Παρότι ημερολογιακά φτάνει κάθε χρόνο την 1η του Μάρτη, η άνοιξη για την επιστήμη δεν έρχεται... πραγματικά πριν την ημέρα εκείνη που έχει οριστεί ως Εαρινή Ισημερία. 

Και εάν οι περισσότεροι πιστεύουν πως η στιγμή αυτή, όταν δηλαδή ημέρα και νύχτα είναι ίσες σε διάρκεια, είναι σταθερά κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου, η πραγματικότητα είναι διαφορετική, ενώ η Εαρινή Ισημερία για το 2023 είναι σήμερα Δευτέρα 20 Μαρτίου στις 11.24 μ.μ. ώρα Ελλάδας.

Η Εαρινή Ισημερία είναι ένα αστρονομικό φαινόμενο, κατά το οποίο η ημέρα και η νύχτα έχουν την ίδια διάρκεια και ισχύει για ολόκληρο τον κόσμο. Η Εαρινή Ισημερία συμβαίνει από τις 19 έως τις 21 Μαρτίου για για το βόρειο ημισφαίριο και από τις 21 έως τις 23 Σεπτεμβρίου για το νότιο ημισφαίριο.

Εαρινή ισημερία ονομάζεται στο βόρειο ημισφαίριο, όπου ανήκει και η χώρα μας και σηματοδοτεί ως εκ της ονομασίας της την πρώτη ημέρα της άνοιξης, μιας από τις τέσσερις εποχές του έτους. 

Στη συνέχεια, η ημέρα μεγαλώνει και η νύχτα μικραίνει, ώσπου η ημέρα να φθάσει στο ζενίθ της κατά το θερινό ηλιοστάσιο της 21ης Ιουνίου. 

Αντίθετα, στο νότιο ημισφαίριο η ισημερία του Μαρτίου σηματοδοτεί την έναρξη του φθινοπώρου, γι’ αυτό καλείται φθινοπωρινή. Στη συνέχεια, η νύχτα μεγαλώνει και η ημέρα μικραίνει, ώσπου η νύχτα να φθάσει στο ζενίθ της κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο της 21ης Ιουνίου.

Σύμφωνα με το «National Geographic», οι ισημερίες υπολογίζονται με βάση την τροχιά της Γης γύρω από τον ήλιο, ενώ ο λόγος που δεν πραγματοποιούνται κάθε χρονιά την ίδια ημέρα, οφείλεται στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. 

Με βάση το ημερολόγιο αυτό, η διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους είναι στις 365,2425 ημέρες. Στην πραγματικότητα, το Γρηγοριανό Ημερολόγιο επινοήθηκε για να αντικαταστήσει το Ιουλιανό, με αφορμή την Εαρινή Ισημερία. 

Ειδικότερα, με βάση το Ιουλιανό Ημερολόγιο, η εαρινή ισημερία μετατοπιζόταν κατά μία μέρα κάθε 128 χρόνια, γεγονός μη επιθυμητό. Ως εκ τούτου, αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό, σύμφωνα με το οποίο η Εαρινή Ισημερία μετατοπίζεται μόλις μία ημέρα κάθε 3.300 χρόνια.

Οι άλλες γιορτές

Ως επίσημος ερχομός της άνοιξης, η ημέρα δε θα μπορούσε παρά να συμπίπτει με άλλες γιορτές που φτιάχτηκαν ακριβώς για να γιορτάσουν την ημέρα που η γη ανθίζει. Σύμφωνα με την καταγραφή του sansimera.gr, η Εαρινή Ισημερία αποτελεί την αφετηρία του ισχύοντος Περσικού ή Ιρανικού ημερολογίου και συμπίπτει με την Πρωτοχρονιά για τους Ιρανούς, αλλά και για πολλούς λαούς της Μέσης Ανατολής και Κεντρικής Ασίας. 

Η επομένη της εαρινής ισημερίας είναι η πρώτη ημέρα του Ινδικού Εθνικού Ημερολογίου και Πρωτοχρονιά για τους Ινδούς, ενώ είναι η αφετηρία για τον υπολογισμό της εορτής του Πάσχα, τόσο για τους Ιουδαίους, όσο και για τους Χριστιανούς. 

Και φυσικά, είναι μία από τις σπουδαιότερες γιορτές στο καλεντάρι των νεοπαγανιστών, καθώς συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης.

Αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι

Όπως έγραψε στο βιβλίο του «Ο ουρανός της Ελλάδας - Άνοιξη» ο αείμνηστος αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος, λόγω της εαρινής ισημερίας, στο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Μάρτιος είχε την πρωτοκαθεδρία, και έτσι η Πρωτοχρονιά γιορταζόταν την 1η Μαρτίου (καλένδες Μαρτίου).

Την ημέρα εκείνη η «εσπερία δύσις» του Ταύρου (δηλαδή όταν ο αστερισμός του Ταύρου έδυε μαζί με τον Ήλιο) σήμαινε και την αρχή του νέου έτους, ενώ οι Εστιάδες ιέρειες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας στην αγορά της Ρώμης. 

Την Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν επίσης και τα Ματρωνάλια, προς τιμήν της θεάς Ήρας, μητέρας του Άρη, καθώς και τα γενέθλια του ίδιου του Άρη (Mars), προς τιμήν του οποίου ο γιος του, ο μυθικός Ρωμύλος, έδωσε στον Μάρτιο το όνομα του πατέρα του, που θεωρούνταν γενάρχης των Ρωμαίων. 

Ο Μάρτιος για τους αρχαίους Έλληνες συνέπιπτε με τα τέλη του Ανθεστηρίωνα και τις αρχές του Ελαφηβολίωνα. Ήταν ο μήνας που γιόρταζε η Δήλος τον «μουσηγέτη θεό της», ενώ γιορταζόταν επίσης και ο Διόνυσος των Ελευθερών, μιας μικρής κωμόπολης στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας. 

Αργότερα, οι πολυήμερες γιορτές των «Διονυσίων εν άστει» στην Αθήνα ξεπέρασαν σε μεγαλείο όλες τις άλλες παρόμοιες γιορτές της περιφέρειας. 

Επίσης, με τα Διονύσια συνδέθηκαν και τα Ασκληπιεία, με θυσίες προς τιμήν του Ασκληπιού, και η πρώτη εμφάνιση των δραματικών αγώνων, στους οποίους διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μία τετραλογία και πέντε κωμικοί με μία κωμωδία ο καθένας.