Σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί κάπως η κατάσταση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θέτει σε εφαρμογή το «καλάθι του νοικοκυριού». Πρόκειται για μία λίστα με 51 προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, για τα οποία οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ θα διατηρήσουν, κατά το δυνατόν, σταθερές τις τιμές τους. Θα πρόκειται για μία εθελούσια και μη δεσμευτική συμφωνία για τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Κάθε αλυσίδα σούπερ μάρκετ θα επιλέξει τα πιο φθηνά προϊόντα που εμπίπτουν στις σχετικές κατηγορίες και θα τα βάλει στο δικό της «καλάθι». Στα προϊόντα αυτά, που θα φέρουν σχετική σήμανση, οι αυξήσεις θα είναι μηδενικές ή πολύ μικρές σε σχέση με τα υπόλοιπα. Ουσιαστικά ο καταναλωτής θα έχει να συγκρίνει πόσο κοστίζει η ίδια λίστα βασικών καταναλωτικών προϊόντων σε διαφορετικά σούπερ μάρκετ, με στόχο να λειτουργήσει καλύτερα ο ανταγωνισμός.
Όπως εξηγεί στη «ΜτΚ»ο Γιάννης Μασούτης, Διευθύνων Σύμβουλος της Διαμαντής Μασούτης ΑΕ «θα επιλέξουμε 50 προϊόντα την καλύτερη τιμή που θα μπορέσουμε να προσφέρουμε. Ο κάθε ένας θα κάνει τη δική του πρόταση ανά είδος, με βάση το πόσο έχει ανέβει η τιμή που προσφέρουν οι προμηθευτές». Ο ίδιος κάνει λόγο για καλή συνεργασία του κλάδου με το υπουργείο Ανάπτυξης και θεωρεί ότι με την πλατφόρμα e-καταναλωτής αλλά και το «καλάθι του νοικοκυριού» ο καταναλωτής θα μπορεί να ενημερώνεται και να συγκρίνει τιμές. «Εμείς θέλουμε να υπάρχει η σύγκριση» λέει εμφατικά.
Το πλαίσιο λειτουργίας του «καλαθιού» θα ανακοινωθεί σε περίπου 10 μέρες, αφού στο μεταξύ εξεταστεί και εγκριθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μένει να αποσαφηνιστεί αν θα τεθεί όριο ως προς το ανώτατο ποσοστό αύξησης, ή το κάθε πότε μπορεί να αλλάζει η τιμή ενός προϊόντος του «καλαθιού». Το κατά πόσο οι τιμές θα παραμείνουν σταθερές και για πόσο χρονικό διάστημα εξαρτάται και από τις τιμές που θα δώσουν οι προμηθευτές. Σε συναντήσεις που είχε προ ημερών ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης ζήτησε από το Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων να συμμετάσχει στην προσπάθεια για το «καλάθι του νοικοκυριού», «έτσι ώστε να ‘χτίσουμε’ ένα καλάθι προϊόντων που θα προσφέρεται στον Έλληνα καταναλωτή στις χαμηλότερες δυνατές τιμές, κάτω από τον πληθωρισμό».
Αυξήσεις 45% στο χαρτί και 50% στη ζάχαρη
«Οι αυξήσεις μας προβληματίζουν όλους. Κανείς δεν θέλει να ανεβάσει την τιμή, γιατί θα λειτουργήσει εις βάρος της κατανάλωσης. Τα σούπερ μάρκετ με τα δικά τους έξοδα καλύπτουν την αύξηση στο λειτουργικό κόστος, δεν αυξάνουν το ποσοστό κέρδους και καταβάλλουν κάθε προσπάθεια να συγκρατήσουν τις αυξήσεις, στο βαθμό που μπορούν να επηρεάσουν τις τελικές τιμές» υποστηρίζει ο κ. Μασούτης. Κατά τον ίδιο όλα αρχίζουν από τη βιομηχανία, τις πρώτες ύλες και το μεταφορικό κόστος. «Και ο βιομήχανος προχωρά σε αυξήσεις από ανάγκη, όσο ανεβαίνουν οι πρώτες ύλες και τα έξοδα μεταφοράς. Όλοι είναι συμπιεσμένοι, και η βιομηχανία και το λιανεμπόριο. Δίνουν την εντύπωση ότι βγάζουν πολλά κέρδη, αλλά φέτος θα δούμε οριακά κέρδη ή και ζημίες» λέει.
Στέλεχος μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ, που προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, εξηγεί στη «ΜτΚ» ότι ενώ παλαιότερα οι συμφωνίες με τους προμηθευτές γινόταν σε ετήσια βάση, «πλέον διαπραγματευόμαστε ανά 2-3 μήνες, γιατί το ζητά η βιομηχανία. Αν δεν μπορεί ο παραγωγός να παραδώσει προϊόν στην τιμή που συμφωνήσαμε, μας πιέζει, γιατί ξέρει ότι δεν μπορούμε να έχουμε άδεια τα ράφια». Ο ίδιος διαπιστώνει αυξήσεις στα τιμολόγια αγοράς που φτάνουν έως και 45% στο χαρτί, σε σχέση με πέρσι, ενώ η άνοδος στην τιμή της ζάχαρης, που φτάνει έως και 50% το τελευταίοι τρίμηνο, έχει παρασύρει προς τα πάνω και όλες τις τιμές στα είδη αρτοζαχαροπλαστείου.
Υπάρχει αισχροκέρδεια;
Όπως και να έχει, ο καταναλωτής, που είναι ο τελικός αποδέκτης αυτών των αυξήσεων, ερμηνεύει τις μεγάλες αυξήσεις που βλέπει στο ράφι ως αισχροκέρδεια. «Δεν μπορεί να γίνει αισχροκέρδεια. Ελεγχόμαστε ώστε το ποσοστό του κέρδους σε κάθε είδος και κάθε προϊόν να είναι ίσο ή μικρότερο από πέρσι» υποστηρίζει ο κ. Μασούτης.
Αντίθετη άποψη έχει ο Νίκος Τσεμπερλίδης, πρόεδρος του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών. «Έως και το 50% του πληθωρισμού οφείλεται στην αισχροκέρδεια και δεν διαμαρτύρεται κανένας, η πολιτεία δεν κάνει ελέγχους, δεν δίνει ονόματα. Πραγματικοί έλεγχοι είναι δύσκολο να γίνουν γιατί οι ελεγκτές δεν έχουν στη διάθεσή τους τα πραγματικά κοστολογικά στοιχεία, που διαμορφώνουν το περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων» υποστηρίζει. Είναι χαρακτηριστική η παροιμία που επαναλαμβάνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας: «Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται». Σχολιάζει μάλιστα ότι μεγάλες αυξήσεις είδαμε ακόμα και πριν από τον πόλεμο, σε προϊόντα που βρισκόταν ήδη στις αποθήκες, όπως το ελαιόλαδο που είχε συγκομισθεί και πωληθεί ήδη από τον Φεβρουάριο. Όσο για το ηλιέλαιο «οι τιμές αυξήθηκαν αδικαιολόγητα, ενώ υπήρχαν στις αποθήκες προμήθειες για έξι μήνες» λέει. «Τρεις μήνες που έχουμε χαμηλότερη τιμή στην ενέργεια, λόγω επιδότησης, θα μεταφερθεί η μείωση του ενεργειακού κόστους στην τιμή του τελικού προϊόντος;» διερωτάται.
Ως προς το «καλάθι του νοικοκυριού» o ίδιος είναι επιφυλακτικός. «Το καλάθι είναι εθελοντικό, όποιος θέλει το κάνει. Εξάλλου τα σούπερ μάρκετ δεν δεσμεύτηκαν ότι θα κρατήσουν τις σημερινές τιμές».
Στροφή στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας
Τα χρόνια της κρίσης οι καταναλωτές στράφηκαν στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, δηλαδή προϊόντα που παράγονται για λογαριασμό του κάθε σούπερ μάρκετ, έχουν τη δική του επωνυμία και πωλούνται σημαντικά φθηνότερα από τις «επώνυμες» μάρκες. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, παράλληλα με τη μείωση της ποσότητας των προϊόντων που γεμίζει το εβδομαδιαίο καλάθι του σούπερ μάρκετ.
Ο Γιάννης Μασούτης Διευθύνων Σύμβουλος της αλυσίδας σούπερ μάρκετ «Μασούτης» διαπιστώνει ότι ήδη παρατηρείται μείωση στον όγκο της κατανάλωσης και προβλέπει ότι ο κόσμος θα στραφεί σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, κάτι που συνέβαινε κατά κόρον τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης.
Τις ίδιες διαπιστώσεις κάνει και ο Γιάννης Πηλίδης, πρόεδρος της Ένωσης Μικρομεσαίων Μάρκετ Ελλάδας και γενικός διευθυντής της «Συνεργαζόμενοι Παντοπώλες ΑΕ». Σύμφωνα με την εκτίμησή του, το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας αυξήθηκε από 20% σε 25%, ενώ μείωση στον όγκο των πωλήσεων είναι στο 15% σε ετήσια βάση. «Ενώ οι τιμές είναι αυξημένες, τα σούπερ μάρκετ κάνουν τον ίδιο τζίρο, δηλαδή ο καταναλωτής αγοράζει λιγότερα» λέει και προβλέπει ότι η κατάσταση θα γίνει πιο δύσκολη όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία. «Δεν είναι μόνο στην Ελλάδα οι ανατιμήσεις, από τη στιγμή που το ενεργειακό κόστος έχει διπλασιαστεί και τα μεταφορικά έχουν τετραπλασιαστεί.
Ο Δρ. Λευτέρης Κιοσές, διευθυντής στο Ινστιτούτο Ερευνών Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών εκτιμά ότι η μείωση στον όγκο της κατανάλωσης είναι πολύ μικρότερη, της τάξης του 3%, αλλά αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι σε πολλές τουριστικές περιοχές καταγράφηκε αύξηση της κατανάλωσης. Ο ίδιος προβλέπει ότι θα συνεχίσουμε να βλέπουμε αυξήσεις, όσο φτάνουν στο λιανεμπόριο ανατιμήσεις από την αλυσίδα παραγωγή προϊόντων και πρώτων υλών και ότι οι καταναλωτές θα στραφούν σε μεγάλο βαθμό στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Η απορία του «τι πήρα και κοστίζει τόσο;»
«Φυσικά και θα κοιτάξουμε τις τιμές σε γάλα, ψωμί, τυρί των οποίων οι τιμές ανεβαίνουν ανησυχητικά, όμως τα βασικά είδη είναι ανελαστικές δαπάνες» λέει η Μαρία Χρόνη, ιδιωτική υπάλληλος και μητέρα δύο παιδιών. «Θα περικόψουμε τις ‘πολυτέλειες’ όπως κάποια πιο ιδιαίτερα προϊόντα ή κάποια έξτρα για το τραπέζι μας. Με αγχώνει η αύξηση των τιμών αλλά και η πτώση της ποιότητας των πρώτων υλών. Σκέφτομαι μήπως ωθηθούμε σε χαμηλότερα ποιοτικά προϊόντα προκειμένου να γεμίσει το καλάθι του νοικοκυριού. Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση μας ξεπερνά».
«Προ ημερών αγόρασα μισό κιλό φέτα και χαρτί υγείας και έπαθα σοκ στο ταμείο. Ο λογαριασμός ήταν 12 ευρώ!» λέει η συνταξιούχος Έλπη Μυτελούδη, επαναλαμβάνοντας, χωρίς ακόμη να μπορεί να το πιστέψει: «Μισό κιλό φέτα και μία συσκευασία χαρτί υγείας 12 ευρώ;». Κάποτε η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ ήταν για την ίδια μία ευχάριστη βόλτα. Πλέον εξελίσσεται σε σαφάρι της χαμηλότερης τιμής.
Η Άννα Κ. δουλεύει επί 35 χρόνια σε μεγάλο σούπερ μάρκετ της Θεσσαλονίκης. «Παλιά έβλεπα χαμογελαστά πρόσωπα. Από την κρίση και μετά βλέπω ο κόσμος είναι κατηφής και εκνευρισμένος. Πλέον βλέπω την απορία ζωγραφισμένη στο πρόσωπο των πελατών. Σαν να αναρωτιούνται ‘μα τι πήρα και μου ζητάν αυτό το ποσό στο ταμείο;’. Καμιά φορά ξαναβλέπω και εγώ το λογαριασμό, μήπως κατά λάθος ‘χτύπησα’ στην ταμειακή δύο φορές το ίδιο προϊόν» μας λέει. Το τελευταίο διάστημα διαπιστώνει ότι άνθρωποι της μεσαίας τάξης αγοράζουν λιγότερα και προτιμούν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, «όχι μόνο χαρτικά και απορρυπαντικά αλλά και τρόφιμα, όπως ζυμαρικά, γιαούρτια». Τη ρωτήσαμε κάθε πότε αλλάζουν οι τιμές στο σούπερ μάρκετ που δουλεύει. «Παλαιότερα οι τιμές άλλαζαν κάθε μήνα, τώρα στα λεγόμενα «ταχυκίνητα» προϊόντα αλλάζουν κάθε δεκαπενθήμερο ή και κάθε εβδομάδα, αναλόγως το είδος. Κάποτε οι αυξήσεις ήταν σε μονοψήφιο αριθμό λεπτών του ευρώ, τώρα οι νέες τιμές είναι 20, 30, 50 λεπτά ή και ένα ευρώ». Αυτό που της έκανε μεγαλύτερη εντύπωση το τελευταίο διάστημα ήταν η τιμή στο χαρτί υγείας. «Η συσκευασία των 20 τεμαχίων σε επώνυμες μάρκες έφτασε τα 18 ευρώ, χωρίς την έκπτωση. Μα, 18 ευρώ για χαρτί υγείας;».
Χαρτί υγείας από 3,30 ευρώ στα 6,20 ευρώ μέσα σε 10 μήνες
Ο πληθωρισμός στη χώρα μας παραμένει στα ύψη -συγκεκριμένα ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Σεπτέμβριο ήταν αυξημένος κατά 12% σε σχέση με τον ίδιο μήνα πέρσι. Όμως είναι άλλο να βλέπεις ένα ποσοστό που εκφράζει το μέσο όρο,και άλλο να διαπιστώνεις τις αυξήσεις στο δικό σου «καλάθι του σούπερ μάρκετ».
Μιας και δεν υπάρχουν εύκολα προσβάσιμα στοιχεία για να συγκρίνουμε τις τιμές που ίσχυαν πριν από μερικούς μήνες, ανατρέξαμε στις δικές μας παραγγελίες, που έγιναν μέσω ίντερνετ από το ίδιο σούπερ μάρκετ και καταγράψαμε τις τιμές στα ίδια προϊόντα στη διάρκεια των μηνών. Η σύγκριση ήταν αποκαλυπτική!
Αγελαδινό γάλα, πλήρες, ιδιωτικής ετικέτας κόστισε 1,05 ευρώ τον Φεβρουάριο του 2022. Η τιμή του έφτασε το 1,21 ευρώ στις 14 Ιουνίου, δύο εβδομάδες αργότερα το 1,41 ευρώ, κι από 1,44 ευρώ την 1η Σεπτεμβρίου έφτασε να πωλείται 1,57 στις 12 Σεπτεμβρίου.
Gouda σε φέτες, συσκευασία 340 γρ. κόστιζε 4,16 ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο, έφτασε τα 4,36 ευρώ τον Απρίλιο, 4,60 ευρώ τον Αύγουστο και σήμερα πωλείται προς 4,91 ευρώ.
Στραγγιστό 8% 2+1 δώρο πωλούνταν προς 2,19 ευρώ τον Ιανουάριο, έφτασε τα 2,62 ευρώ στα τέλη Μαΐου, τα 2,90 ευρώ τον Αύγουστο και σήμερα πωλείται προς 3,44 ευρώ.
Ρολό κουζίνας, ιδιωτικής ετικέτας, 1 κιλό κόστιζε 1,90 ευρώ στα τέλη Δεκεμβρίου 2021, έφτασε τα 2,35 στις 17 Μαρτίου 2022 και πωλείται προς 3,15 ευρώ σήμερα, και αυτό με έκπτωση, γιατί η αρχική τιμή προσδιορίστηκε στα 4,47 ευρώ.
Χαρτί υγείας, ιδιωτικής ετικέτας 1.200 γρ. πωλούνται προς 3,30 ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο, έφτασε τα 3,50 ευρώ τον Απρίλιο και σήμερα, η ίδια συσκευασία πωλείται προς 6,20 ευρώ!
Ρύζι καρολίνα 1 κιλό στα τέλη Δεκεμβρίου πωλούνταν προς 3,39 ευρώ και σήμερα έφτασε τα 3,60 ευρώ.
Απορρυπαντικό πλυντηρίου σε σκόνη 70 μεζούρες τον Απρίλιο κόστιζε 9,90 ευρώ και σήμερα 10,90 ευρώ με την έκπτωση, ενώ η αρχική τιμή πήγε στα 17,61 ευρώ.
Μαργαρίνη με γιαούρτι 225 γρ πωλούνταν προς 1,13 ευρώ τον Φεβρουάριο, 1,20 ευρώ τον Ιούνιο και σήμερα πωλείται προς 1,95 ευρώ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16.10.2022