Άρθρο του Πέτρου Κόκκαλη, ευρωβουλευτή των "Πρασίνων", γραμματέα "Κόσμος"

Αν υπάρχει μια πόλη στην Ελλάδα που επείγει να δείξει ολοκληρωμένη μέριμνα για τα οικολογικά της ζητήματα, αυτή είναι η Θεσσαλονίκη. Με χρόνιες πληγές, η Θεσσαλονίκη αιωρείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Καθυστερήσεις επί καθυστερήσεων, αναποφασιστικότητα και απουσία μιας δημόσιας σφαίρας που θα θέτει επί τάπητος με θάρρος και αμεσότητα τα πραγματικά προβλήματα, έχουν οδηγήσει σε μια πόλη δυσλειτουργική και απειλητική προς την υγεία των κατοίκων της. Από το ζήτημα της ΔΕΘ μέχρι τη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη φροντίδα των ανθρώπων και ιδιαιτέρως των νέων, παρουσιάζεται μια εικόνα καθίζησης και παραμέλησης.

Κατ’ εξοχήν μνημείο στασιμότητας και αγνόησης των πραγματικών αναγκών της πόλης είναι η λεγόμενη ”Ανάπλαση της ΔΕΘ”. Ο αποκλεισμός των κατοίκων από τον διόλου αμελητέο αστικό χώρο που καταλαμβάνει η ΔΕΘ είναι μέρος της καθημερινής εμπειρίας όλων. Πέρα από το γεγονός ότι δεν υπάρχει λόγος να δεσπόζει μια τέτοια εκτεταμένη γενική έκθεση στο κέντρο, μπλοκάροντας πλήρως την περιοχή, είναι αδιανόητο να μην προχωρά το εγχείρημα της μετατροπής του χώρου σε μητροπολιτικό πάρκο, σε μια Θεσσαλονίκη που ασφυκτιά. Πρόκειται για μια πόλη με εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις ρύπων, με ελάχιστους ελεύθερους χώρους και το λιγότερο πράσινο ανά κάτοικο από όλες σχεδόν τις πόλεις της Ευρώπης. Εξάλλου η απόφαση για μεταφορά της ΔΕΘ στα δυτικά της πόλης είχε αποφασιστεί και ανακοινωθεί από δύο πρωθυπουργούς (Κώστα Σημίτη, Κώστα Καραμανλή), με συγκεκριμένη πρόταση χωροθέτησης.

Είναι, επομένως, μάλλον κοροϊδία να μας παρουσιάζεται ως μέγιστη πρόοδος στη διαβούλευση του θέματος, η πρόταση για δημιουργία πάρκου 85 στρεμμάτων - η διάθεση, δηλαδή, μόνο του νότιου κομματιού του χώρου για το σχέδιο της πράσινης ενίσχυσης. Δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μητροπολιτικό πάρκο 85 στρεμμάτων, όταν οι προδιαγραφές για τέτοια πάρκα σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις - συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας - ορίζουν την αξιοποίηση πολύ μεγαλύτερων εκτάσεων. Γι’ αυτό και ο Κόσμος τάσσεται υπέρ της δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου που θα καταλαμβάνει ολόκληρο τον χώρο της ΔΕΘ, με τη μετεγκατάσταση της Έκθεσης στα δυτικά. Μια νέα, πράσινη και ψηφιακή ΔΕΘ, άλλωστε, θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό ισόρροπης ανάπτυξης για τη δυτική Θεσσαλονίκη. Το μεγάλο στοίχημα είναι να δώσουμε τον δημόσιο χώρο πίσω στους πολίτες, ενισχύοντας την ποιότητα της καθημερινότητας μας στο αστικό περιβάλλον και να μην επιτρέψουμε τη μετατροπή του ζητήματος σε real estate πρότζεκτ. Είναι ύβρις να διαπραγματευόμαστε ακόμη το αν θα έχουμε έναν πνεύμονα πρασίνου σε μια πόλη, η οποία ασθμαίνει. Ας μην ξεχνάμε ότι η θεσσαλονίκη έχει καταδικαστεί από το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ποιότητα του αέρα της. Δεν μπορούμε να σφυρίζουμε αδιάφορα, όταν τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης βρίσκονται αισθητά πάνω από το όριο και οι θάνατοι που αποδίδονται ετησίως στο επίπεδο των PM10 (O3) στη Θεσσαλονίκη ανέρχονται στους 200 - 250. Το πρόβλημα είναι εδώ, αισθητό και μετρήσιμο. Είναι σαν να μας χτυπάει κάποιος το κουδούνι και εμείς να ανεβάζουμε όλο και περισσότερο την ένταση της μουσικής.

Υπάρχει, ακόμη, πληθώρα άλλων ζητημάτων που δεν αφήνουν την πόλη να ανασάνει. Η λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών τις τελευταίες δεκαετίες συνέβαλε σημαντικά στην βελτίωση της ποιότητας του κόλπου, κυρίως με την μείωση των αστικών αποβλήτων που απορρέουν στη θάλασσα. Ωστόσο, υπήρξε μείωση και όχι εξάλειψη, γιατί μέχρι και πρόσφατα, αν όχι ακόμα, συνεχίζεται η απόρριψη ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων σε επιβαρυμένες περιοχές του βόρειου κόλπου (π.χ. ρέμα Δενδροποτάμου, αστικά λύματα Χαλάστρας). Οι πιέσεις σχετίζονται με την αγροτική δραστηριότητα, τις παράνομες ρίψεις βιομηχανικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων σε τάφρους που καταλήγουν στην θάλασσα, την λειτουργία του λιμένα, τις διαρροές πετρελαιοειδών, την ρίψη πλαστικών, τις απορροές ομβρίων από τον αστικό ιστό, και τη μη αειφορική χρήση υδατικών και αλιευτικών πόρων. Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει κάποια δημόσια δομή ή φορέας, που θα μπορούσε να κάνει ακριβή αποτίμηση του περιβαλλοντικού προβλήματος στον θαλάσσιο χώρο και να ενημερώσει την κοινωνία και τις αρχές για το τι πρέπει να γίνει. Εκτός από αποσπασματικές μετρήσεις και εκτιμήσεις, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα. Έχουμε την υποχρέωση να πρωτοστατήσουμε άμεσα στην δημιουργία ενός δημόσιου φορέα διαχείρισης, επίβλεψης, ολιστικού σχεδιασμού και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων του Θερμαϊκού Κόλπου.

Η δε διαχείριση του δάσους είναι ακόμη πιο προβληματική. Παρατημένο, αφημένο και μη αξιοποιήσιμο στέκει εκτεθειμένο σε κινδύνους πυρκαγιάς, μπάζα, απορρίμματα και ανάπτυξη επιβλαβών οργανισμών. Πρέπει να γίνει ακριβής καταμερισμός ευθυνών σε φορείς για τη σωστή και έγκαιρη παρέμβαση και οικολογική αναβάθμιση του δάσους, το οποίο θα μπορούσε να αποτελεί μια εξαιρετική διέξοδο και σημείο επαφής των ανθρώπων με τη φύση. Ακόμη, θα ήταν καλό να διερευνήσουμε τη δυνατότητα ίδρυσης ενός φορέα που θα έχει τη συνολική ευθύνη διαχείρισης του δάσους.

Πέρα από την περιβαλλοντική αφαίμαξη, και την μεγάλη έκθεση σε κινδύνους πυρκαγιάς και πλημμύρας, η κοινωνική και οικονομική καθίζηση της πόλης, αποστερούν από αυτήν το πιο δυναμικό μερος του πληθυσμού της, τους νέους. Έκθετοι σε μια σχεδόν στάσιμη αγορά εργασίας που κανόνα της έχει πια την ευελιξία και τις κακές πληρωμές, οι νέοι και οι νέες συνήθως εγκαταλείπουν την πόλη αμέσως μετά τις σπουδές τους. Στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, είναι υποχρέωση μας να κατευθύνουμε τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις στο άνοιγμα νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας, σε αναπτυξιακά έργα που αφορούν υποδομές, επιχειρηματικότητα, ανάπτυξη, παιδεία, υγεία, αθλητισμό και πολιτισμό.

Η Θεσσαλονίκη είναι ακόμη μια πόλη που έχει παραδοθεί τα τελευταία χρόνια στη δίνη αύξησης των ενοικίων με τους νέους να αισθάνονται ότι “οι ζωές τους μπαίνουν διαρκώς σε αγγελία σε τιμές συζητήσιμες”. Πρέπει, επιτέλους, να μπει ένα τέλος σε αυτο το αδιέξοδο. Είναι επιβεβλημένη ανάγκη να προχωρήσουμε σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κοινωνικής κατοικίας και στήριξης των ευπαθών ομάδων, που θα επιτρέπει στους ανθρώπους να ζουν με ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια τη ζωή τους.

Οικολογία και κοινωνική δικαιοσύνη είναι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Μέτρο για εμάς είναι ο άνθρωπος και οι πραγματικές του ανάγκες. Ας μην στέκομαστε άπραγοι στην υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης μας. Ας φροντίσουμε εμάς, το σπίτι μας, την πόλη μας, τον κόσμο μας.