Του Βασίλη Κεχαγιά
Αποτέλεσε, από την αρχή της κατασκευής της -και πριν ακόμη από αυτήν- ως φυσικά χαραγμένη οδός, κέντρο της ιστορίας της βαλκανικής χερσονήσου, πολύ περισσότερο δε στα ρωμαϊκά χρόνια, όταν και έλαβε την επίσημη χάραξη. Αρχικά ως via decumanum, αργότερα Εγνατία οδός, όπως τη γνωρίζουμε, συνόψισε την πολεμική και κυρίως την εμπορική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής, συγκεντρώνοντας γύρω της λαούς, φυλές και ανθρώπους κάθε λογής. Το όνομά της, το σημερινό, το οφείλει στη ρωμαϊκή πόλη που βρισκόταν στο χερσαίο πλοκάμι της Απουλίας, απέναντι από το Δυρράχιο.
Διαχρονικά, και δίχως καμία χρονική εξαίρεση, η Θεσσαλονίκη αποτελούσε τον κεντρικό κόμβο της οδού και προς αυτήν κατέτειναν πόλεμοι και καραβάνια. Από την εκστρατεία του Ξέρξη, σε πρώτη φάση, αλλά και στην ανταπόδοση τούτης της μηδικής εκστρατείας, ο Μέγας Αλέξανδρος ουσιαστικά πάτησε πάνω της, για να περάσει στην Ασία. Οι Ρωμαίοι, με τη θαυμαστή αντίληψή τους για την ανάγκη διαμόρφωσης μεγάλων δρόμων, προκειμένου να διευκολύνονται τα περάσματα στις διάφορες γωνιές της αυτοκρατορίας τους, της χάρισαν «σχήμα και μορφή» και τους συναντούμε να εκστρατεύουν εναντίον του Πύρρου, του βασιλιά της Ηπείρου, μέσω αυτής. Αργότερα, Πομπήιος και Καίσαρας βάδισαν πάνω σε τούτου το δρόμο, για να συγκρουστούν με τον Βρούτο και τον Οκταβιανό, εναντίον αλλήλων, στη μάχη των Φιλίππων, όταν και εμφανίστηκε το φάντασμα του Ιούλιου Καίσαρα στον πρώτο, προειδοποιώντας με το περίφημο «οψόμεθα εις Φιλίππους». Το ίδιο και με τη μάχη στα Φάρσαλα, πολεμικά πεδία, τα οποία δεν έπαυαν να έχουν στρατηγική σχέση με τη Θεσσαλονίκη. Η μακεδονική Πέλλα και οι Θέρμαι, στο εσωτερικό του Θερμαϊκού κόλπου ήταν αυτές που αποτελούσαν εξ αρχής το λόγο για τον οποίον η Εγνατία οδός έλαβε τη σημασία και την αξία, που κατείχε στο βάθος του χρόνου.
Στα δύο άκρα της οδού εμφανίζονταν αρχαίες αψίδες θριάμβου και θα πρέπει να θεωρούμε ότι επρόκειτο για ένα λιθόστρωτο, πανέμορφο δρόμο, όπως και η Αππία οδός της Ρώμης, ώστε να μην κολλούν στις λάσπες όσοι τη διέσχιζαν. Άλλη μία κομβικής σημασίας πόλη για την οδό υπήρξαν οι Σέρρες, κτισμένη αμφιθεατρικά, με αποτέλεσμα πολλές φορές να παρουσιάζονται πλημμύρες, λόγω των υδάτων που κατηφόριζαν προς την Εγνατία. Στην περιοχή της Αμφιπόλεως ήταν το μεγάλο σταυροδρόμι, γνωστό ως «Εννέα οδοί».
*Διαβάστε περισσότερα στη «ΜτΚ» που κυκλοφορεί αύριο, Κυριακή 25 Ιουνίου 2023