περίοδο εσείς βγαίνετε στην Ελλάδα των μνημονίων και μιλάτε για κοιτάσματα, τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες και την αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων.

Με κοιτούσαν σαν να έχω έρθει από άλλον πλανήτη. Οι διεθνείς αγορές μάς αντιμετώπιζαν με επιφυλακτικότητα. Την ίδια περίοδο υπήρχε μια οξυμένη συνωμοσιολογία στις τηλεοράσεις ότι τα κοιτάσματα έχουν πουληθεί στους Αρειανούς, στους Νεφελίμ και στο ΔΝΤ. Ήταν μία τρέλα. Τότε περάσαμε το νόμο 4001 του 2011, όπου για πρώτη φορά η Ελλάδα στο άρθρο 156 προσδιόρισε τα εξωτερικά όρια της ελληνικής ΑΟΖ. Αυτό έχει τεράστια σημασία στις σημερινές συνθήκες με την Τουρκία, διότι εμείς νομοθετήσαμε ότι όλα τα νησιά έχουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και υφαλοκρηπίδα, όπως το χερσαίο έδαφος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και στη συνέχεια σχεδιάσαμε το χάρτη όπου έγιναν έρευνες με όρια ΑΟΖ με την Ιταλία, την Αλβανία και τη Λιβύη, με την τελευταία να έχει πλήρη επήρεια η Γαύδος. Αυτό έχει συγκεκριμένη αξία για Καστελλόριζο και Οθωνούς.

Τι φταίει και δεν έχει χωροθετηθεί ακόμα ΑΟΖ με την Κύπρο; Ποιος φταίει;

Το θέμα της ΑΟΖ είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο θέμα. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και με την Ιταλία, με την οποία έχουμε συμφωνία για υφαλοκρηπίδα από το 1977, δεν έχουμε συμφωνήσει ΑΟΖ. Διαχρονικά όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ζητήματα τέτοια πάντα θέλουν χρόνο. Είμαστε πάντως σε καλό δρόμο πιστεύω.

Αυτό όμως το εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι.

Εμείς στείλαμε στη Γραμματεία του ΟΗΕ το νόμο 400/2011. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ανακοινώσει στα Ηνωμένα Έθνη την ελληνική ΑΟΖ. Στο άρθρο 156 προσδιορίζονται και οι συντεταγμένες της ελληνικής ΑΟΖ. Μάλιστα, το άρθρο αυτό το έχει χρησιμοποιήσει το ΥΠΕΞ στις ρηματικές διακοινώσεις του, όταν η Τουρκία παραβιάζει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Γιατί η Ελλάδα καθυστερεί την παραγωγή πετρελαίου και αερίου από τα κοιτάσματα που έχει ερευνήσει και έχει μελετήσει;

Στις έρευνες υδρογονανθράκων από τις αρχικές έρευνες μέχρι την εξόρυξη μεσολαβεί ένα διάστημα περίπου 15 ετών. Έχουμε διανύσει τα εννέα περίπου χρόνια. Εκτιμώ πως ή φέτος ή του χρόνου θα έχουμε τις πρώτες εξέδρες γεωτρήσεων στον Πατραϊκό, το Κατάκολο και τα Ιωάννινα. Θα έπρεπε από το 2017 να γίνουν οι διερευνητικές γεωτρήσεις και στη συνέχεια να περάσουμε στις παραγωγικές γεωτρήσεις.

Τι σημαίνει αυτό οικονομικά για την Ελλάδα;

Όλα εξαρτώνται από την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Μέχρι να μπει γεωτρύπανο, όλα είναι εκτιμήσεις. Το κοίτασμα του Πατραϊκού σύμφωνα με σοβαρές μελέτες των ΕΛΠΕ εκτιμάται ότι περιέχει 150.000.000 βαρέλια πετρέλαιο. Εκτιμάται λοιπόν ότι το κοίτασμα από μόνο του θα αποδώσει στο ελληνικό δημόσιο, το Ταμείο Αλληλεγγύης Γενεών σε βάθος τριακονταετίας, περίπου 5.000.000.000 ευρώ. Αυτό το ποσό εκτιμάται ότι θα προσφέρει το μικρομεσαίο κοίτασμα του Πατραϊκού. Η Ελλάδα μπορεί να έχει κατ’ εκτίμηση από δέκα έως και είκοσι Πατραϊκούς.

Φοβάστε «συνεκμετάλλευση» στο Αιγαίο;

Είναι μια λέξη που δεν την καταλαβαίνω. Ως Ελλάδα θα προχωρήσουμε στον καθορισμό των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο, νότια της Κρήτης, στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Ιόνιο, και θα αξιοποιήσουμε κάθε σπιθαμή χερσαίας και θαλάσσιας έκτασης. Στη δική μου λογική δεν υπάρχει ο όρος συνεκμετάλλευση.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19 Ιανουαρίου 2020