H δύναμη του διαδικτύου και πιο συγκεκριμένα των social media αποδείχθηκε για ακόμα μια φορά στην υπόθεση της Efood και τον αγώνα των διανομέων. Η μαζική κινητοποίηση και το hashtag #cancel_efood έδειξαν πως όσο εύκολα μπορεί να ανέβει μια εταιρεία, τόσο εύκολα μπορεί να κατεδαφιστεί μετά από μια «λάθος διατύπωση», όπως χαρακτήρισε η εταιρεία το μήνυμά της προς 115 διανομείς με την… πρόταση να γίνουν freelancers.

Από την Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου, όταν στάλθηκε το επίμαχο μήνυμα έως το απόγευμα της Πέμπτης 23 Σεπτεμβρίου που η εταιρεία ανακοίνωσε την μετατροπή των συμβάσεων των διανομέων σε αορίστου χρόνου, η χώρα έζησε μια πρωτοφανή κινητοποίηση. Η κοινωνική κατακραυγή αποτυπώθηκε σε ένα κίνημα προτροπής διαγραφής της εφαρμογής από τα κινητά, σε πτώση των παραγγελιών έως και 40%, σε μηχανοκίνητες πορείες σε μεγάλες πόλεις αλλά και πολιτική αντιπαράθεση πάνω στον εργασιακό νόμο και όσα επιτρέπει.

Ταυτόχρονα, τα αντανακλαστικά της εταιρείας ήταν σχετικά γρήγορα, με την αναδιατύπωση που προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, τις συναντήσεις με εργαζομένους και τελικώς την ικανοποίηση των αιτημάτων τους.

«Επεξεργαζόμαστε όσα ανακοίνωσε η Efood. Πρέπει να δούμε αν οι συμβάσεις θα υπογραφτούν με την ίδια την εταιρεία ή την υπεργολαβική εταιρεία «ManPowerGroup Ελλάδας» που μας υπενοικιάζει. Εμείς θέλουμε συμβάσεις απευθείας με την Efood» λέει στη «ΜτΚ» ο Βασίλης Κεφαλάς, διανομέας για την Efood και εκπρόσωπος της επιτροπής αγώνα διανομέων.

Οι διανομείς δηλαδή προτιμούν να σταματήσουν να συνεργάζονται με την «ManPowerGroup» και να είναι εργαζόμενοι της Efood. «Με την υπενοικίαση τους δίνεται η δυνατότητα να μπορούν να μας μετατρέψουν ανά πάσα στιγμή σε freelancers. Έτσι δεν τίθεται θέμα για εξαρτημένη σχέση εργασίας» εξηγεί ο Νίκος, που εργάζεται ως διανομέας στην εταιρεία. Τον συναντήσαμε κατά την διάρκεια διαμαρτυρίας στο άγαλμα του Ελ. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη και όταν τον ρωτήσαμε τι θα σήμαινε η μετατροπή τους σε freelancers απάντησε: «Αυτό θα σήμαινε πως θα πληρωνόμασταν για κάθε παραγγελία 2 ευρώ και κάτι. Θα έπρεπε να τρέχω κυρίως σε ώρες αιχμής, να κυνηγάμε τις «καλές» περιοχές και καλά μαγαζιά που έχουν παραγγελίες. Το άγχος θα μεγάλωνε αν υπήρχε καθυστέρηση και θα ζούσαμε σε καθεστώς πλήρης ανασφάλειας. Φυσικά, θα προκαλούσε και ανταγωνισμό μεταξύ μας».

Η απληστία ήταν το «λάθος» τελικά;

Η Efood γεννήθηκε μέσα στα χρόνια της κρίσης και εξελίχθηκε σε μια εποχή που το κινητό γινόταν η προέκταση του χεριού των νέων λόγω των social media. Το 2012 έκανε την εμφάνισή της αλλά σε υπηρεσίες διανομής αξιώθηκε τα τελευταία χρόνια, ενώ η υπηρεσία διανομής στη Θεσσαλονίκη άρχισε μόλις τον περασμένο Ιούνιο.

Η δημοφιλής πλατφόρμα, που ανήκει στην οnline delivery και πουλήθηκε το 2015 στη γερμανική εταιρεία Delivery Hero, προσφέρει δυο δυνατότητες στους πελάτες της: την παρουσίαση και καταχώρηση σε λίστες που φέρνει αύξηση των παραγγελιών αλλά και την διανομή. Στην πρώτη περίπτωση, όπου ο επιχειρηματίας στέλνει τις παραγγελίες με δικό του διανομέα, η εταιρεία κρατά ποσοστό 15% επί των παραγγελιών, ενώ αν διαθέτει και την διανομή η εταιρεία παρακρατά το 25%. Οι χρήστες έχουν επιπλέον χρέωση από την πλατφόρμα ανάλογα με την απόσταση του σημείου παραλαβής και παράδοσης. Παρόμοιες είναι οι προδιαγραφές των συμφωνιών και στις υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου.

Οι παραγγελίες που δέχεται η εφαρμογή ξεπερνούν κατά μέσο όρο τις 200.000 ημερησίως, ενώ ο κύκλος εργασιών της εταιρείας το 2020 έφτασε τα 64,4 εκατ. ευρώ. Ήταν μια αύξηση 49% που αποδίδεται στην πανδημία και στην επιβολή καραντίνας, με τους πολίτες να κάθονται σπίτι και να παραγγέλνουν από γλυκά μέχρι λουλούδια.

Έως τώρα η πλατφόρμα λειτουργούσε ως win-win για όλους. Οι καταστηματάρχες γλιτώνουν τον μισθό του διανομέα και εξυπηρετούνται από την εταιρεία μόνο όταν έχουν παραγγελίες. Από την άλλη οι διανομείς είχαν συμβάσεις αντί για μεροκάματα και η εταιρεία κέρδιζε χρήματα συντονίζοντας τις παραδόσεις.

Τα κέρδη της εταιρείας ήταν τεράστια αλλά προφανώς ήθελε να τα αυξήσει ακόμα περισσότερο. Βασιζόμενοι στο νόμο, προσπάθησαν να μετατρέψουν τους διανομείς σε freelancers που θα σήμαινε μικρότερο κόστος και μηδενικό ρίσκο, καθώς δεν θα υπήρχε εργασιακή εξάρτηση με τους διανομείς. Όμως, η φαινομενική «απληστία» γύρισε μπούμερανγκ καθώς μέσα σε 2 μέρες η Efood έχασε χιλιάδες χρήστες και έπεσε στο 1 (δηλαδή στο ναδίρ) στην αξιολόγηση του Google Play.

Η εκτόξευση στην κορυφή

Με πολλή και έξυπνη δουλειά, ισχύ στα social media και συνεχή εξέλιξη η Efood έγινε «leader» στην εστίαση και διαμόρφωσε μια νέα αγορά με νέους κανόνες ανταγωνισμού. Τα καταστήματα λόγω της πλατφόρμας, άρχισαν να προσέχουν περισσότερο την εικονική τους βιτρίνα από το φυσικό κατάστημα, καθώς πελάτες νοιάζονταν πλέον μόνο για τις προσφορές, τις γεύσεις κι αν τα πιάτα διαθέτουν αισθητική που θα προσελκύσει likes στο Instagram.

Μάλιστα, κάποια μαγαζιά βασίζονται αποκλειστικά στις ηλεκτρονικές παραγγελίες και το μόνο προσωπικό που διαθέτουν είναι για την κουζίνα. Έτσι, άρχισαν να επενδύουν στην ίδια την πλατφόρμα που δίνει δυνατότητα στους πελάτες της να επιλέξουν την απόδοσή τους ανάλογα με τα χρήματα που θα διαθέσουν για προώθηση.

Επίσης, τα τεχνολογικά συστήματα που βασίζονται στο GPS, δίνουν τον απόλυτο έλεγχο σε καταστηματάρχες και καταναλωτές για την παραγγελία, ενώ καταργήθηκαν οι χάρτες και οι διανομείς ακολουθούν τις οδηγίες πλοήγησης που δίνει η εφαρμογή.

Efood ψηφίζουν οι διανομείς

Εκτός από τις παροχές σε καταναλωτές και καταστηματάρχες, η εταιρεία προσέφερε νέα εργασιακά δεδομένα και στους διανομείς. Όπως λένε διανομείς στη «ΜτΚ» προτιμούν να δουλεύουν στην Efood παρά ως εργαζόμενοι σε ένα κατάστημα.

«Έχω δουλέψει ως διανομέας και σε μικρά μαγαζιά και είναι χειρότερα. Εκεί δεν δίνουν ούτε ένσημα, ούτε δώρα. Στην Efood μάς δίνουν όλα τα προβλεπόμενα και πληρωνόμαστε εξτρά τα Σαββατοκύριακα και τις βραδινές βάρδιες» λέει ο Νίκος, σημειώνοντας πως «σε ένα σουβλατζίδικο μπορεί μια ημέρα που δεν έχει δουλειά να σου δώσουν ρεπό και να χάσεις το μεροκάματο».

Ο Νίκος δουλεύει 6ωρο καθημερινά ως διανομέας, αλλά όπως λέει υπάρχουν και άλλες επιλογές για 4 ή 7 ώρες. «Ο μισθός είναι βασικός ανάλογα τι επιλέγεις να δουλέψεις. Σε φυσιολογικά πλαίσια διαμορφώνεται, καθώς πληρωνόμαστε 4 ευρώ την ώρα» σημειώνει.

Οι δυσκολίες μιας βάρδιας

Ο Μιχάλης εργάζεται για την Efood από πέρυσι το φθινόπωρο. «Είναι καλύτερα από το να δουλεύεις διανομέας αποκλειστικά σε ένα μαγαζί» αναφέρει. Ωστόσο, σίγουρα η βάρδια στην συγκεκριμένη εταιρεία είναι διαφορετική από το να έχεις βάση σε ένα τοπικό μαγαζί.

«Αρχικά δεν έχουμε που να κάτσουμε. Οι αποστάσεις που διανύουμε καθημερινά είναι τεράστιες. Μέσα σε μια βάρδια μπορεί να κάνεις ακόμα 180 χλμ.» σημειώνει. Μετά από διαμαρτυρίες διανομέων, λήφθηκαν μέτρα για τις αποστάσεις και η πόλη χωρίστηκε σε ζώνες. «Τον χειμώνα όλη η πόλη ήταν μια ζώνη, πλέον έχουμε μια πιο κλειστή ακτίνα στο σύστημα για να μας επιλέγει. Ωστόσο, μπορεί το κατάστημα να είναι κοντά σου αλλά η παράδοση χιλιόμετρα μακριά και πάλι. Το κάθε κατάστημα δικαιούται να στείλει παραγγελία ως και 7,5 χλμ. από το σημείο που βρίσκεται. Μετριούνται όμως σαν ακτίνες, όχι κυριολεκτικά σαν χιλιόμετρα, δηλαδή από τα Δικαστήρια έως την Καλαμαριά η πλατφόρμα καταγράφει την απόσταση έως –4 χλμ».

Μετά από διεκδικήσεις, όπως λέει ο Μιχάλης, κέρδισαν τα έξοδά τους για βενζίνη. «Το μηχανάκι το βάζουμε εμείς και μέχρι πρόσφατα πληρώναμε την βενζίνη. Πλέον, μας δίνουν το ποσοστό που αναλογεί για την απόσταση από το μαγαζί προς το σημείο παράδοσης».

Η μεγαλύτερη δυσκολία όμως για τους συγκεκριμένους διανομείς είναι η αναμονή σε διάφορα σημεία της πόλης. «Είμαστε εκτεθειμένοι συνεχώς στις καιρικές συνθήκες. Περιμένουμε συνήθως έξω από καταστήματα που πιστεύουμε θα έχουν παραγγελίες, βάσει της εμπειρία μας». Πάντως, η εταιρεία στις πρόσφατες εξαγγελίες συμπεριέλαβε την αποζημίωση δικύκλου, πλήρη επαγγελματικό εξοπλισμό (κράνος, μπουφάν, κουτί, κ.τ.λ.), ακόμη και προστασία στις δύσκολες καιρικές συνθήκες με κατάργηση βάρδιας.