Μεγάλη συζήτηση γίνεται τον τελευταίο καιρό σχετικά με την έλλειψη προσωπικού στον τουρισμό. Ήρθε λοιπόν η στιγμή να εξετάσουμε ορισμένους μύθους και να αντιμετωπίσουμε μερικές σκληρές αλήθειες, κυρίως για να προβληματιστούμε σε βάθος και, ακόμα και την ύστατη ώρα, για να λάβουμε διορθωτικά μέτρα.

Μύθος πρώτος: η έλλειψη προσωπικού στον τουρισμό είναι ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Ωστόσο, τα στοιχεία μας δείχνουν ότι υπάρχει διαχρονική έλλειψη προσωπικού η οποία σταθερά αυξάνεται. Για παράδειγμα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΝΣΕΤΕ, στην αιχμή της θερινής σεζόν του 2021 δεν καλύφθηκαν 53.249 θέσεις εργασίας από τις 244.124 θέσεις εργασίας που προβλέπονται βάσει οργανογράμματος στα ξενοδοχεία. Ακόμα και το 2019 που αποτελεί χρονιά-ρεκόρ με έσοδα που ξεπέρασαν τα 18 δισ. ευρώ είχε διαφανεί το πρόβλημα, αφού και τότε είχαν εντοπιστεί 20.000 κενές θέσεις εργασίας στα ξενοδοχεία.

Μύθος δεύτερος: η έλλειψη προσωπικού αφορά γενικά τον τουρισμό. Στην πραγματικότητα, η έλλειψη προσωπικού στον τουρισμό δεν είναι γενική αλλά πρωτίστως αφορά το επισιτιστικό σκέλος του, το οποίο παραδοσιακά βασίζεται σε περιστασιακούς εποχιακούς εργαζόμενους, συχνά όχι επαγγελματίες του κλάδου. Κατά την τελευταία τριετία, εξαιτίας της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, αρκετοί από τους περιστασιακά εργαζόμενους στον επισιτισμό αναζήτησαν και βρήκαν δωδεκάμηνη απασχόληση σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

Μύθος τρίτος: η εργασία στον τουρισμό πραγματοποιείται υπό συνθήκες γαλέρας. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν ανάλογες περιπτώσεις αλλά είναι μεμονωμένες και σίγουρα δεν αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία των τουριστικών επιχειρήσεων. Όπως σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, μπορεί κανείς να εντοπίσει κακούς επιχειρηματίες και στον τουρισμό, αλλά είναι λάθος να γενικεύουμε διότι στην πλειοψηφία των σοβαρών τουριστικών επιχειρήσεων οι συνθήκες εργασίας είναι εντός αποδεκτού πλαισίου.

Αλήθεια πρώτη: ο τουρισμός εξακολουθεί να αποτελεί στον στυλοβάτη της εθνικής μας οικονομίας, με την υψηλότερη συνεισφορά στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν της χώρας μας. Ωστόσο, ο τουρισμός αποτελεί μεν τα τελευταία 40 χρόνια την ατμομηχανή της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά σε μεγάλο βαθμό αναπτύχθηκε άναρχα και χωρίς συντονισμό. Ο προσεκτικός και μακροχρόνιος σχεδιασμός, όπως αρμόζει σε μία βαριά βιομηχανία εθνικής διάστασης, συχνά ήταν ανεπαρκής. Ταυτόχρονα, η έλλειψη τουριστικής παιδείας και συνείδησης του μέσου πολίτη είχε σαν αποτέλεσμα την αντιμετώπιση του τουρισμού ως την κότα που γεννά χρυσά αυγά... Ωστόσο, μία τέτοια κότα για να παραμείνει παραγωγική θα πρέπει να την φροντίζουμε και να την περιποιούμαστε!

Αλήθεια δεύτερη: η πανδημία διόγκωσε ένα ήδη υπαρκτό πρόβλημα. Η σύντομη τουριστική περίοδος του 2020 και του 2021 δημιούργησε συνθήκες ανασφάλειας στην πλειονότητα των εποχιακά εργαζομένων -ιδιαίτερα στο επισιτιστικό σκέλος- του τουρισμού, και πολλούς τους οδήγησε σε αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό ενώ ένα άλλο ποσοστό στράφηκε σε άλλους κλάδους με δωδεκάμηνη απασχόληση.

Αλήθεια τρίτη: οι συνθήκες εργασίας είναι δύσκολες και οι αποδοχές των εργαζομένων είναι χαμηλές. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο μισθός των εποχικά εργαζομένων το 2019 μειώθηκε κατά 11% συγκριτικά με το 2010 σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία τα έσοδα της χώρας από τον τουρισμό ήταν τα διπλάσια. Αυτό το γεγονός λειτουργεί αποτρεπτικά για αρκετούς εποχιακά εργαζόμενους στον τουρισμό. Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της προσφοράς και της ζήτησης, από τη στιγμή που υπάρχει σημαντικά υψηλότερη ζήτηση για εποχιακά εργαζόμενους σε σχέση με την προσφορά, είναι αναγκαίο να αντιληφθούν οι τουριστικές επιχειρήσεις ότι πρέπει να προσφέρουν υψηλότερες αποδοχές και καλύτερες συνθήκες εργασίας στους εργαζόμενους εάν θέλουν να προσελκύσουν υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό.

Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι, ο τουριστικός κλάδος έμμεσα και άμεσα αποτελεί τον σημαντικότερο κλάδο της Ελληνικής οικονομίας. Κακώς συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει βαριά βιομηχανία -ο τουρισμός είναι σαφέστατα η βαριά μας βιομηχανία! Είναι καιρός να ασχοληθούμε μαζί της σοβαρά.