Συνυφασμένο με την ιστορία της πόλης το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, που στεγάζεται στο γνωστό επιβλητικό διατηρητέο κτίριο της οδού Φράγκων, είναι πρότυπο ως προς την εκπαιδευτική δομή, τη λειτουργία και το πρόγραμμα σπουδών του. 

Ωστόσο, ως το μοναδικό κρατικό ωδείο της χώρας, στο οποίο οι σπουδαστές δεν καταβάλλουν δίδακτρα, δεν φαίνεται να απολαμβάνει της δέουσας προσοχής από την πολιτεία, αφού αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα που διαταράσσουν τη λειτουργία του. 

Αρχής γενομένης από τη θέση του επικεφαλής που παραμένει κενή μετά τη λήξη της θητείας της μέχρι πρότινος διευθύντριάς του Λόλας Τότσιου, το ωδείο αντιμετωπίζει και άλλα σοβαρά ζητήματα, όπως θέματα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του κτιρίου και την κτιριακή υποδομή του, αλλά και ερωτήματα ως προς το οργανόγραμμά του που επί πολλά χρόνια παραμένει ανύπαρκτο, καθώς και ως προς τη θολή διαβάθμισή του σε σχέση με τα υπόλοιπα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

Στις 30 Απριλίου, όταν έληξε η θητεία της διευθύντριας του ΚΩΘ Λόλας Τότσιου, η τότε υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά την παρέτεινε για άλλους τρεις μήνες και προετοίμασε την προκήρυξη της θέσης. 

Μεσολάβησαν όμως οι εκλογές που είχαν ως αποτέλεσμα μια νέα ηγεσία και άλλη πολιτική στο ΥΠΠΟΑ, η οποία, για να μη χηρέψει η θέση και ίσως προκειμένου να κερδίσει χρόνο, θεώρησε σκόπιμο να ξαναδώσει μια μικρή παράταση μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύοντάς τη στο ΦΕΚ χωρίς προηγουμένως να ενημερώσει τη διοίκηση. 

Η κίνηση αυτή όμως δεν φάνηκε να βρίσκει σύμφωνη την κ. Τότσιου, η οποία με μια επιστολή που δημοσιοποιήθηκε και στο προσωπικό του ωδείου ανακοίνωσε τη μη αποδοχή της νέας παράτασης. 

Έτσι, το ωδείο παραμένει μέχρι και σήμερα ακέφαλο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία στην επίλυση διαφόρων πρακτικών και ουσιαστικών προβλημάτων – από τη διεκπεραίωση των εισαγωγικών εξετάσεων που προκηρύχθηκαν για τα μέσα Σεπτεμβρίου έως την υπογραφή εγγράφων, το κλείσιμο συμφωνιών κ.ά. 

Επιπλέον, μια θέση στο πενταμελές διοικητικό συμβούλιο του ΚΩΘ, η θητεία του οποίου λήγει τον Δεκέμβριο του 2019, παραμένει κενή μετά την παραίτηση μέλους του στις αρχές Ιουνίου, γεγονός που αποτελεί ένα πρόσθετο πρόβλημα αφού το σώμα μπορεί να συνεδριάζει και να αποφασίζει νόμιμα χωρίς το 5ο μέλος μόνο επί τρεις μήνες.

Κτιριακά προβλήματα και υποστελέχωση

Πέραν των θεμάτων αυτών όμως που είναι ζωτικής σημασίας και χρήζουν άμεσης επίλυσης, δεκάδες άλλα ζητήματα απειλούν τον χαρακτήρα και την υπόσταση του εκπαιδευτικού αυτού ιδρύματος, το οποίο συνιστά έναν πυλώνα πολιτισμού για τη Θεσσαλονίκη και όλη την Ελλάδα. 

Ένα από αυτά είναι και το ιδιοκτησιακό και κτιριακό θέμα του χώρου, που αποτελεί πάγιο πρόβλημα για το ΚΩΘ. Έχοντας ένα αβέβαιο ιδιοκτησιακό καθεστώς, αφού το κτίριο της οδού Φράγκων όπου στεγάζεται δεν του έχει παραχωρηθεί επίσημα και ανήκει στο ΙΚΑ, το οποίο κατά καιρούς το διεκδικεί, το ωδείο κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να μείνει χωρίς στέγη. 

Επίσης, το κτίριο που χτίστηκε το 1904 παρουσιάζει, λόγω της παλαιότητάς του πολλές φθορές, ενώ δύσκολη είναι και η συντήρησή του. «Η ιδανική λύση του κτιριακού θα ήταν η εύρεση κατάλληλων πρόσθετων χώρων στην περιοχή (π.χ. το πρώην νοσοκομείο απέναντι, που παραμένει κενό επί χρόνια) ή ένα νέο μεγαλύτερο κτίριο», είναι μια άποψη που υιοθετούν κάποιοι εργαζόμενοι.

Υποστελεχωμένο εμφανίζεται όμως το ωδείο και ως προς τους διοικητικούς υπαλλήλους του, αφού από τα συνολικά 80 άτομα μόνο τα 8 ανήκουν στο διοικητικό προσωπικό του, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της έλλειψης λογιστή από το 2007, χρονιά που συνταξιοδοτήθηκε η τότε αρμόδια υπάλληλος χωρίς να αντικατασταθεί. Εξάλλου, και στο κομμάτι των καθηγητών παρατηρούνται ελλείψεις. 

Για τη διδασκαλία των περίπου 400 παιδιών που φοιτούν εργάζονται 16 μόνιμοι καθηγητές, 15 καθηγητές αορίστου χρόνου και 37 ωρομίσθιοι, αριθμός που φαίνεται να επαρκεί, ωστόσο, όπως λένε, εκλείπει η νομοθετική ρύθμιση για τη διεύρυνση των μόνιμων θέσεων σε όλα τα διδασκόμενα μουσικά όργανα.

Διαβάθμιση και ανύπαρκτο οργανόγραμμα

Το πιο σημαντικό και ουσιαστικό πρόβλημα του ωδείου όμως φαίνεται να είναι η διαβάθμισή του και το γεγονός ότι εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει κατορθώσει να αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο οργανόγραμμα που να ορίζει τη φύση και την εσωτερική του λειτουργία, με αποτέλεσμα να πέφτουν στο κενό όλες οι προσπάθειες για την εξέλιξή του. 

«Η διαβάθμιση γενικά της ειδικής μουσικής παιδείας στην Ελλάδα δεν έχει προσαρμοστεί στις προκλήσεις του περιβάλλοντος και αποτελεί στοίχημα για τους αρμόδιους. Η ίδρυση των μουσικών τμημάτων στα πανεπιστήμια επέτεινε το πρόβλημα, καταποντίζοντας αυτομάτως τα ωδεία, αν και η δουλειά και του ΚΩΘ και άλλων σοβαρών ωδείων δεν μπορεί να θεωρηθεί χαμηλού επιπέδου σε σχέση με αυτήν των πανεπιστημίων», λέει στο makthes.gr η πρόεδρος του Συλλόγου Καθηγητών Μάρθα Ιωαννίδου. 

Προσθέτει δε πως ο Σύλλογος Καθηγητών εγκαλεί τις κατά καιρούς διοικήσεις για ολιγωρία που οδήγησε το ωδείο στη σημερινή του κατάσταση. 

Μάλιστα, σε επιστολή του προς την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ψέγει την τελευταία διοίκηση, υποστηρίζοντας ότι «έπληξε το κύρος του ωδείου και την εργασιακή ειρήνη με προβληματικές συμπεριφορές, αλλά κυρίως με παράτυπες ενέργειες και έκνομες αποφάσεις». 

Μερικές από αυτές, όπως τονίζεται στην επιστολή, είναι η σύνταξη και υποβολή προς το ΥΠΠΟΑ ενός «κακογραμμένου» Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας – Οργανογράμματος βασισμένου σε «αδιαφανείς διαδικασίες και αυθαίρετες επιλογές», οι προκηρύξεις για μόνιμους αλλά και με σύμβαση καθηγητές με «ανεπίτρεπτη και αναιτιολόγητη» απομείωση των απαιτούμενων από κανονιστικές διατάξεις ειδικών τυπικών προσόντων, η επικείμενη πρόσληψη μόνιμου καθηγητή βιολοντσέλου που δεν πληρούσε τους όρους της προκήρυξης κ.ά.

Προς το παρόν πάντως ο σύλλογος έχει προγραμματίσει συνάντηση το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο της 84ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. 

Εκεί τα μέλη του αναμένεται να εκθέσουν στην υπουργό όλα τα προβλήματα του ωδείου με την ελπίδα να δοθούν άμεσα λύσεις, ώστε να επιτευχθεί η ομαλή πορεία ενός οργανισμού που αποτελεί δεξαμενή στελεχών για ορχήστρες, καλλιτεχνικούς φορείς, εκπαιδευτικούς οργανισμούς -ακόμη και για τα πανεπιστήμια – εντός και εκτός Ελλάδας και φυτώριο μελλοντικών καλλιτεχνών και μουσικών εκπαιδευτών. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι το ΚΩΘ, που είναι σήμερα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ωδείων και Μουσικών Ακαδημιών, ιδρύθηκε το 1914 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Εγκαταστάθηκε το 1987 στο κτίριο της Φράγκων, το οποίο πρωτοκτίστηκε το 1840 (έπαυλη Άμποτ) και ξαναχτίστηκε το 1904 μετά την έκρηξη που σημειώθηκε σε αυτό την προηγούμενη χρονιά.