Το εκλογικό θρίλερ της περασμένης εβδομάδας ολοκληρώθηκε με τη νίκη του Τζο Μπάιντεν, με τουλάχιστον 273 εκλέκτορες, δίνοντας στον υποψήφιο των Δημοκρατικών και πρώην Αντιπρόεδρο της χώρας, τον τίτλο του 46ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Η επινίκια ομιλία του σηματοδότησε μία νέα σελίδα για την πορεία των ΗΠΑ με την θητεία του Τραμπ να περνά στην ιστορία ως «ιδιόμορφη τετραετία». Ο Μπάιντεν ξεκαθάρισε πως «θα χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη της ισότητας, της δικαιοσύνης και της ελπίδας για να κερδίσουμε τις μάχες της εποχής μας, όπως η πανδημία, ο συστημικός ρατσισμός, η οικονομία, η κλιματική αλλαγή» και ταυτόχρονα έθεσε τους άμεσους στόχους του τόσο για το εσωτερικό των ΗΠΑ όσο για τις σχέσεις τους με τον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα με δήλωση του Μπάιντεν στους Times της Νέας Υόρκης, ο νέος Πρόεδρος επιθυμεί να δώσει τέλος στο δόγμα “America First”, ένα σλόγκαν που έκανε εσωστρεφή την Αμερική και την περιόρισε εντός των συνόρων της.
Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι «καυτές πατάτες» στα χέρια του νέου πλανητάρχη καθώς ο Τραμπ κατάφερε μέσα σε τέσσερα χρόνια να κλονίσει παραδοσιακές πολιτικές και να καταστρέψει συμμαχίες ετών με το Βερολίνο να ελπίζει πλέον σε νέες διμερείς σχέσεις ενώ η Ρωσία, η Κίνα αλλά και η Τουρκία κοιτούν με καχυποψία το αποτέλεσμα. Τα «τέρατα» που κρύβονται στις «ντουλάπες» του Λευκού Οίκου, με μεγαλύτερο αυτό της πανδημίας που σαρώνει την Αμερική, δεν αποκλείεται να αυξηθούν καθώς ο ηττημένος των εκλογών μπορεί να πάρει αποφάσεις της τελευταίας στιγμής που θα δημιουργήσουν αναταραχή.
Task Force για τον κορονοϊό
Όπως είχε δηλώσει επανειλημμένα ο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, προτεραιότητά του είναι η αντιμετώπιση των υγειονομικών και οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Άλλωστε, η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από τη διοίκηση Τραμπ ήταν ένας από τους λόγους που ο απερχόμενος Πρόεδρος έχασε και την καρέκλα του.
Με τις ΗΠΑ να σπάνε μέρα με τη μέρα ρεκόρ κρουσμάτων ο Μπάιντεν ετοιμάζει την συγκρότηση 12μελούς ειδικής ομάδας κρούσεως κατά του κορονοϊού. Η task force αυτή θα εκμεταλλευτεί την περίοδο μετάβασης της εξουσίας διαμορφώνοντας ένα ολοκληρωμένο πλάνο αντιμετώπισης της πανδημίας το οποίο και θα τεθεί σε εφαρμογή τον Ιανουάριο όταν θα αλλάξει χέρια επισήμως η προεδρία.
Ο νικητής των αμερικανικών εκλογών, θα έρθει γρήγορα αντιμέτωπος και με το θέμα της περίθαλψης και εκεί μένει να δούμε κατά πόσο η υπόσχεσή του για την επέκταση του συστήματος περίθαλψης «Medicare», του «στολιδιού στο στέμμα» του Ομπάμα, σε όλους τους πολίτες θα γίνει πραγματικότητα.
Μεταναστευτικό
Πρόκειται ένα από τα μεγαλύτερα ναρκοπέδια που καλείται να περάσει ο νέος Πρόεδρος καθώς ο προκάτοχός του έχτισε (κυριολεκτικά) τείχη με τον υπόλοιπο κόσμο με την ανέγερση του... πολυπόθητου για το Νότο «Τείχους του Τραμπ». Το εν λόγω εγχείρημα βέβαια δεν κατάφερε να ολοκληρωθεί στην τετραετία του Ρεπουμπλικανού καθώς από τα συνολικά 743 μίλια της έκτασής του, έχουν καλυφθεί τα 365 με τα υπόλοιπα να είναι υπό κατασκευή.
Ακόμα μία πρόκληση στον συγκεκριμένο τομέα είναι η αντιστροφή του διατάγματος Τραμπ για απαγόρευση μετανάστευσης από πολλές μουσουλμανικές χώρες ενώ βασικός στόχος του Δημοκρατικού εκλεγμένου Προέδρου είναι να επαναφέρει το πρόγραμμα των «dreamers», των παιδιών μη νόμιμων μεταναστών τα οποία με απόφαση Τραμπ δεν μπορούσαν να πάρουν την αμερικανική υπηκοότητα παρότι ενδεχομένως να είχαν ζήσει πάρα πολλά χρόνια στις ΗΠΑ.
Γέφυρα με την Ευρώπη
Η επανασύνδεση Αμερικής και Γηραιάς Ηπείρου είναι στο προσκήνιο με τους Ευρωπαίους να περιμένουν ότι οι ΗΠΑ θα στραφούν και πάλι προς τους συμμάχους τους και θα ενισχύσουν τους δεσμούς με το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, το Βερολίνο «κρατά μικρό καλάθι» με τον πρόεδρο του Γερμανικού Συνδέσμου Εξαγωγικού Εμπορίου (BGA), Άντον Μπέρνερ, να επισημαίνει πως "Δεν πρόκειται να αλλάξουν άρδην τα πάντα με τον νέο Πρόεδρο αλλά η συζήτηση θα γίνεται πλέον σε διαφορετικό ύφος και αυτό διευκολύνει την όποια διαπραγμάτευση".
Όσον αφορά την επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών συμφωνιών, σύμφωνα με το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (PDA), ο υπουργός Οικονομίας, Πέτερ Άλτμαιερ, εκφράζει την επιθυμία "να επιστρέψουμε το συντομότερο δυνατόν σε μία διατλαντική εμπορική ατζέντα και να διευθετήσουμε κάποια ζητήματα που είχαν πάρει δυσάρεστη τροπή τα τελευταία χρόνια".
Τα πλεονάσματα των εμπορικών εταίρων «τιμωρήθηκαν» με την επιβολή δασμών από τον Τραμπ με σκοπό να τα περιορίσει. Η χαλυβουργία φαίνεται να είναι ένα πρώτο αγκάθι στις εμπορικές διαπραγματεύσεις σε αντίθεση με τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία που φαίνεται να ανακουφίστηκε με την αλλαγή φρουράς στο Λευκό Οίκο καθώς στις αρχές του 2020 ο Τραμπ απειλούσε με νέους τιμωρητικούς δασμούς, ύψους 25%, στις εισαγωγές ευρωπαϊκών οχημάτων.
Κίνα και Ρωσία: Νέα εποχή για τα... εσωτερικά των υπερδυνάμεων
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Μπάιντεν έκανε στροφή στις μέχρι τώρα σχέσεις των Δημοκρατικών απέναντι στη Ρωσία, με τον ίδιο να έχει δηλώσει σε δημοσιογράφους: «Ο Πούτιν με ξέρει, και τον ξέρω κι εγώ, και δεν θέλει να γίνω Πρόεδρος».
Τα ερωτήματα που αναμένεται να απαντηθούν αφορούν το πώς θα χειριστεί ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος τη συμφωνία με τη Ρωσία για τα πυρηνικά η οποία λήγει δύο εβδομάδες μετά την ορκωμοσία του με τους δύο ηγέτες να φαίνεται ότι συμφωνούν για την επέκτασή της.
Σύμφωνα με τους Times της Νέας Υόρκης η αποκατάσταση της σχέσης των ΗΠΑ με την οικονομική υπερδύναμη Κίνα πρέπει να είναι το νούμερο ένα στην ατζέντα του Μπάιντεν. Ο Τραμπ μετέτρεψε τις σχέσεις των δύο χωρών σε πεδίο μάχης με τον πόλεμο να φουντώνει μετά το ρατσιστικό του παραλήρημα όπου διατεινόταν ότι η Κίνα μόλυνε τον πλανήτη με τον κορονοϊό.
Ο Μπάιντεν από την άλλη χαρακτήρισε φέτος τον πρόεδρο Σι Τζιπινγκ «αλήτη», γεγονός που διαψεύδει τον Ρεπουμπλικανό ο οποίος έλεγε ότι σε περίπτωση ήττας του, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου θα είναι επιεικής προς την Κίνα. Το πώς ακριβώς θα κινηθεί ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ με την έναρξη της θητείας του δεν έχει αποσαφηνιστεί με το τοπίο να μένει θολό αναφορικά με τους εμπορικούς δασμούς που είχε επιβάλει ο προκάτοχός του.
Η κλιματική κρίση στο επίκεντρο
Μία από τις κύριες εξαγγελίες Μπάιντεν ήταν πως οι ΗΠΑ θα ξαναμπούν στην Συνθήκη του Παρισίου για την κλιματική αλλαγή, με τον Δημοκρατικό να “κλείνει το μάτι” στην πράσινη οικονομία και να στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές ρύπων άνθρακα έως το 2050. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο, πως στο συγχαρητήριο μήνυμά της προς τον νέο Πρόεδρο, η δική μας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου στάθηκε ακριβώς σ’ αυτή την πτυχή της πολιτικής του Μπάιντεν, ποντάροντας πολλά για τη σωτηρία του πλανήτη στον 78χρονο πλανητάρχη και την ιδιαίτερα δραστήρια Αντιπρόεδρό του.
Εξωτερική Πολιτική
Την εκλογική νίκη των Δημοκρατικών ακολούθησε η συγχαρητήρια ανακοίνωση του Παλαιστίνιου Προέδρου, Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος άφησε να εννοηθεί ότι η παλαιστινιακή ηγεσία θα σταματήσει το πολιτικό μποϊκοτάζ της Ουάσινγκτον.
«Συγχαίρω τον εκλεγμένο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν για τη νίκη του στην προεδρία των ΗΠΑ την επόμενη περίοδο και συγχαίρω την εκλεγμένη αντιπρόεδρό του Κάμαλα Χάρις. Ανυπομονώ να συνεργαστώ με τον εκλεγμένο πρόεδρο και την κυβέρνησή του προκειμένου να ενισχύσουμε τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Παλαιστινίων και να πετύχουμε ελευθερία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια για τον λαό μας καθώς και να εργαστούμε για την ειρήνη , τη σταθερότητα και την ασφάλεια για όλους στην περιοχή μας και τον κόσμο», επισήμανε ο Αμπάς.
Ανακουφισμένη φαίνεται να είναι και η Ελλάδα καθώς ο Τζο Μπάιντεν υποστήριξε τα δίκαια αιτήματα της χώρας μας απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα, καταδικάζοντας και όσα κάνει η Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο. Ο Σουλτάνος από την άλλη λοξοκοιτά το αποτέλεσμα των εκλογών αφού ο Τραμπ είχε απεμπλακεί από τις κρίσεις της Μέσης Ανατολής δίνοντας στον Τούρκο Πρόεδρο την ελευθερία κινήσεων που επιζητούσε.
Το τρίμηνο μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων από τον Μπάιντεν, δεν αποκλείεται να δούμε κρίσιμες εξελίξεις από την πλευρά της Τουρκίας, οι οποίες θα φέρουν τη νέα διοίκηση σε πολύ δύσκολη και δεσμευτική θέση.
Κοινωνικά ζητήματα
Τα φυλετικά ζητήματα και οι εισοδηματικές ανισότητες είναι δυο πυρήνες οι οποίοι θα παραμείνουν ενεργοί. Ο νέος Πρόεδρος θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις «ανοιχτές πληγές» του 2008 με τους χρόνια ανέργους, τους υπερχρεωμένους πολίτες και γενικώς όλους εκείνους που το αμερικανικό κοινωνικό σύστημα ώθησε στην περιθωριοποίηση.
Ο χάρτης του... διχασμού
Στη «Μακεδονία» της περασμένης Κυριακής ο τίτλος του ρεπορτάζ για την «μητέρα των μαχών» στις κάλπες των ΗΠΑ ήταν «Μαθήματα αμερικανικού διχασμού», καθώς ενώ ήταν σαφές πώς ο Τζο Μπάιντεν είχε το προβάδισμα, ο μεγάλος νικητής ήταν ο διχασμός. Οι ΗΠΑ βγαίνουν από την πιο συγκλονιστική εκλογική μάχη που μάλιστα δόθηκε ποτέ και μάλιστα εν μέσω ατέλειωτου θρήνου για τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς από την πανδημία, σίγουρα «ανεβασμένες» αλλά και πληγωμένες, καθώς οι διακρίσεις που ίσχυαν πάντα μεταξύ αστών και κατοίκων της υπαίθρου ως προς τα πιστεύω και την ψήφο τους, γιγαντώθηκαν και δεν μπορούν να κρυφτούν.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία μεγάλο ρόλο στην ανακήρυξη του Μπάιντεν σε νέο πλανητάρχη έπαιξε η τεράστια συμμετοχή του εκλογικού σώματος στην κάλπη είτε μέσω επιστολικών ψήφων (που πήγαν συντριπτικά υπέρ του Μπάιντεν) είτε με αυτοπρόσωπη παρουσία.
Οι αλλαγές στον εκλογικό χάρτη ήταν βεβαίως σχετικά περιορισμένες, αφού μόλις 5 πολιτείες άλλαξαν «χέρια» υπέρ των Δημοκρατικών. Πρόκειται για την Αριζόνα (όπου σημειώθηκε και η η μεγαλύτερη αύξηση της συμμετοχής σε όλη την ηπειρωτική Αμερική, +32,4%), τη Τζόρτζια, αλλά και τις 3 επίμαχες Μεσοδυτικές πολιτείες του Μίσιγκαν, της Πενσυλβάνια και του Ουισκόνσιν, οι οποίες είχαν οριακά διαμορφώσει την πλειοψηφία του Τραμπ το 2016.
Ο τελικός εκλογικός χάρτης στον οποίο διατηρείται ο παγιωμένος εδώ και 30 χρόνια διαχωρισμός ακτών-ενδοχώρας, αποτυπώνει έναν απόλυτο αριθμητικό διχασμό: ο Τραμπ κέρδισε τελικά σε 25 πολιτείες (τις μισές), με συνολικά ποσοστά 55%-43%, ενώ ο Biden στις άλλες μισές με 57%-41%. Αυτά τα νούμερα, μάλιστα, αποτυπώνονται και στα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά της ψήφου.
Συγκεκριμένα, ο απερχόμενος πρόεδρος συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία στους Λευκούς (58%), τους άνδρες (53%), τους Προτεστάντες (60%), τις μεγαλύτερες ηλικίες (51% στους άνω των 45 ετών), στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα (54% στους άνω των 100.000$ εισοδήματος), αλλά και με το χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο (50% στους χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο), με έμφαση στις Αγροτικές και Προαστιακές περιοχές (με λιγότερους από 50.000 κατοίκους, 50%). Στον αντίποδα, ο Μπάιντεν επικράτησε στις φυλετικές-εθνοτικές μειονότητες (71%), όπως και στις θρησκευτικές (60%), στις γυναίκες (56%), στους ψηφοφόρους νεαρότερης ηλικίας (56% στους κάτω των 45), στους έχοντες ολοκληρωμένη Πανεπιστημιακή εκπαίδευση (55%) και κυρίως στους κατοίκους των μεγάλων πόλεων (άνω των 50.000 κατοίκων, 60%).
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 15.11.2020