Το ΣΤΕ απέρριψε την προσφυγή ενάντια στην κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης με τη μέθοδο της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, γεγονός που σηματοδοτεί εξελίξεις για το έργο.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προχωρήσει άμεσα η λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, όπως προέβλεπε η Αττικό Μετρό και θα αρχίσει η υλοποίηση του έργου και του σταθμού Βενιζέλου που παρέμενε αγκάθι στον όλο σχεδιασμό.

Υπό την προϋπόθεση πως από εδώ και πέρα όλα θα τρέξουν κανονικά και χωρίς άλλες καθυστερήσεις και προσκόμματα τότε το σύνολο του έργου της βασικής γραμμής του μετρό μπορεί ναι ολοκληρωθεί στις προβλεπόμενες ημερομηνίες, δηλαδή μέσα στο 2023.

Όπως ανέφερε σε ανάρτησή του βουλευτής της ΝΔ Στράτος Σιμόπουλος «η απόφαση αυτή αποτελεί δικαίωση όλων όσων από την αρχή είχαμε ταχθεί υπέρ της συγκεκριμένης λύσης και φυσικά του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνου Ζέρβα».

Μετά την απόφαση του ΣτΕ, ολοκληρώνεται η μελέτη κατασκευής του σταθμού και άμεσα μπαίνει ο εργολάβος για τις εργασίες απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων, κατασκευής του σταθμού και στη συνέχεια επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων. Αλλωστε πρόσφατα ο πρόεδρος της Αττικο Μετρό Νίκος Ταχιάος μιλώντας στο συνέδριο της Prodexpo North είχε τονίσει πως «από την στιγμή που θα έχουμε απόφαση για τον σταθμό Βενιζέλου δεν θα χρειαστεί πολύς χρόνος για την ολοκλήρωση των έργων. Μέσα σε περίπου έναν χρόνο και κάτι, εφόσον έχει τελειώσει η απόσπαση και η ανασκαφή είναι ρεαλιστικό να κατασκευαστεί η αποβάθρα, το οποίο είναι και το πιο κρίσιμο. Αν γίνει αυτό θα έχουμε ένα λειτουργικό μετρό πριν μπει σε εμπορική λειτουργία».

Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων: Θα τοποθετηθούμε αναλυτικά όταν το ΣτΕ δημοσιεύσει τη σχετική απόφαση

Η πρώτη αντίδραση στην απόφαση ήρθε από το σύλλογο ελλήνων αρχαιολόγων, που εξέδωσε ανακοίνωση, επιφυλασσόμενος να τοποθετηθεί με την επίσημη δημοσιοποίηση της απόφασης, αφήνοντας αιχμές για τις διαρροές που έφεραν το θέμα στην επικαιρότητα.

Τονίζεται:

«Ως Σύλλογος θα τοποθετηθούμε αναλυτικά, όταν το ΣτΕ δημοσιεύσει τη σχετική απόφαση, σύμφωνα με τη θεσμική διαδικασία», ανέφερε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), σχολιάζοντας δημοσιεύματα σχετικά με την απόφαση του ΣτΕ για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου.

«Τις τελευταίες ώρες έχουν δει το φως της δημοσιότητας δημοσιεύματα σχετικά με την απόφαση του ΣτΕ για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου. Τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές των συλλόγων και φορέων ενάντια στην υπουργική Απόφαση για την απόσπαση των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου. Η διαρροή τέτοιων δημοσιευμάτων από κυβερνητικούς κύκλους είναι μια ξεκάθαρα αντιθεσμική ενέργεια. Ως Σύλλογος θα τοποθετηθούμε αναλυτικά, όταν το ΣτΕ δημοσιεύσει τη σχετική απόφαση, σύμφωνα με την θεσμική διαδικασία», σημειώνει μεταξύ άλλων ο ΣΕΑ.

Το χρονικό ενός πολύπαθου έργου

Για να αντιληφθούμε πως φτάσαμε μέχρις εδώ θα χρειαστεί να πάμε σχεδόν 17 χρόνια χρόνια πίσω στο 2004. Τότε είχαμε την πρώτη γνωμοδότηση του ΚΑΣ (46/2004), με την οποία εγκρίνονταν η κατασκευή του έργου στο Μετρό Θεσσαλονίκης. Αυτό που αναφέρονταν σ΄ αυτή ήταν πως σε περίπτωση αποκάλυψης αρχαίων θα έπρεπε να βγει μία επικαιροποιημένη απόφαση. Κάποιοι λένε σήμερα ότι αυτό δείχνει πως από τότε υπήρχαν εκτιμήσεις πως θα βρεθούν αρχαιότητες κατά τις εργασίες στη χάραξη που είχε επιλεγεί.

Τον Απρίλιο του 2006, υπογράφεται η σύμβαση κατασκευής για το Μετρό Θεσσαλονίκης με αρχικό χρόνο ολοκλήρωσης τα 6,5 χρόνια.

Οι εργασίες στο σταθμό Βενιζέλου αρχίζουν τέσσερα χρόνια αργότερα. Όταν τα συνεργεία φτάνουν στα 7,5 μέτρα αρχίζουν να αποκαλύπτονται τα αρχαία.

Στις 24 Δεκεμβρίου 2012 σταματούν οι ανασκαφές γιατί έρχεται στο φως η Decumanus Maximus (η λεγόμενη και ως Μέση Οδός), αγωγοί και κατάλοιπα κτιρίων.

Ένα μήνα αργότερα στις 24 Ιανουαρίου 2013, λαμβάνεται η πρώτη απόφαση από το υπουργείο Πολιτισμού, για την απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων.

Στις 17 Ιουνίου 2013 ο Δήμος Θεσσαλονίκης αντιδρά και στέλνει επιστολή στο υπουργείο Πολιτισμού αιτούμενος την ακύρωση της απόφασης.

Λίγες μέρες αργότερα στις 9 Ιουλίου προσφεύγει στο ΣτΕ ζητώντας την αναστολή της απόφασης του ΥΠΠΟ.

Η ένσταση γίνεται δεκτή με την από 23.7.13 έκδοση απόφασης περί προσωρινής αναστολής της απόφασης.

Δύο ημέρες αργότερα, σύμφωνα με έρευνα του ypodomes.gr, η Αττικό Μετρό παραδίδει έκθεση για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με 5 διαφορετικά σενάρια.

Το πρώτο είναι η κατάργηση του σταθμού, το δεύτερο η μεταφορά του σταθμού σε νέα θέση, το τρίτο είναι η in situ κατασκευή (με την παραμονή των αρχαίων και ταυτόχρονη κατασκευή), το τέταρτο η κατασκευή με απόσπαση και επανατοποθέτηση και το πέμπτο η απόσπαση και φύλαξη τους στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά.

Το οριστικό πάγωμα του 2013

Πέντε μήνες αργότερα, στις 11 Δεκεμβρίου 2013, το ΣτΕ με την 528/2013 απόφαση παγώνει οριστικά τα έργα στο σταθμό Βενιζέλου, κάνοντας δεκτή την κύρια προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2014, έρχεται νέα γνωμοδότηση από το ΚΑΣ, σύμφωνα με την οποία για την περίπτωση της απόσπασης των αρχαιοτήτων θα πρέπει προηγουμένως να έχει γίνει και εγκριθεί μελέτη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων, να εγκριθεί η μελέτη απόσπασης και να εξασφαλιστεί ο χώρος εναπόθεσης τους.

Στις 26 Ιουνίου 2014, ο Δήμος Θεσσαλονίκης αντιδρώντας και πάλι καταθέτει αίτηση ακύρωσης κατά της υπουργικής απόφασης.

Στις 31 Οκτωβρίου 2014 με έγγραφό της η Αττικό Μετρό προς το υπουργείο Πολιτισμού ενημερώνει ότι έχουν σταματήσει οι εργασίες.

Στις 15 Δεκεμβρίου 2014, ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποστέλλει επιστολή στην Αττικό Μετρό ότι δέχεται τη λύση (των αρχών του 2014) και δίδεται εκ νέου θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ.

Όμως έξι μήνες μετά, στις 22 Ιουνίου 2015, με νέα επιστολή του ο Δήμος Θεσσαλονίκης στέλνει επιστολή στο ΥΠΠΟ με την οποία υποστηρίζει πλέον την λύση in situ. Στις 15 Σεπτεμβρίου το ΚΑΣ αποδέχεται να εξετάσει την νέα λύση για την κατασκευή του σταθμού. Η απόφαση λαμβάνεται χωρίς την παρουσία εκπροσώπου της Αττικό Μετρό.

Στις 6 Οκτωβρίου 2015 εκδίδεται υπουργική απόφαση για την in situ λύση και οκτώ μήνες αργότερα, σύμφωνα με το ypodomes.gr, έχουμε το περίφημο τετραπλό μνημόνιο Δήμου Θεσσαλονίκης-Υπουργείου Πολιτισμού-Αττικό Μετρό-Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Δημιουργείται πενταμελή ομάδα εργασίας η οποία στις 14 του ίδιου μήνα παραδίδει πρόταση για την νέα λύση.

Με απόφασή της όμως στις 26.11.16 η ολομέλεια του ΣτΕ, απορρίπτει το αίτημα που είχε καταθέσει ο δήμος Θεσσαλονίκης κατά της προηγούμενης απόφασης του ΥΠΠΟ και θεωρεί ως νόμιμη και δικαιολογημένη συνταγματικά την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαίων.

Ωστόσο στις 23 Ιανουαρίου 2017 η Αττικό Μετρό εγκρίνει τον ανασχεδιασμό με την in situ λύση, και την επομένη το ΚΑΣ γνωμοδοτεί θετικά. Στις 10 Φεβρουαρίου εκδίδεται υπουργική απόφαση για την πρόκριση της in situ λύσης.

Στις 29 Ιουνίου 2017 με απόφαση της Αττικό Μετρό δίδεται εντολή στην κοινοπραξία κατασκευής να ξεκινήσουν μελέτες για την προκριθείσα λύση Στις 29 Οκτωβρίου η επιχείρηση εγκρίνει επιπρόσθετη εκπόνηση οριστικών μελετών επιπέδου 1 (ΟΜ) για τα Η/Μ του σταθμού.

Στις 22 Απριλίου 2019, δηλαδή αφού έχουν περάσει 18 μήνες, δίδεται εντολή στην κοινοπραξία για οριστικές μελέτες (ΟΜ) επιπέδου 2 και προχωρά η κατασκευή της πλάκας οροφής του σταθμού Βενιζέλου, χωρίς πάντως να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση για τη νέα τροποποιημένη λύση.

Νέα «ρότα»

Στις 2 Σεπτεμβρίου 2019 επιστρέφονται όλες οι μελέτες και στις 18 Δεκεμβρίου 2019 το ΚΑΣ γνωμοδοτεί για την επιστροφή στη λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης.

Το Φεβρουάριο του 2020 δίνεται η εντολή για να προχωρήσουν οι οριστικές μελέτες (ΟΜ) επιπέδου 1 που είχαν ήδη εγκριθεί.

Το Μάρτιο του 2020 εκδίδεται η υπουργική απόφαση από το ΥΠΠΟ για την λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης.

Τον Ιούλιο του 2020 κατατίθεται η μελέτη της Korres Engineering στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης και παράλληλα δίδεται εντολή για να προχωρήσουν οι οριστικές μελέτες επιπέδου 2.

Η τελευταία απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ ανοίγει το δρόμο για να προχωρήσει το έργο για το οποίο όμως ο χρόνος πλέον μετρά αντίστροφα. Το Μετρό Θεσσαλονίκη έχει αντλήσει χρηματοδότηση από τρία διαδοχικά ΕΣΠΑ (2000-2007, 2007-2013, 2014-2020),

Είναι βέβαιο πως αν το έργο δεν ολοκληρωθεί στα πλαίσια αυτού του ΕΣΠΑ, μέσα στις ημερομηνίες που έχουν δοθεί, θα μπούμε σε περιπέτειες με απαίτηση επιστροφής των μεγάλων κονδυλίων που έχουν δοθεί από την ΕΕ.