Η εναρκτήρια συνάντηση του ευρωπαϊκού προγράμματος URBANOME, με θέμα την ίδρυση ενός πανευρωπαϊκού αστικού παρατηρητηρίου υγείας με την ενεργό συμμετοχή και συν-δημιουργία εκ μέρους των πολιτών έγινε σε ένα διήμερο, διαδικτυακά, με συμμετοχή 16 εταίρων από 10 ευρωπαϊκές χώρες. Συντονιστικό ρόλο έχει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής EnvELab και το ερευνητικό κέντρο HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Υγεία του ΚΕΔΕΚ ενώ συμμετέχει και το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής της Ιατρικής Σχολής.

Το ΑΠΘ ηγείται εξάλλου της πανευρωπαϊκής ομάδας έξι ερευνητικών προγραμμάτων με θέμα την αστική υγεία με εφαρμογές σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, και των εκπροσώπων του δικτύου Living Labs, που συμμετείχαν ενεργά στην εναρκτήρια συνάντηση του URBANOME. Ο συνολικός προϋπολογισμός της Ομάδας Αστικής Υγείας είναι πάνω από 30 εκ. Ευρώ.

Στο επίκεντρο η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη

Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα «URBANOME» συμπεριλαμβάνει δέκα Living Labs με στόχο την καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση όλων των εκφάνσεων της φυσικής και πνευματικής υγείας των κατοίκων των αστικών κέντρων. Επιπρόσθετα «παρακολουθεί» την υγεία των ίδιων των πόλεων με την καταγραφή των αέριων ρύπων, του κλίματος και της τάσης κλιματικής αλλαγής, του πρασίνου, των συνθηκών αερισμού κ.ά. Στόχος του προγράμματος είναι η λεπτομερειακή μέτρηση της έκθεσης των πολιτών σε παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την υγεία τους (περιβαλλοντική ρύπανση, καύσωνας, θόρυβος, λοιμογόνοι παράγοντες), ποσοτικοποιώντας την ανθρώπινη έκθεση και το αντίστοιχο ιικό φορτίο. Ακόμη, αναπτύσσει δείκτες για την μέτρηση και την πρόληψη προβλημάτων και αναπτύσσει καινοτόμα εργαλεία διαχείρισής τους. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος που αφορά στην αστική υγεία είναι 5 εκ. Ευρώ και η διάρκειά του τέσσερα χρόνια. Πόλεις –πιλότοι για την μελέτη και πιλοτική εφαρμογή των δεδομένων της έρευνας είναι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη μαζί με άλλες 9 πόλεις ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πολίτες- επιστήμονες

Το ερευνητικό πρόγραμμα URBANOME, αλλάζοντας τη φιλοσοφία διαχείρισης των θεμάτων ρύπανσης και ποιότητας ζωής, θέτει τους πολίτες στο επίκεντρο της διακυβέρνησης των σύγχρονων αστικών κέντρων, αναπτύσσοντας μια διαδραστική σχέση μεταξύ τους και δημιουργώντας πεδίο ανάπτυξης δράσεων και συναποφάσεων, οι οποίες έχουν ως στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας και της αύξησης της ποιότητας ζωής στις πόλεις.

Μοντέλο συνδημιουργίας

«Στόχος μας είναι η διαρκής και εξελικτική εμπλοκή του πολίτη , των τοπικών αρχών, των παραγωγικών φορέων, των οργανώσεων πολιτών, των κοινωνικών ομάδων. Όλοι μαζί συνδιαμορφώνουν ένα μοντέλο διακυβέρνησης και συνδημιουργούν για την καταγραφή των προβλημάτων αστικής υγείας, τη διερεύνηση των αιτίων και τη σύνθεση πρακτικών λύσεων που θα λαμβάνουν υπόψη κοινωνικοοικονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που οδηγούν σε ανισότητες σε ό,τι αφορά στην αστική υγεία. Γιατί αυτό που έχει σημασία δεν είναι απλώς να επιστρέψουμε στην κανονικότητά μας, αλλά σε μια βελτιωμένη κανονικότητα που βάζει την ανθρώπινη υγεία, την ευεξία και τη βιωσιμότητα στο κέντρο των προτεραιοτήτων μας. Η χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα της Γης θα πρέπει να σηματοδοτήσει μια συνολικότερη προσπάθεια όλων μας για την προώθηση της Πλανητικής Υγείας, ξεκινώντας από την υγεία στις πόλεις», τονίζει ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών της Παβία, Δημοσθένης Σαρηγιάννης.