Κρυοσυντήρηση ωαρίων: Όταν ο χρόνος σταματά για τη γυναικεία γονιμότητα
19/04/2023 14:30
19/04/2023 14:30
Η γονιμότητα είναι μια πανανθρώπινη δυνατότητα που είναι συγχρόνως αρκετά περίπλοκη. Αφορά πάντα και στους δύο συντρόφους και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Η φύση έχει προβλέψει οι γυναίκες να έχουν τον μέγιστο αριθμό ωοθυλακίων, όταν είναι ακόμα έμβρυα στην κοιλιά της μητέρας τους, οπότε και αρχίζει η μείωση της παρακαταθήκης αυτής. Ο ρυθμός μείωσης διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και δεν μπορεί εύκολα να προβλεφθεί. Γνωρίζουμε ότι μετά τα 35 η γονιμότητα των γυναικών αρχίζει προοδευτικά να φθίνει και αυτό για δύο λόγους: από τη μία μειώνονται οι παρακαταθήκες των ωαρίων και από την άλλη τα ωάρια που παραμένουν στις ωοθήκες αποκτούν συχνότερα χρωματοσωμικές ανωμαλίες. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να σημάνουν και πιο δύσκολη επίτευξη εγκυμοσύνης, αλλά και πιο συχνά χρωματοσωμικές ανωμαλίες στο έμβρυο σε περίπτωση κύησης. Για όλους αυτούς τους λόγους θα ήταν καλό η κάθε γυναίκα να γνωρίζει όλες τις διαθέσιμες επιλογές της.
Αν λοιπόν είναι κοντά σε αυτή την ηλικιακή καμπή και δεν έχει άμεσο πλάνο για τεκνοποίηση, θα μπορούσε να σκεφτεί να καταψύξει ωάρια για την περίπτωση που θελήσει και χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Βεβαίως, η διαδικασία της κρυοσυντήρησης ωαρίων δεν αποτελεί, δυστυχώς, σε καμία περίπτωση εγγύηση επίτευξης εγκυμοσύνης στο μέλλον και οι πιθανότητες εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, με κυριότερους την ηλικία της γυναίκας κατά την κατάψυξη, αλλά και τον αριθμό των ωαρίων που κρυοσυντηρήθηκαν.
Για να γίνει η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων, σε πρώτη φάση πρέπει να γίνουν κάποιες απαραίτητες εξετάσεις στη γυναίκα, όπως ορμονική και υπερηχογραφική εκτίμηση των παρακαταθηκών των ωοθηκών, καθώς και διάφορες άλλες αιματολογικές εξετάσεις. Πρέπει επίσης να είναι ελεγμένες γενικές εξετάσεις όπως τεστ ΠΑΠ και εξέταση μαστών, καθώς και να υπάρχει αρνητική καλλιέργεια κολπικού υγρού. Στη συνέχεια ορίζεται από τον θεράποντα ιατρό το φαρμακευτικό πρωτόκολλο που θα ακολουθηθεί και αναμένεται η έμμηνος ρύση της γυναίκας για την έναρξη της διαδικασίας.
Ο κύκλος για την κρυοσυντήρηση διαρκεί περίπου 12-14 ημέρες και η πρώτη φάση περιλαμβάνει τη διέγερση των ωοθηκών, η οποία γίνεται με καθημερινές υποδόριες ενέσεις και με υπερηχογραφική και ορμονική παρακολούθησή της. Όταν οι εξετάσεις δείξουν ότι η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε, γίνεται η τελική ένεση που προκαλεί την ωρίμανση των ωαρίων και 36 ώρες αργότερα ακολουθεί η ωοληψία, η οποία γίνεται διακολπικά, με μέθη και διαρκεί περίπου 15-20 λεπτά. Η γυναίκα επιστρέφει λίγες ώρες μετά στο σπίτι της και μπορεί να επανέλθει άμεσα στις κανονικές της δραστηριότητες. Την ίδια ημέρα γνωρίζουμε πόσα ώριμα ωάρια ελήφθησαν, τα οποία και κρυοσυντηρούνται με τη μέθοδο της υαλοποίησης. Καθαρά επιστημονικά, και σε ένα θεωρητικό επίπεδο, τα ωάρια μπορούν να παραμείνουν στην κρυοσυντήρηση επ’ άπειρο χωρίς να επηρεαστεί η ποιότητά τους. Σύμφωνα με την πρόσφατη τροποποίηση του ελληνικού νόμου 4958/2022, το κατεψυγμένο γεννητικό υλικό φυλάσσεται στις τράπεζες κρυοσυντήρησης για 5 έτη, τα οποία μπορούν να παρατείνονται όσο το επιθυμεί η γυναίκα.
Όταν, και εάν η γυναίκα θελήσει να προχωρήσει σε τεκνοποίηση, και εφόσον δεν επιτευχθεί εγκυμοσύνη με φυσική σύλληψη, μπορεί να προχωρήσει σε απόψυξη των ωαρίων για γονιμοποίησή τους με το σπέρμα του συντρόφου της ή με σπέρμα δότη. Οι πιθανότητες μη επιβίωσης των ωαρίων με τη σύγχρονη μέθοδο της υαλοποίησης έχουν ελαχιστοποιηθεί, χωρίς όμως να μπορούν τελείως να αποκλεισθούν. Στη συνέχεια, ακολουθεί η καλλιέργεια των γονιμοποιημένων εμβρύων στο εργαστήριο, η παρακολούθησή τους και η εμβρυομεταφορά στη μήτρα της γυναίκας.
Πέρα από τους «κοινωνικούς» λόγους, κρυοσυντήρηση ωαρίων γίνεται και για ιατρικούς λόγους, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις καρκίνου ή ενδομητρίωσης, όπου το χειρουργείο, η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι γοναδοτοξικά και άρα να υπάρχει κίνδυνος να επηρεάσουν σε δεύτερο χρόνο τις παρακαταθήκες ωαρίων των γυναικών.
Οι άνδρες και οι γυναίκες πρέπει να γνωρίζουν σήμερα τις επιλογές που έχουν για να διαφυλάξουν τη γονιμότητά τους.
Γυναικολόγος, Εξειδικευμένη στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και Ενδοκρινολογία της Αναπαραγωγής
Αναπλ. Επιστημονικά Υπεύθυνη της ΜΙΥΑ FIVI
του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης
Επιστημονική Συνεργάτης Μονάδας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης
Η γονιμότητα είναι μια πανανθρώπινη δυνατότητα που είναι συγχρόνως αρκετά περίπλοκη. Αφορά πάντα και στους δύο συντρόφους και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Η φύση έχει προβλέψει οι γυναίκες να έχουν τον μέγιστο αριθμό ωοθυλακίων, όταν είναι ακόμα έμβρυα στην κοιλιά της μητέρας τους, οπότε και αρχίζει η μείωση της παρακαταθήκης αυτής. Ο ρυθμός μείωσης διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και δεν μπορεί εύκολα να προβλεφθεί. Γνωρίζουμε ότι μετά τα 35 η γονιμότητα των γυναικών αρχίζει προοδευτικά να φθίνει και αυτό για δύο λόγους: από τη μία μειώνονται οι παρακαταθήκες των ωαρίων και από την άλλη τα ωάρια που παραμένουν στις ωοθήκες αποκτούν συχνότερα χρωματοσωμικές ανωμαλίες. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να σημάνουν και πιο δύσκολη επίτευξη εγκυμοσύνης, αλλά και πιο συχνά χρωματοσωμικές ανωμαλίες στο έμβρυο σε περίπτωση κύησης. Για όλους αυτούς τους λόγους θα ήταν καλό η κάθε γυναίκα να γνωρίζει όλες τις διαθέσιμες επιλογές της.
Αν λοιπόν είναι κοντά σε αυτή την ηλικιακή καμπή και δεν έχει άμεσο πλάνο για τεκνοποίηση, θα μπορούσε να σκεφτεί να καταψύξει ωάρια για την περίπτωση που θελήσει και χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Βεβαίως, η διαδικασία της κρυοσυντήρησης ωαρίων δεν αποτελεί, δυστυχώς, σε καμία περίπτωση εγγύηση επίτευξης εγκυμοσύνης στο μέλλον και οι πιθανότητες εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, με κυριότερους την ηλικία της γυναίκας κατά την κατάψυξη, αλλά και τον αριθμό των ωαρίων που κρυοσυντηρήθηκαν.
Για να γίνει η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων, σε πρώτη φάση πρέπει να γίνουν κάποιες απαραίτητες εξετάσεις στη γυναίκα, όπως ορμονική και υπερηχογραφική εκτίμηση των παρακαταθηκών των ωοθηκών, καθώς και διάφορες άλλες αιματολογικές εξετάσεις. Πρέπει επίσης να είναι ελεγμένες γενικές εξετάσεις όπως τεστ ΠΑΠ και εξέταση μαστών, καθώς και να υπάρχει αρνητική καλλιέργεια κολπικού υγρού. Στη συνέχεια ορίζεται από τον θεράποντα ιατρό το φαρμακευτικό πρωτόκολλο που θα ακολουθηθεί και αναμένεται η έμμηνος ρύση της γυναίκας για την έναρξη της διαδικασίας.
Ο κύκλος για την κρυοσυντήρηση διαρκεί περίπου 12-14 ημέρες και η πρώτη φάση περιλαμβάνει τη διέγερση των ωοθηκών, η οποία γίνεται με καθημερινές υποδόριες ενέσεις και με υπερηχογραφική και ορμονική παρακολούθησή της. Όταν οι εξετάσεις δείξουν ότι η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε, γίνεται η τελική ένεση που προκαλεί την ωρίμανση των ωαρίων και 36 ώρες αργότερα ακολουθεί η ωοληψία, η οποία γίνεται διακολπικά, με μέθη και διαρκεί περίπου 15-20 λεπτά. Η γυναίκα επιστρέφει λίγες ώρες μετά στο σπίτι της και μπορεί να επανέλθει άμεσα στις κανονικές της δραστηριότητες. Την ίδια ημέρα γνωρίζουμε πόσα ώριμα ωάρια ελήφθησαν, τα οποία και κρυοσυντηρούνται με τη μέθοδο της υαλοποίησης. Καθαρά επιστημονικά, και σε ένα θεωρητικό επίπεδο, τα ωάρια μπορούν να παραμείνουν στην κρυοσυντήρηση επ’ άπειρο χωρίς να επηρεαστεί η ποιότητά τους. Σύμφωνα με την πρόσφατη τροποποίηση του ελληνικού νόμου 4958/2022, το κατεψυγμένο γεννητικό υλικό φυλάσσεται στις τράπεζες κρυοσυντήρησης για 5 έτη, τα οποία μπορούν να παρατείνονται όσο το επιθυμεί η γυναίκα.
Όταν, και εάν η γυναίκα θελήσει να προχωρήσει σε τεκνοποίηση, και εφόσον δεν επιτευχθεί εγκυμοσύνη με φυσική σύλληψη, μπορεί να προχωρήσει σε απόψυξη των ωαρίων για γονιμοποίησή τους με το σπέρμα του συντρόφου της ή με σπέρμα δότη. Οι πιθανότητες μη επιβίωσης των ωαρίων με τη σύγχρονη μέθοδο της υαλοποίησης έχουν ελαχιστοποιηθεί, χωρίς όμως να μπορούν τελείως να αποκλεισθούν. Στη συνέχεια, ακολουθεί η καλλιέργεια των γονιμοποιημένων εμβρύων στο εργαστήριο, η παρακολούθησή τους και η εμβρυομεταφορά στη μήτρα της γυναίκας.
Πέρα από τους «κοινωνικούς» λόγους, κρυοσυντήρηση ωαρίων γίνεται και για ιατρικούς λόγους, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις καρκίνου ή ενδομητρίωσης, όπου το χειρουργείο, η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι γοναδοτοξικά και άρα να υπάρχει κίνδυνος να επηρεάσουν σε δεύτερο χρόνο τις παρακαταθήκες ωαρίων των γυναικών.
Οι άνδρες και οι γυναίκες πρέπει να γνωρίζουν σήμερα τις επιλογές που έχουν για να διαφυλάξουν τη γονιμότητά τους.
Γυναικολόγος, Εξειδικευμένη στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και Ενδοκρινολογία της Αναπαραγωγής
Αναπλ. Επιστημονικά Υπεύθυνη της ΜΙΥΑ FIVI
του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης
Επιστημονική Συνεργάτης Μονάδας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης
ΣΧΟΛΙΑ