- Η Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη χαρακτηρίζεται από αναπτυξιακή στασιμότητα, με ρωγμές στην κοινωνική και χωρική της συνοχή, πολιτικά και πολιτισμικά συντηρητική, περιβαλλοντικά σε κρίσιμη κατάσταση. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ακόμη πιο έντονα, στη δυτική Θεσσαλονίκη.
- Παρά τα θετικά αποτελέσματα ορισμένων, αυτοδιοικητικών κυρίως, πρωτοβουλιών, αυτά παρέμειναν χωρικά περιορισμένα και χωρίς συνέχεια.
- Το παραγωγικό της δυναμικό, δεν μπόρεσε να βρει έναν νέο βηματισμό, μετά την απαξίωση της παραδοσιακής παραγωγικής βάσης τις προηγούμενες δεκαετίες και αυτό έχει επιπτώσεις στη συνολική δυναμική της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Μεγάλο μέρος της επιχειρηματικής ελίτ, των επιμελητηρίων και των επαγγελματικών σωματείων, πολιτικών εκπροσωπήσεων, σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο, διακατέχονται από παρωχημένες αντιλήψεις, χωρίς να διαθέτουν ένα όραμα για το αύριο της πόλης.
- Η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία έχει υποχωρήσει σημαντικά αναπτυξιακά, κάτω από τον εθνικό μέσο όρο, και για πολλά χρόνια καταγράφει αρνητικές πρωτιές στην απασχόληση. Το κλίμα έχει επιβαρυνθεί κατά την πανδημία καθώς καταγράφονται δραματικά υγειονομικά αποτελέσματα, κάνοντας ζοφερή την πραγματικότητα.
- Δεν της αξίζει της Θεσσαλονίκης αυτή η μοίρα. Γιατί η πόλη ευνοήθηκε από τη γεωγραφία, που της επιτρέπει να γίνει κόμβος περιφερειακών και διεθνών μεταφορικών δικτύων, τόσο κρίσιμων σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
- Ευνοήθηκε από τα φυσικά διαθέσιμα της ευρύτερης περιφέρειάς της, που προσφέρεται για την ανάπτυξη σύγχρονης παραγωγής, με προϊόντα που μπορεί να γίνουν περιζήτητα.
- Φιλοξενεί επιστημονικά και ερευνητικά Ιδρύματα που το δυναμικό τους παραμένει εγκλωβισμένο από αδράνειες του παρελθόντος ενώ έχει όλες τις δυνατότητες να ενισχύσει τη θέση της στα διεθνή δίκτυα έρευνας και καινοτομίας.
- Τέλος, και όχι λιγότερο σημαντικό, ο ιστορικός και πολιτισμικός πλούτος της πόλης και το φυσικό κάλος της ευρύτερης περιοχής, εφόσον προστατευτούν και αναδειχτούν, μπορούν να εξασφαλίσουν υψηλή ποιότητα ζωής για τους κατοίκους και εισροή εισοδημάτων από τον τουρισμό.
- Με την αξιοποίηση αυτών των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, η Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη περιοχή μπορούν να αναδειχθούν σε κέντρο ακμάζουσας εξωστρεφούς οικονομίας και ευημερούντων πολιτών.
- Σήμερα, υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, τις αγροτικές ενισχύσεις, αλλά και προσφορά φθηνών δανείων λόγω της ελαστικότερης δημοσιονομικής πολιτικής που επιτρέπεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την ΕΕ. Και ενώ οι πόροι αυτοί θα έπρεπε και θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν περιφερειακές, τοπικές οικονομίες και κοινωνίες, κινητοποιώντας το παραγωγικό δυναμικό της περιφέρειας και αξιοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, είτε από πολιτική επιλογή, είτε λόγω επιρροών μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, οι κεντρικές πολιτικές απαξιώνουν την πόλη και την περιφέρεια.
Οι ευρωπαϊκοί πόροι σχεδιάζονται και κατανέμονται κεντρικά, χωρίς να διαχέονται σε όλη την παραγωγική και κοινωνική κλίμακα και στον εθνικό χώρο. Έτσι όμως, οι περιφερειακές ανισότητες όχι μόνον, δεν εξομαλύνονται, αντίθετα διευρύνονται, ούτε οικοδομείται ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο, μια ανθεκτική εθνική και περιφερειακή οικονομία και δεν ενισχύεται η κοινωνική συνοχή.
Ειδικότερα, η δυτική Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη περιοχή της, είναι περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένη. Βασικές κοινωνικές, υγειονομικές και αθλητικές υποδομές λείπουν, ενώ οι ανεπαρκείς αντιπλημμυρικές υποδομές την αφήνουν εκτεθειμένη στους κινδύνους ακόμη και συνήθων καιρικών φαινομένων. Στη δυτική Θεσσαλονίκη δεν διασφαλίζονται οι βασικές προϋποθέσεις μιας ασφαλούς και αποδεκτής στον 21ο αιώνα οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Η βάση του παραγωγικού συστήματος και των ζωτικών λειτουργιών της Θεσσαλονίκης βρίσκεται εκεί. Εκεί δραστηριοποιούνται οι σημαντικότερες βιομηχανικές, οικονομικές και εμπορικές μονάδες. Από εκεί διέρχονται τα διεθνή, εθνικά, περιφερειακά και τοπικά οδικά δίκτυα καθώς και το εθνικό και διεθνές σιδηροδρομικό δίκτυο. Εκεί αναπτύσσεται το λιμάνι με τις βαριές του δραστηριότητες, από το οποίο τόσα περιμένει η πόλη. Εκεί χωροθετούνται και εγκαταστάσεις που κανένας δεν θα ήθελε στη γειτονιά του: η μονάδα βιολογικού καθαρισμού των αστικών λυμάτων όλης της Θεσσαλονίκης, το σωφρονιστικό κατάστημα των Διαβατών και οι αποθήκες των χημικών βιομηχανιών και των καυσίμων.
Η κατασκευή των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ στη δυτική Θεσσαλονίκη θα δώσει δυναμική ώθηση στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής προσελκύοντας πολλές άλλες δραστηριότητες, θα αναγκάσει την πολιτεία να αναπτύξει υποδομές που βελτιώνουν το περιβάλλον και το αναβαθμίζουν αισθητικά, να ενισχύσει τη βιώσιμη κινητικότητα επεκτείνοντας τον προαστιακό και το Μετρό, να πάρει μέτρα για την προστασία του πληθυσμού από φυσικούς και βιομηχανικούς κινδύνους.
Με την ανάπτυξη και την ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών θα τονωθεί η κοινωνική συνοχή και θα περιοριστούν οι εστίες παραβατικότητας, με θετικές επιπτώσεις στην ασφάλεια όχι μόνο στον κόσμο της περιοχής, αλλά και όλης της Θεσσαλονίκης.
Μερικές χαρακτηριστικές προτεραιότητες, απολύτως αναγκαίες, που έχουν σχεδιαστεί στο παρελθόν ή έχουν εξαγγελθεί, είναι:
- Η επέκταση του Μετρό Δυτικά. Ο χρόνος πάγωσε στο 2012. Καμία δυνατότητα, να ξεκινήσει το έργο, αν διασφαλίσουν πόρους, πριν το 2028.
- Η αντιπλημμυρική θωράκιση της ευάλωτης περιοχής, ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση του εργοστασίου επεξεργασίας του νερού και η επέκταση του δικτύου, ύδρευσης και αποχέτευσης.
- Η ανάπλαση των στρατοπέδων για την αναβάθμιση του περιβάλλοντος και την ήπια παραγωγική αξιοποίηση μέρος τους. Κανένα σχέδιο, καμία προετοιμασία, εκτός του στρατοπέδου «Παύλος Μελάς», που μετά από χρόνια αβελτηρίων των κυβερνήσεων και των τοπικών αρχόντων, μπήκε σε δρόμο ανάπλασης, που κανείς δεν ξέρει πότε θα ολοκληρωθεί, γιατί δεν υπάρχουν δεσμευμένοι πόροι.
- Οι κόμβοι της εσωτερικής Περιφερειακής που δημοπρατήθηκαν στις αρχές του 2012 και έπρεπε να τελειώσουν το 2016, ακόμη έχουν εκκρεμότητες, ειδικά ο Κ16, στην Λαχαναγορά.
- Η αξιοποίηση του παράκτιου μετώπου και της παράκτιας ζώνης, είναι στο στάδιο των αλληαναιρούμενων δηλώσεων, μία δεκαετία, χωρίς προοπτική ανάπλασης και παραγωγικής αξιοποίησης της παράκτιας ζώνης.
*Δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της "ΜτΚ" για τη Δυτική Θεσσαλονίκη, στις 03.07.2022