Σε τεντωμένο σχοινί που ανά πάσα στιγμή μπορεί να σπάσει βαδίζει η οικονομία με την αγορά εξαντλημένη και τους επαγγελματίες ψυχικά εξουθενωμένους μετά τα συνεχή άνοιξε- κλείσε, την ώρα που τα δημοσιονομικά περιθώρια στενεύουν και η κρατική στήριξη περιορίζεται. Σταδιακά, στόχευση του οικονομικού επιτελείου είναι η βοήθεια του κράτους να κατευθύνεται αυστηρά και μόνο στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν άμεσο πρόβλημα επιβίωσης και δεν έλαβαν ρευστότητα μέχρι τώρα.

Ο τρόπος και ο χρόνος απελευθέρωσης της αγοράς, οι δραστηριότητες δηλαδή που θα δώσουν ανάσα στην οικονομία, αλλά και στην ψυχολογία των πολιτών, εξελίσσεται σε έναν δυσεπίλυτο γρίφο με το μαχαίρι και το πεπόνι να το κρατάει ο… ιός. Απώτερος στόχος είναι η επιστροφή στην κανονικότητα και η αποσωλήνωση της οικονομίας να γίνει με πολύ προσεκτικά βήματα χειρουργικής ακρίβειας ώστε να μην οδηγηθεί ξανά σε λουκέτο η αγορά και καταλήξει ο…ασθενής. Μία λεπτή αδιόρατη κλωστή χωρίζει την επιτυχία από την αποτυχία.

Μετά τις επτά φάσεις της επιστρεπτέας προκαταβολής που αποδείχθηκε το πλέον δημοφιλές μέτρο για το μικρομεσαίο επιχειρείν, στις σκέψεις του οικονομικού επιτελείου είναι να ακολουθήσει και επιστρεπτέα 8 (με κριτήριο την πτώση του τζίρου για το τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου 2021), πιθανόν τον Μάιο, για την ολική επαναφορά των επιχειρήσεων και την διοχέτευση της αναγκαίας ρευστότητας στην αγορά στο νέο ξεκίνημα.

Τον ίδιο μήνα θα αρχίσει και η επιδότηση παγίων δαπανών (θα καλύπτονται δηλαδή μισθοί, εισφορές, φως, ενοίκια, ίντερνετ, εισφορές που καταβλήθηκαν το 2020) των πληττόμενων επιχειρήσεων, όχι με λεφτά στο χέρι αλλά με κουπόνια. Η δράση ύψους 500 εκατ. ευρώ θα καλύπτει έως και 90% τις ζημιές για τις ΜμΕ και κατά 70% για τις μεγαλύτερες. Αξίζει να σημειωθεί πως θα αφαιρούνται οι ενισχύσεις που ήδη δόθηκαν στις επιχειρήσεις από το κράτος όπως η κάλυψη ενοικίων.

Παράλληλα, τους επόμενους μήνες αναμένεται να τρέξει ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο με οδηγό το ΕΣΠΑ για να διευκολυνθεί η επανεκίννηση σε τουρισμό και εστίαση, με την ρευστότητα να εξαρτάται από το ύψος του τζίρου που έχει χαθεί.

Το βαρύ τίμημα του παρατεταμένου lockdown

Πάνω από 120 εκατ. ευρώ «κόστισε» τον Ιανουάριο (κατά τον οποίο για ένα διάστημα το λιανεμπόριο δούλεψε καθώς οι επιχειρήσεις ήταν ανοιχτές)το lockdown που επιβλήθηκε για τον περιορισμό της πανδημίας, στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παροχή καταλυμάτων και στην εστίαση.

Το πλήγμα που επιφέρει η COVID και τα περιοριστικά μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της οικονομικής αλυσίδας, ιδιαίτερα στους κλάδους των καταλυμάτων και της εστίασης, είναι σφοδρό και οι πληγές θα πάρει χρόνο για να επουλωθούν πλήρως.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι απώλειες ανήλθαν στα 126,5 εκατ. ευρώ, μία μείωση 74% σε σχέση με τον Ιανουάριο 2020.

Για τις επιχειρήσεις του κλάδου παροχής καταλυμάτων τα έσοδα τον Ιανουάριο 2021 ανήλθαν σε 19,4 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 74,0% σε σχέση με τον Ιανουάριο 2020.

Aπό το λουκέτο στο λιανικό εμπόριο έχουν «εξαερωθεί» από την αγορά περί τα 7 δισ. ευρώ με το μηνιαίο κόστος του lockdown (από χαμένα έσοδα και μέτρα στήριξης) να αγγίζει μόνο για τα ταμεία του δημοσίου τα 1,4 δισ. ευρώ, ενώ αν προστεθεί και ο πολύπαθος κλάδος της εστίασης που έχει κατεβάσει τις… κουτάλες από τον Νοέμβριο, το κόστος ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ, προκαλώντας ακατάσχετη αιμορραγία στα κρατικά ταμεία.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2020, ο χαμένος τζίρος των επιχειρήσεων λόγω πανδημίας έφτασε στο θηριώδες ύψος των 41,6 δισ. ευρώ. Το εμπόριο απώλεσε έσοδα 10 δισ. ευρώ, εστίαση και καταλύματα «μπήκαν μέσα» κατά 7 δισ. ευρώ ενώ η μεταποίηση είδε τον τζίρο της να μειώνεται κατά 7,1 δισ. ευρώ.

Τα ληξιπρόθεσμα χρέη ανήλθαν σε 10 δισ. ευρώ με το συνολικό ιδιωτικό χρέος σε εφορίες, ταμεία και τράπεζες να υπερβαίνει το ιλιγγιώδες ύψος των 260 δισ. ευρώ.

Όσο παρατείνεται το σφράγισμα της οικονομικής δραστηριότητας το κόστος απογειώνεται και ύφεση (αναμένεται να καταγραφεί διψήφιο ποσοστό κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021) βαθαίνει περαιτέρω, απειλώντας με «ξαφνικό θάνατο» χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν θα καταφέρουν να κρατήσουν το… κεφάλι έξω από τον υφεσιακό βάλτο.

Ελπιδοφόρες προοπτικές

Αν και οι ασφυκτικές συνθήκες που διαμορφώνει η πανδημία δεν ευνοούν τις θετικές ειδήσεις, μέσα σε αυτό το κλίμα η χώρα άντλησε το ποσό των 2,5 δισ. ευρώ με το ομόλογο 30ετίας το οποίο εξέδωσε μετά από 16 χρόνια με τις προσφορές να ξεπερνούν τα 26 δισ. ευρώ και το επιτόκιο να διαμορφώνεται στην περιοχή του 1,9%. Μπορεί τα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα που βρίσκονται τα επιτόκια διεθνώς να εξηγούν το χαμηλό επιτόκιο, ωστόσο ο συμβολισμός της κίνησης και τα αισιόδοξα μηνύματα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας που εκπέμπει στους επενδυτές διεθνώς, δεν μπορούν να αγνοηθούν.

Η γενική τάση που κυριαρχεί στην Ευρώπη για παράταση της δημοσιονομικής χαλάρωσης και για το 2022, αναμφισβήτητα λειτουργεί υπέρ της Ελλάδας καθώς επιτρέπει την διοχέτευση πόρων στις επιχειρήσεις που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη, ενώ τα πρώτα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, που αναμένονται το καλοκαίρι και οι ελπίδες για επανεκκίνηση του τουρισμού μέχρι τον Ιούνιο καλλιεργούν γόνιμο έδαφος για την άνθιση της οικονομίας.

Παράλληλα, στο 15,8% υποχώρησε τον Δεκέμβριο του 2020 το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας, από 16,4% τον Δεκέμβριο του 2019 και 16,2% τον Νοέμβριο του 2020, βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ.

Το σύνολο των απασχολουμένων, κατά τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, εκτιμάται ότι ανήλθε σε 3.880.364 άτομα. Οι άνεργοι προσέγγισαν 726.360 άτομα ενώ ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός έφτασαν τα 3.272.633 άτομα.

Αναμφίβολα, τα μέτρα στήριξης της εργασίας (αναστολές συμβάσεων, σύνδεση παρεμβάσεων ενίσχυσης ΜμΕ με διατήρηση θέσεων απασχόλησης κ.τ.λ.) που κάποια στιγμή θα αρθούν, έχουν παίξει τον κρισιμότερο ρόλο, με την πραγματική εικόνα να διαφαίνεται μόλις βγει από την μηχανική υποστήριξη η αγορά.

Την ίδια στιγμή, θετική πορεία κατέγραψαν οι ελληνικές εξαγωγές και τον Ιανουάριο 2021, καθώς χωρίς τα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν κατά 1% συγκριτικά με τον Ιανουάριο 2020, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών του ΣΕΒΕ.