Με αφορμή την εκδήλωση με θέμα «Η μείωση της βλάβης στην καθημερινότητά μας», που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της «Παπαστράτος», ο αντιπρόεδρος της εταιρείας Ιάκωβος Καργαρώτος μιλάει στη «ΜτΚ» για το πώς η μείωση της βλάβης επηρεάζει τη ζωή μας σε πολλά επίπεδα.
Η δημόσια συζήτηση για τη μείωση της βλάβης έχει ξεκινήσει ήδη από το ’70. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, που το θέμα του well being γίνεται όλο και περισσότερο τάση, διαπιστώνουμε ότι έχει ανοίξει ο διάλογος. Τελικά, στην πραγματικότητα, τι είναι η μείωση της βλάβης; Αναγκαιότητα ή επιλογή;
Η μείωση της βλάβης πρώτα απ’ όλα είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Ιστορικά ξεκίνησε με στόχο τη διαχείριση εξαρτήσεων και ασθενειών, όπως π.χ. το αλκοόλ και ο HIV, όμως, εξελίχθηκε σε αυτό που θα μπορούσε κανείς να πει απλά «προσέχω για να έχω». Τα καθημερινά παραδείγματα είναι πολλά, από απλά μέχρι σύνθετα. Αν δεν θέλω, για παράδειγμα, να με «κάψει» ο ήλιος θα προσέξω και θα χρησιμοποιήσω αντηλιακό, για να περιορίσω τον κίνδυνο όταν οδηγώ, φοράω τη ζώνη ή το κράνος μου. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι σαφές ότι οι πολιτικές για τη μείωση της βλάβης είναι απαραίτητες σε ένα σύγχρονο κράτος και μπορούν να ενισχύσουν τις προσπάθειες των πολιτών για έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Η σύγχρονη τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα να έχουμε εναλλακτικές για να αντιμετωπίζουμε θέματα που μας προβληματίζουν.
Σε ό,τι αφορά τον δικό σας κλάδο η συζήτηση για το κάπνισμα και τις επιβλαβείς συνέπειές του γίνεται πολλά χρόνια τώρα. Πώς μπαίνει στην εξίσωση η μείωση της βλάβης;
Η συζήτηση για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, ως μία πολιτική Δημόσιας Υγείας -συμπληρωματική της Πρόληψης και της Διακοπής- προέκυψε ακριβώς από το γεγονός ότι, παρόλο που η Πρόληψη και η Διακοπή παραμένουν οι κεντρικοί πυλώνες σε κάθε «Σχέδιο για τον έλεγχο του καπνίσματος» ο αριθμός των καπνιστών σε παγκόσμιο επίπεδο δεν μειώνεται.
Η μείωση της βλάβης προέκυψε λοιπόν ως ένα επιπλέον εργαλείο και αφορά αποκλειστικά τους καπνιστές που δεν διακόπτουν, για τους οποίους θα πρέπει να υπάρχει και μία ρεαλιστική προσέγγιση. Σε αυτή τη λογική, η Παπαστράτος και η μητρική της Philip Morris International (PMI), αλλά και άλλες εταιρείες, επενδύουν στη «Μείωση της Βλάβης» και αναπτύσσουν εναλλακτικά προϊόντα δυνητικά μειωμένου κινδύνου σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο.
Σήμερα υπάρχουν πολλά διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα και μελέτες γύρω από το αν και κατά πόσο τα εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης μειώνουν τη βλάβη που σχετίζεται με το κάπνισμα. Είναι πλέον γνωστό πως η διαδικασία της καύσης στο τσιγάρο είναι αυτή που ευθύνεται για την υψηλή τοξικότητά του. Η αντικατάσταση της καύσης με τη θέρμανση στα εναλλακτικά προϊόντα μπορεί να περιορίσει τη βλάβη για τους καπνιστές. Ακόμα και μία από τις πιο αυστηρές ρυθμιστικές Αρχές στον κόσμο, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), το 2020, μετά από ενδελεχή έλεγχο, αδειοδότησε το προϊόν θέρμανσης καπνού της PMI στις ΗΠΑ «ως προϊόν τροποποιημένου κινδύνου που αναμένεται να ωφελήσει την υγεία του πληθυσμού στο σύνολό του, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τους καπνιστές όσο και τους μη καπνιστές».
Το θετικό είναι ότι στη χώρα μας φαίνεται να έχουμε αντιληφθεί τη σημασία που μπορεί να παίξει η μείωση της βλάβης στη διαχείριση του καπνίσματος, γι’ αυτό και έχουμε μία από τις πιο προηγμένες νομοθεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος του 2019 υπάρχει αναφορά -ακολούθησε σχετικός νόμος το 2020- στα εναλλακτικά προϊόντα δυνητικά μειωμένης βλάβης. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα του καπνίσματος είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Με συνεργασία Πολιτείας, επιστημονικής κοινότητας, Κοινωνίας των Πολιτών και βιομηχανίας μπορούμε να κάνουμε βήματα προς ένα καλύτερο και απαλλαγμένο από το τσιγάρο μέλλον.
Πρόσφατα όμως είδαμε και μέσα από την έρευνα που έκανε η Marc ότι τα ποσοστά καπνίσματος παραδοσιακού τσιγάρου στους Έλληνες παραμένουν πολύ υψηλά. Πώς θα πειστούν οι καπνιστές να κάνουν την αλλαγή;
Έχουμε συμφωνήσει ότι όποιος καπνιστής ανησυχεί για την υγεία του θα πρέπει να διακόπτει το κάπνισμα και την νικοτίνη συνολικά. Όμως, είναι αλήθεια ότι όλοι οι καπνιστές δεν διακόπτουν. Για να μπορέσουν οι καπνιστές αυτοί να αντιληφθούν τι θα σήμαινε για εκείνους να αφήσουν πίσω τους το τσιγάρο και να στραφούν σε μία καλύτερη εναλλακτική χρειάζονται αξιόπιστη ενημέρωση. Χρειάζονται δεδομένα, χρειάζονται εξηγήσεις, χρειάζεται να έχουν ξεκάθαρη εικόνα. Δυστυχώς, φαίνεται πως στο κομμάτι της ενημέρωσης δεν τα πάμε καλά. Και όντως η έρευνα της Marc επιβεβαιώνει πως στην Ελλάδα μόνο 1 στους 10 καπνιστές έχει σωστή και ολοκληρωμένη ενημέρωση για τα εναλλακτικά προϊόντα και τις διαφορές τους με το τσιγάρο. Οι ρυθμιστικές Αρχές έχουν να παίξουν και εδώ καθοριστικό ρόλο. Με έγκυρη ενημέρωση οι καπνιστές μπορούν να κάνουν το τσιγάρο παρελθόν και, γιατί όχι, την Ελλάδα την πρώτη χώρα στον κόσμο χωρίς τσιγάρο.